برپایی بزرگ‌ترین تعزیه‌خوانی کشور/ تعزیه فدیشه ۳۰۰ سال قدمت دارد

خبرگزاری مهر - گروه استان‌ها، متین رضوی: روستای «فدیشه» در ۳۲ کیلومتری غرب شهر عشق آباد شهرستان میان جلگه واقع شده است، در استان خراسان رضوی هنگامی که نام فدیشه به زبان آورده می‌شود ناخودآگاه انسان را به یاد تعزیه‌خوانی‌های تأثیرگذار در روز عاشورا می‌اندازد.

از مهم‌ترین برنامه‌های مذهبی که در فدیشه اجرا می‌شود و در تمامی شهرستان‌های اطراف مثل سبزوار، فیروزه و نیشابور مشهور است، مراسم شبیه‌خوانی دهه اول محرم است. به همین جهت در روستا، محلی خاص در حاشیه شمالی مسجد جامع ایجاد شده که در اصطلاح «محلی گود شبیه‌خوانی» یا «قتلگاه» خوانده می‌شود.

اوج این مراسم در روزهای عاشورا و تاسوعای حسینی است که با سینه‌زنی و زنجیرزنی عزاداران حسینی و پخش نذورات همراه است، حلیم نیشابوری فدیشه به‌صورت نذری بین عزاداران توزیع می‌شود و به قول اهالی محل، عاشورا در فدیشه قیامتی به عشق حسین (ع) برپا می‌شود و تمام هزینه‌های این مراسم بزرگ توسط مردم تأمین می‌شود.

برپایی ۸۰ دیگ حلیم در روستای فدیشه

اتفاق جالب توجه آن است که در هنگام ظهر درب تمام خانه‌های اهالی روستای فدیشه باز می‌شود و تمام مهمانانی که در این مراسم شرکت کردند، توسط ساکنان و اهالی روستا پذیرایی نهار می‌شوند و تمام خانه‌ها به نحوی در این مراسم بزرگ مشارکت دارند.

تعداد دیگ‌های حلیمی که برای پخت حلیم استفاده می‌شده در گذشته ۷ عدد بوده است اما اکنون بیش از ۸۰ دیگ حلیم پخت می‌شود و هر دیگی حداقل پاسخگوی ۱۰۰۰ نفر مهمان است و همان جمعیت حدود ۸۰ هزار نفر را شامل می‌شود.

آئین مذهبی این روستا که به‌عنوان میراث ناملموس مراسم شبیه خوانی و دومین اجتماع بزرگ عزاداران حسینی در شرق کشور در روز عاشورا برگزار می‌شود.

بزرگ‌ترین مراسم تعزیه‌خوانی کشور

همه ساله در روز عاشورا بزرگ‌ترین مراسم تعزیه‌خوانی در این روستا برگزار می‌شود و تا هشتاد هزار نفر این مراسم را از نزدیک تماشا می‌کنند.

در این مراسم که تا غروب عاشورا ادامه دارد هیئت‌های سوگوار حسینی ۳۵ روستای شهرستان نیشابور و شهرهای اطراف آن در محل روستای فدیشه گرد آمده و مراسم علم‌گردانی برگزار می‌کنند که در چارچوب این آئین موسوم به "علم خبری" هیأت عزاداران فدیشه با بزرگترین علم این روستا به استقبال دسته‌های سوگواران میهمان می‌رود.

دسته عزاداران روستای میهمان که علم عزاداری آنها در صف مقدم قرار دارد طبق آئینی خاص با ذکر صلوات و خواندن اشعار مناسبتی در اصطلاح سه بار سلام داده و جواب داده می‌شوند، سپس علم‌ها را به یکدیگر نزدیک کرده و همین آداب با گروه میهمانان سوگوار بعدی ادامه می‌یابد.

