به گزارش خبرگزاری مهر به نقل از معاونت علمی، فناوری و اقتصاد دانش بنیان ریاست جمهوری، قانون جهش تولید دانش‌بنیان یکی از اولین قوانینی بود که در دوره یازدهم مجلس شورای اسلامی در دستور کار قرار گرفت و به تصویب رسید.
با توجه به اینکه حدود یک سال از ابلاغ این قانون می گذرد، رویداد «نظاره قانون جهش تولید دانش‌بنیان» با حضور ذی‌نفعان قانون، شرکت‌های دانش‌بنیان و فعالان زیست‌بوم فناوری و دستگاه‌های اجرایی مرتبط با قانون برگزار شده تا میزان اجرایی شدن قانون بررسی شود.
هدف از برگزاری این رویداد این است که با مشارکت کسانی که قرار بوده به صورت واقعی از قانون جهش تولید دانش‌بنیان بهره‌مند شوند، میزان موفقیت و عدم موفقیت و چرایی و چالش‌های اجرایی شدن قانون تحلیل و بررسی شود. در راستای نقش نظارتی مجلس اسلامی و گزارش دهی نهادهای مختلف در اجرای قانون، نخستین رویداد نظارتی قانون جهش دانش بنیاد به همت مجلس شورای اسلامی، مرکز پژوهش های مجلس شورای اسلامی و خانه خلاق و مرکز نوآوری قوه مقننه معاونت علمی، فناوری و اقتصاد دانش بنیان ریاست جمهوری، برگزار شد.
محمدباقر قالیباف، رییس مجلس شورای اسلامی، روح الله دهقانی، معاون علمی، فناوری و اقتصاد دانش بنیان رییس جمهوری، سید محسن دهنوی، رییس فراکسیون اقتصاد دانش‌بنیان مجلس شورای اسلامی و بابک نگاهداری، رییس مرکز پژوهشهای مجلس شورای اسلامی از جمله سخنرانان این رویداد بودند.
بابک نگاهداری، رئیس مرکز پژوهشهای مجلس طی سخنانی در افتتاحیه همایش نظاره جهش تولید دانش‌بنیان، اظهار کرد: مرکز پژوهشهای مجلس تاکنون بیش از ۵۰ رویداد برگزار کرده است که یکی از این رویدادها، رویداد نظاره است که امیدواریم این رویداد موجب اجرای درست قانون جهش تولید دانش بنیان شود. شواهد متعددی وجود دارد که منشا همه دستاوردها، علم و دانش است تا جایی که برخی حتی قدرت را هم محصول دانش برمی‌شمرند؛ بنابراین اگر نهاد علم و دانش را به نهاد رهبر تبدیل کنیم در بستر و مسیر دینی اداره جامعه حرکت کرده‌ایم.
سهم ایران از بازار صادرات محصولات دانش بنیان
نگاهداری تصریح کرد: سهم ایران از بازار تولیدات دانش بنیان با وجود تمامی آموزه‌های دینی و اقدامات تقنینی و اجرایی در این زمینه قابل افزایش چشمگیر است. سهم ایران از بازار صادرات محصولات دانش بنیان با تکنولوژی بالا تنها ۰.۰۱ درصد و همچنین سهم از صادرات کالاهای با فناوری بالا از مجموع صادرات کارخانه‌ای کشور، حدود ۰.۸۳ درصد است. سطح صنایع با فناوری‌های بالا عاملی تعیین‌کننده در عصر جدید و اقتصاد جهانی است. لایحه برنامه هفتم توسعه همچنان در موج دوم که همان موج صنعتی است باقی مانده و به موج سوم و چهارم ورودی پیدا نکرده است در حالیکه موج سوم با قابلیت ثروت‌سازی بالا، در تحقق رشد ۸ درصدی که در لایحه برنامه هفتم بر آن تاکید شده است، موثر خواهد بود.
در لایحه برنامه هفتم ردی از اقتصاد هوشمند و هوش مصنوعی نیست
وی در ادامه بیان کرد: متاسفانه از اقتصاد هوشمند، اقتصاد مجازی، اقتصاد کوانتوم، هوش مصنوعی، اقتصاد زیستی و انرژی‌های تجدیدپذیر در لایحه برنامه هفتم توسعه، رد و اثری دیده نمی‌شود. اقتصاد دانش‌بنیان از معدود پنجره فرصت‌های برنامه هفتم توسعه است. اقتصاد دانش‌بنیان موضوع نظام حکمرانی است و علیرغم تاکیدات رهبر معظم انقلاب اسلامی و روسای قوا، آنچنان که باید مورد توجه قرار نگرفته است و همچنان به عنوان یک مسئله و نه راه حل به آن نگاه می‌شود.
رئیس مرکز پژوهشهای مجلس، توسعه اقتصاد دانش‌بنیان را راه‌حل مسائلی چون مهاجرت نخبگان و اشتغال دانش‌بنیان کشور دانست و گفت: ارتقای بهره‌وری برای دستیابی به رشد اقتصادی در دنیای امروز متاثر از میزان بهره‌مندی آنها از فناوری‌های پیشرفته است که آن هم در گروی توسعه رویکردهای دانش‌بنیان است.
