به گزارش خبرگزاری مهر، مرکز خبرنگاران افغانستان گزارش دوسالانه‌اش را در مورد وضعیت آزادی رسانه‌ها در دو سال زمامداری «امارت اسلامی طالبان» منتشر کرد. این گزارش نشان دهنده افزایش آمار رویدادهای نقض حقوق خبرنگاران و رسانه‌ها و تشدید روند سرکوب رسانه‌های آزاد در افغانستان است.
در این گزارش که در آستانه دومین سالگرد سقوط نظام جمهوری اسلامی و بازگشت دوباره طالبان به قدرت، منتشر شده، آمده است که ۳۶۶ رویداد نقض حقوق خبرنگاران و آزادی رسانه‌ها که شامل جان باختن کارمندان رسانه‌ای، تهدید، بازداشت و برخورد خشونت‌آمیز است در جریان دو سال زمامداری «امارت اسلامی» طالبان (۲۴ اسد ۱۴۰۰ تا ۲۴ اسد ۱۴۰۲) از سوی مرکز خبرنگاران افغانستان ثبت شده است.
براساس این گزارش، رویدادهای ثبت شده شامل سه مورد جان باختن کارمندان رسانه‌ای، ۲۳ مورد آسیب دیدن خبرنگاران، ۱۷۶ بازداشت موقت و میان مدت می‌شود که شماری از این بازداشت‌ها ماه‌ها ادامه یافته است و از آن جمله نه تن همچنان در زندان به سر می‌برند. در د وسال گذشته، ۱۳۹ مورد تهدید و ۲۵ رویداد خشونت فیزیکی علیه خبرنگاران به ثبت رسیده است.
شمار رویدادهای نقض حقوق خبرنگاران و رسانه‌ها در سال نخست (۲۴ اسد ۱۴۰۰ - ۲۴ اسد ۱۴۰۱) از سوی مرکز خبرنگاران افغانستان در مقایسه با شمار رویدادهای سال دوم (۲۴ اسد ۱۴۰۱-۲۴ اسد ۱۴۰۲) تقریباً به یک اندازه بوده است اما به لحاظ شمار نوع رویداد تفاوت داشته است.
در سال نخست، از مجموع ۱۸۷ رویداد ثبت شده، ۱۱۷ مورد آن بازداشت، ۴۵ تهدید، ۲۰ خشونت فیزیکی، دو کشته و سه زخمی می‌باشد. درسال دوم، ۱۷۹ رویداد که شامل ۹۴ مورد تهدید، ۵۹ بازداشت، ۲۰ زخمی، پنج خشونت فیزیکی و یک کشته می‌باشد. هر دو رویداد منجر به جان باختن خبرنگاران که یکی درمیدان هوایی کابل و دیگری در گردهمایی خبرنگاران در مزارشریف رخ داد به داعش نسبت داده شده است.
در رویداد نخست که ناشی از یک حمله انتحاری اعلام شد، شمار زیادی از جمله علی‌رضا احمدی گزارشگر خبرگزاری «رها» و نجمه صادقی مجری سابق تلویزیون «جهان صحت» جان باختند و در رویداد دیگر که انفجار گزارش شد، حسین نادری، گزارشگر خبرگزاری صدای افغان جان باخت و حداقل ۱۹ خبرنگار دیگر زخمی شدند. به جز این دو رویداد انفجار، سایر رویدادها-اکثریت قریب به اتفاق- توسط نهادها و یا عوامل «امارت اسلامی» به ویژه استخبارات و نهاد امر به معروف بوده است.
در این گزارش همچنین خاطر نشان شده است که در دوسال حکومت طالبان به جز رویداد انفجار در گردهمایی خبرنگاران در مزارشریف، رویداد دیگری که حاکی از حمله هدفمند بر خبرنگاران و رسانه‌ها باشد گزارش نشده که در مقایسه با شمار زیاد حمله‌های هدفمند مرگبار بر خبرنگاران و رسانه‌ها در دوره نظام جمموری- یک تحول مثبت می‌باشد. هر چند طالبان تا قبل از بازگشت دوباره به قدرت، مسؤلیت برخی از این رویدادهای مرگبار را به عهده گرفته بود و یا از متهمان اصلی در شمار زیادی از دیگر رویدادها می‌باشد که طی آنها بیش از ۱۲۰ خبرنگار و کارمند رسانه‌ای جان باختند.
اما با وصف این، در این گزارش آمده است که «امارت اسلامی» طالبان در حالی که قانون رسانه‌های همگانی و قانون دسترسی به اطلاعات مصوب نظام جمهوری را به صورت تلویحی تائید کرده است، روی تعدیل این دو قانون کار کرده است و همزمان با آن سیاست رسانه‌ای خاصی را از طریق دستورالعمل‌های تازه پیش برده است. یافته‌های گزارش دوسالانه مرکز خبرنگاران افغانستان نشان می‌دهد که طالبان تا اکنون دست‌کم شش دستورالعمل ویژه و یا مرتبط با رسانه‌ها را بدون هیچ گونه نظرخواهی از خبرنگاران تهیه و لازم الاجرا دانسته است. این دستورالعمل‌ها که مبنای حقوقی و قانونی آنها تعریف نشده‌اند و برخی مواد آنها ناروشن و مبهم هستند، زمینه ساز محدودیت‌های روز افزون بر رسانه‌های آزاد و خبرنگاران شده است.
در دو سال گذشته در حالی که حدود نیمی از حدود ۶۰۰ رسانه فعال در دوران نظام جمهوری به دلیل مشکلات روز افزون اقتصادی و افزایش محدودیت‌های کاری از فعالیت بازمانده‌اند، صدها خبرنگار و کارمند رسانه‌ای به ویژه زنان خبرنگار بیکار شده و یا کشور را ترک کرده اند و این روند همچنان ادامه دارد.
لازم به ذکر است که وضعیت افغانستان از زمان آغاز حاکمیت طالبان چندان مساعد نیست و پیشتر برنامه جهانی غذا در افغانستان اعلام کرده بود که به دلیل کمبود بودجه، مجبور شده است کمک‌های غذایی خود را به هشت میلیون شهروند افغانستان جیره‌بندی و قطع کند.
نظر شما