مروری بر ۶دهه عمر بازی‌های آسیایی/حذف اسرائیل بعد ازمیزبانی ایران

به گزارش خبرنگار مهر، بزرگ‌ترین رویداد ورزشی قاره آسیا از شنبه (اول مهر) به صورت رسمی وارد نوزدهمین دوره می‌شود؛ رویدادی که با شعار «همیشه به پیش» و نماد «خورشید همیشه درخشان» بیش از ۶ دهه در ورزش بزرگ‌ترین قاره جهان عمر دارد و طی این مدت با کشمش‌ها و حواشی سیاسی زیادی هم روبرو بوده است.

بزرگ‌ترین رویداد ورزشی جهان بعد از المپیک

بازی‌های آسیایی یک رویداد چند ورزشی قاره‌ای است که هر چهار سال یک بار میان ورزشکارانی از رشته‌های مختلف سراسر قاره آسیا برگزار می‌شود. بعد از بازی‌های المپیک که آن هم هر چهار سال یکبار برگزار می‌شود، بازی‌های آسیایی دومین رویداد بزرگ چند ورزشی در جهان به حساب می‌آید. اعتبار این رویداد به حدی است که کمیته بین‌المللی المپیک (IOC) آن را به رسمیت می‌شناسد.

برگزاری بازی‌های آسیایی پس از بازی‌های خاور دور و از سال ۱۹۵۱ و در دهلی نو آغاز شد

شکل گیری بازی‌های آسیایی بعد از کشمکش سیاسی

پیشینه بازی‌های آسیایی به ۶ دهه قبل باز می‌گردد اما پیش از این رویداد، ورزش قاره آسیا شاهد برگزاری رویدادی به نام «بازی های خاور دور» بود که تاریخ، برگزاری اولین دوره آن را برای سال ۱۹۱۲ ثبت کرده است. تا سال ۱۹۳۴، در مجموع ۱۰ دوره بازی‌های خاور دور برگزار شد.

اینطور عنوان شده که ژاپن، فیلیپین و چین در برگزاری بازی‌های خاور دور مشارکت داشتند به همین دلیل در سال ۱۹۳۴ برخی مسائل سیاسی که از وقوع جنگ میان چین و ژاپن آغاز شد و چینی‌ها را وادار به کناره گیری از بازی‌ها کرد، پیگیری بازی‌ها را تحت الشعاع قرار داد طوریکه برگزاری بازی‌های خاور دور در سال ۱۹۳۸ با وجود برنامه ریزی های صورت گرفته لغو شد. لغو بازی‌ها در آن سال مقدمه انحلال کلی بازی‌های خاور دور بود چراکه بعد از آن، دیگر رویدادی با این عنوان برگزار نشد.

طرح بازی‌های آسیایی توسط یک هندی

البته بعد از جنگ جهانی دوم و در جریان بازی‌های المپیک ۱۹۴۸ لندن، میان مسئولان چین و فیلیپین صحبت‌هایی برای احیای دوباره بازی‌های خاور دور مطرح شد اما به سرانجام نرسید. همان زمان نماینده کمیته ملی المپیک هند به نام «گورو دات سوندی» ایده رقابت جدید در ورزش قاره آسیا را مطرح کرد که به بازی‌های آسیایی تبدیل شد. بدین ترتیب یک کمیته مقدماتی برای پیش نویس منشور این نهاد جدید تشکیل شد و در ادامه همزمان با تشکیل و افتتاح رسمی فدراسیون دوومیدانی آسیا در دهلی نو، این شهر به عنوان اولین میزبان بازی‌های آسیایی انتخاب شد.

«همیشه به پیش» با یک «خورشید درخشان»

شعار بازی‌های آسیایی «همیشه به پیش» است که توسط گورو دات سوندی پس از ایجاد فدراسیون بازی‌های آسیایی در سال ۱۹۴۹ طراحی و پیشنهاد شد. یک خورشید درخشان به رنگ قرمز با ۱۶ پرتو و یک دایره سفید در وسط هم نماد ویژه بازی‌های آسیایی است. دیسک آنکه نمایانگر روح همیشه درخشان و گرم مردم آسیاست.

خورشید درخشان نماد بازی‌های آسیایی است

چگونگی سازماندهی از ابتدا تا تاکنون

نخستین دوره بازی‌های آسیایی سال ۱۹۵۱ با حضور نمایندگان ۱۱ کشور توسط فدراسیون بازی‌های آسیایی (AGF) به میزبانی هند و در دهلی نو برگزار شد. هشت دوره این بازی‌ها توسط همین فدراسیون برگزار شد اما از سال ۱۹۸۲ و به دنبال فروپاشی AGF، بازی‌های آسیایی توسط شورای المپیک آسیا (OCA) سازماندهی شد.