بازسازی واقعه عاشورا

بازسازی واقعه روز عاشورا در روستای فدیشه قدمت ۳۰۰ ساله دارد که توسط ۶۰ شبیه خوان از ۵ گروه تعزیه خوانی برتر کشور صورت می‌گیرد یکی دیگر از بخش‌های پرشور این آئین است که از صبح با ورود نمادین کاروان حضرت امام حسین (ع) آغاز و در غروب عاشورا با آتش زدن خیمه‌های کاروان به پایان می‌رسد.

همه ساله گروه‌های گردشگری از عراق، پاکستان، چین، کویت، آلمان، افغانستان و نیز شهرهای کرمان، تبریز، تهران، مشهد و بندرعباس برای تماشا و ضبط تصویری این آئین سنتی به روستای فدیشه سفر می‌کنند.

تعزیه و تعزیه‎‌خوانی که مردم فدیشه آن با عنوان شبیه و شبیه‌خوانی یاد می‌کنند درگذر زمان علاوه بر ادامه سنت‌های دینی به عنصری بدل شده است که آن را می‌توان بخش اصلی هویت‎ بخشی این روستا و منطقه قلمداد کرد و همین موضوع خود موجب تقویت اهتمام اهالی در برگزاری این مراسم، پایداری و استمرار آن است.

قدیمی ترین سند مکتوبی که در رابطه با سنت شبیه خوانی در فدیشه وجود دارد مربوط به سال‌های پایانی دوره قاجار است که این سند الان در دسترس است، هر چند که خود اهالی معتقد هستند که قدمت این مراسم خیلی بیشتر از این زمان بوده و قطعاً تا سده‌های قبل‌تر هم برمی‌گردد کسانی که مشغول به تعزیه گردانی و یا فهرست گردانی در روستای فدیشه هستند به ترتیب زمانی حاج ملأ حسن موسسی، حاج ملاعلی موسسی، حاج محمد موسسی، حاج محمدرضا موسسی و حاج هاشم اخباری این‌ها افرادی هستند که به ترتیب زمانی به عنوان تعزیه گردان یا فهرست گردان در تاریخ شفاهی فدیشه نام ایشان برده شده است و الان هم اسامی ایشان وجود دارد.

در سال ۸۲ میدان جدید تعزیه در فدیشه احداث می‌شود و هاشم اخباری مسئولیت تعزیه فدیشه را بر عهده می‌گیرد و تقریباً از همین زمان تغییراتی در مراسم شبیه خوانی روستا به وجود می‌آید و حمایت‌های مادی بیشتری هم از این مراسم صورت می‌گیرد و این باعث می‌شود که فدیشه در رابطه با شبیه خوانی در سطح منطقه نیشابور و همچنین خراسان رضوی مرکزیت پیدا کند و قطعاً با ایجاد این بستر امکان حضور و هنرنمایی گروه‌های تعزیه خوانی و شبیه خوانی حرفه‌ای مثل حاج سید رضا بیضایی، حاج حسن عبدی و مرحوم محمد اسماعیل عباسی که این‌ها از منطقه زبرخان هستند و همچنین حسن وکیلی و رضا تولایی از منطقه کوهسرخ کاشمر و افراد دیگر به وجود می‌آید و این‌ها هم در این مراسم هنرنمایی می‌کنند هر چند که تا پیش از دهه ۸۰ شمسی عمدتاً شبیه خوانان از خود روستا بودند و غیر حرفه‌ای فعالیت می‌کردند ولی از دهه ۸۰ به بعد کار کاملاً حرفه‌ای شد و شبیه خوانان مطرح کشوری در این مراسم حضور پیدا می‌کنند.

بزرگ‌ترین مراسم تعزیه‌خوانی کشور در روستای فدیشه که قدمتی ۳۰۰ ساله دارد، بزرگ‌ترین اجتماع عزاداران سیدالشهدا بعد از حرم رضوی در شمال شرق کشور به‌شمار می‌رود.