لزوم افزایش سهم بودجه تحقیق و پژوهش توسعه فناوری‌های جدید
وی در ادامه بیان کرد: توجه به سیاست‌های فناوری و نوآوری از قبیل افزایش سهم بودجه تحقیق و پژوهش توسعه علوم و فناوری‌های جدید، پشتیبانی از کارآفرینی و فعالیت‌های نوآورانه و توانمندسازی بخش‌های تعاونی و خصوصی یک ضرورت است. نامگذاری‌های سال‌های ۱۴۰۱ و ۱۴۰۲ از سوی مقام معظم رهبری هم حاکی از اهمیت این موضوع است. مجلس شورای اسلامی در گام نخست قانون حمایت از شرکت‌های دانش‌بنیان را در سال ۱۳۸۹ به تصویب رساند و در گام دوم قانون جهش تولید دانش‌بنیان را در سال ۱۴۰۱، مصوب کرد تا زمینه‌های سیاستی در این حوزه ایجاد شود اما ثمردهی و اثربخشی این اقدامات زمانی ملموس خواهد بود که در قالب محصولات و اشتغال دانش‌بنیان در اقتصاد کشور و معیشت مردم، دیده شود.
نگاهداری تصریح کرد: این قوانین در اجزای خود مسائل حوزه اقتصاد دانش‌بنیان را به خوبی شناسایی کرده‌اند ولی نیاز به پیوند و ایجاد یکپارچگی میان اجزا و دمیده شدن روح لازم برای تحقق اهداف آن احساس می‌شود. ارزیابی عملکرد قانون جهش تولید دانش‌بنیان از چهار منظر، شناسایی مسئله و راه‌حل، اجرا از منظر هزینه-فایده، شیوه اجرا و ضمانت اجرای احکام، قابل توجه است، ضمن آنکه این قانون سه راهکار شامل تحریک طرف تقاضای فناوری، حل مسائل خاص شرکت‌های دانش‌بنیان و خلاق و تشویق به سرمایه‌گذاری بخش خصوصی و نهادهای حاکمیتی، برای حل مسائل پیش روی تولید دانش بنیان ارائه داده است.
وی افزود: شاخص‌های ارزیابی اثربخشی قانون می‌بایست به جای تمرکز بر ارزیابی ورودی محور چون تعداد شرکت‌ها و تعداد معافیت‌های مالیاتی بر ارزیابی‌های خروجی محور چون حجم سرمایه‌گذاری، دانش فنی توسعه یافته، میزان فناوری انتقال یافته، صادرات دانش‌بنیان، و خوشه‌سازی شرکت‌های دانش بنیان و صنعتی، تاکید داشته باشند.
فرایند تحریک طرف تقاضای فناوری در قانون جهش تولید دانش‌بنیان
رییس مرکز پژوهشهای مجلس در خصوص تحریک طرف تقاضای فناوری در قانون جهش تولید دانش‌بنیان، توضیح داد: برای این مهم باید ببینیم انگیزه و دغدغه در دستگاه‌های اجرایی به غیر از الزام قانون چگونه ایجاد می‌شود، همچنین چه باید کرد تا فرایند ورود نهادهای عمومی غیر دولتی به بخش‌ها تسریع شود؟برای تقویت تحریک طرف تقاضای فناوری، باید فعالیت‌های دانش‌بنیان به استان‌ها نیز تسری یافته و همچنین سازوکاری انگیزشی و تشویقی برای صنایع بزرگ و پر مصرف به منظور استفاده آنها از محصولات دانش‌بنیان به وجود آید، ضمن آنکه شاخص‌های اثربخش و خروجی محور به جای شاخص‌های ورودی محور در این زمینه به کار گرفته شود.
مطالبات دانش‌بنیان ها از دستگاه‌های اجرایی اخذ و رفع شود
نگاهداری در ادامه در خصوص ضرورت حل مسائل خاص شرکت‌های دانش‌بنیان و خلاق، بیان کرد: برای این موضوع می‌بایست مطالبات شرکت‌های دانش‌بنیان از دستگاه‌های اجرایی اخذ و به درستی رفع شوند که در این زمینه مواردی چون رقابت غیرعادلانه با شرکت‌های دولتی و شبه‌دولتی و عدم تامین مالی و حمایت از صندوق‌های پژوهش و فناوری استان‌ها، دیده می‌شود. در خصوص تشویق بخش خصوصی و نهادهای حاکمیتی به سرمایه‌گذاری در بخش دانش‌بنیان، پرداخت اعتبارات مربوط به اعتبارات مالیاتی اجرایی نشده است. همچنین تمرکز بر شاخص‌های ارزیابی تاثیر اجرا و مولفه‌های خروجی محور به جای شاخص‌های ورودی محور در این زمینه می‌تواند موثر باشد.
وی با تاکید بر لزوم پکپارچه نگری و کل نگری زیست بوم فناوری و نوآوری با سایر زیست بوم‌های حکمرانی، گفت: باید ببینیم شرکت‌های دانش‌بنیان و واحدهای فناور و کسب و کارهای نوپا در کجای زیست‌بوم کسب و کار کشور قرار گرفته‌اند تا سازوکار حضور آنها در زیست‌بوم‌های حکمرانی کشور را به وجود بیاوریم. تخصیص اعتبارات پیش بینی شده در قانون به بخش دانش‌بنیان، یک صرورت است. رویکرد دانش بنیان می‌بایست در سطح جامعه، حکمرانی و مدیران عرصه تولید و زیر بنایی اداره کشور نهادینه شود.
نظر شما