به گزارش خبرنگار مهر، کتاب «عبرت در قرآن (پند آموزی از حوادث تاریخی، امور تکوینی و برخی امور تشریعی)» اثر محمد ابوطالبی است که در پژوهشکده فرهنگ و معارف قرآن پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی تهیه و به همت نشر این پژوهشگاه در ۱۳۹ صفحه به چاپ رسید.
عبرت نوعی فرایند فکری است که طی آن عبرت گیرنده از مقدمات حسی مانند دیدنی‌ها و شنیدنی‌ها بهره می‌گیرد و با گذر از آنها به معرفتی ورای آنها منتقل می‌گردد و به نتیجه‌ای منطقی و معقول که همان پند آموزی است، دست می‌یابد.
قرآن کریم با یادآوری عبرت‌های حوادث تاریخی، عبرت‌های جهان آفرینش و پدیده‌های طبیعی و عبرت‌های آموزه‌های احکام و برخی معارف الهی مخاطبان را به درس آموزی از آنها فراخوانده است.
ساختار اثر
این کتاب در چهار فصل تألیف شده است؛ فصل اول با عنوان «عبرت‌های حوادث تاریخی» به بیان عبرت‌های داستان‌های پیامبران (عبرت‌های داستان حضرت آدم (ع)، حضرت نوح (ع)، حضرت ابراهیم (ع)، حضرت ایوب (ع) و حضرت یوسف (ع) و عبرت آموزی از فرجام اقوام و امت‌های پیشین (قوم نوح (ع)، قوم عاد، قوم ثمود و قوم شعیب (ع) پرداخته و ویژگی‌های اقوام هلاک شده (تکذیب و استهزا، فساد انگیزی، شرک و کفر، ادعای ربوبیت و…) را شرح داده و عبرت‌های موجود در برخی حوادث صدر اسلام (امدادهای الهی در جنگ بدر و اخراج یهودیان بنی نظیر از مدینه) را مورد بررسی قرار داده است.
نویسنده در دومین فصل از این کتاب با عنوان «عبرت‌های جهان آفرینش (نظام تکوین)» به تبیین آفرینش آسمان‌ها و زمین و رویش انواع گوناگون گیاهان از زمین و جانشینی شب و روز به جای یکدیگر پرداخته و در ادامه آفرینش کوه‌ها، آفرینش آتش و تسخیر جهان برای انسان را مورد تأکید قرار داده است.
«عبرت در آموزه‌ها و معارف الهی (نظام تشریع)» عنوان سومین فصل از کتاب مذکور است که در آن کتاب‌های آسمانی (قرآن و تورات) و برتری مؤمنان بر کافران تشریح شده و عبرت در اجرای حدود الهی و تسبیح گویی و سجده موجودات برای خدا به رشته تحریر درآمده است.
چهارمین و آخرین فصل از این کتاب با عنوان «زمینه‌ها و عوامل عبرت آموزی در انسان» به بررسی انابه، بصیرت و خردمندی پرداخته و حق‌شنوی و خوف و خشیت را بیان کرده است.
یادآوری ایام الله
عبرت آموز بودن یادآوری ایام الله از آموزه‌های عبرت آمیز قرآن کریم است. قرآن کریم با فرمان موسی (ع) به نجات بنی اسرائیل و یادآوری ایام الله برای آنان، آن را دربردارنده نشانه‌ها و عبرت‌هایی برای هر شکیبای سپاسگزار دانسته است («وَلَقَدْ أَرْسَلْنَا مُوسَی بِآیَاتِنَا أَنْ أَخْرِجْ قَوْمَکَ مِنَ الظُّلُمَاتِ إِلَی النُّورِ وَذَکِّرْهُم بِأَیَّامِ اللَّهِ إِنَّ فِی ذَلِکَ لَآیَاتٍ لِّکُلِّ صَبَّارٍ شَکُورٍ» (سوره ابراهیم، آیه ۵).
اگر چه تمام روزها از خداست، اختصاص ایام به خدا در این آیه، قطعاً مربوط به ایام خاصی می‌باشد که ظرف پیدایش اوامر، نشانه‌های یگانگی خدا و بروز سلطه و عزت الهی است؛ همانند روز مرگ، روز قیامت و روزهای هلاک اقوام گذشته، مانند قوم نوح، عاد و ثمود. همچنین روزهایی که نعمت و رحمت الهی در آنها به شکل خاص جلوه‌گر شده است، مانند روزی که نوح و همراهانش به سلامت از کشتی خارج شدند و روز نجات ابراهیم (ع) از آتش، نیز می‌توانند از مصادیق ایام الله باشند.
اختصاص عبرت پذیری به افرادی با دو ویژگی صبار و شکور از آن روست که یادآوری چنین روزهایی که بیانگر نزول بلاها و افاضه نعمت‌ها بر گذشتگان است، مایه عبرت مخاطبان می‌شود و در نتیجه سبب صبر آنان بر بلاها و شکرگزاری آنان بر نعمت‌های الهی می‌گردد.
نظر شما