البته با تصمیم OCA، جدولی که توسط فدراسیون بازی‌های آسیایی (AGF) برای بازی‌های آسیایی ۱۹۸۲ هند برنامه ریزی شده بود، حذف نشد و بازی‌ها بر اساس همان جدول برگزار شد و بدین ترتیب شورای المپیک آسیا به صورت رسمی نظارت بر بازی‌ها را با بازی‌های آسیایی ۱۹۸۶ کره جنوبی آغاز کرد.

برگزاری بازی‌ها توسط ۹ کشور

طی ۱۸ دوره گذشته بازی‌های آسیایی ۹ کشور برگزارکننده این رویداد بوده‌اند که در میان آنها تایلندی‌ها با چهار میزبانی در سال‌های ۱۹۶۶، ۱۹۷۰، ۱۹۷۸ و ۱۹۹۸ بیشترین سهم را در برگزاری این المپیک آسیایی داشته اند. کره جنوبی (۳ بار)، هند، ژاپن، اندونزی، چین (۲ بار)، فیلیپین، قطر و ایران (یک بار) دیگر کشورهایی هستند که میزبان بازی‌های آسیایی بوده‌اند. البته چینی‌ها با برگزاری دوره جدید بازی‌های آسیایی از حیث تعداد میزبانی به رکورد کره‌ای ها (۳ میزبانی) می رسند.

ایران در سال ۱۹۷۴ و در تهران برگزار کننده بازی‌های آسیایی بود. این هفتمین دوره بازی‌های آسیایی بود که در کشورمان برگزار شد.

مدال بازی‌های آسیایی ۱۹۷۴ تهران

میزبانی مشترکِ میزبانان از دو رویداد

تا بازی‌های آسیایی ۲۰۰۶ قطر، برگزارکنندگان این بازی‌ها تنها همین رویداد را مدیریت می‌کردند اما بعد از آن، برگزاری بازی‌های پاراآسیایی هم به قرارداد میزبانان بازی‌های آسیایی اضافه شد. چینی‌ها اولین نفراتی بودند که قراردادی با این ماهیت را با شورای المپیک آسیا امضا کردند و بدین ترتیب سال ۲۰۱۰ و برای نخستین بار، بازی‌های پاراآسیایی بعد از بازی‌های آسیایی در گوانگژو برگزار شد.

حذف اسرائیل از بازی‌های آسیایی

در مجموع و طی ادوار مختلف بازی‌های آسیایی، نمایندگان ۴۶ کشور در این رویداد شرکت داشته اند. هند، اندونزی، ژاپن، فیلیپین، سریلانکا، سنگاپور و تایلند کشورهایی هستند که در تمام ادوار این بازی‌ها حضور داشته اند.

اسرائیل هم از جمله کشورهای شرکت کننده در برخی ادوار بازی‌های آسیایی بوده است. البته اسرائیلی‌ها در سال ۱۹۷۶ یعنی بعد از بازی‌های آسیایی ۱۹۷۴ تهران، از فهرست شرکت کنندگان در این بازی‌ها به طور کامل حذف شدند. با این حال مسئولان ورزش اسرائیل متقاضی حضور در بازی‌های ۱۹۸۲ هند شدند برگزارکنندگان آن دوره بازی‌ها، این درخواست را به دلیل کشتار مونیخ رد کردند.

بحران در بازی‌های آسیایی

بازی‌های آسیایی طی ادوار مختلف با بحران‌های زیادی مواجه بود که عمده آن مربوط به سال ۱۹۶۲ می‌شود یعنی زمانی که قرار بود چهارمین دوره بازی‌ها در اندونزی برگزار شود. آن زمان میزبان بازی‌های آسیایی به دلایل سیاسی از مشارکت اسرائیل و تایوان امتناع کرد. احتمالاً همین مسئله باعث شد کمیته بین المللی المپیک علاوه بر پایان دادن به عضویت اندونزی در این کمیته، حمایت مالی خود از بازی‌ها را هم قطع کند.

در ادامه هم کنفدراسیون فوتبال آسیا (AFC)، فدراسیون بین‌المللی دوومیدانی آماتور (IAAF) و فدراسیون بین‌المللی وزنه‌برداری (IWF) اعلام کردند که بازی‌ها را به رسمیت نمی‌شناسند.

کره جنوبی قرار بود برگزارکننده بازی‌های آسیایی ۱۹۷۰ باشد اما به خاطر بحران امنیت ملی از این میزبانی امتناع کرد. ژاپن پیشنهاد مطرح برای میزبانی آن دوره را رد کرد و بدین ترتیب تایلند جایگزین کر جنوبی شد در حالیکه برگزارکننده بازی‌های ۱۹۶۶ هم بود.

پاکستان هم از کشورهایی بود که در طول تاریخ بازی‌های آسیایی، میزبانی خود از این بازی‌ها را لغو کرد. پاکستان برای بازی‌های آسیایی ۱۹۷۸ اعلام آمادگی کرده بود اما به خاطر بحران مالی و مسائل سیاسی برنامه خود را برای این میزبانی پس گرفت و اینگونه تایلند دوباره میزبان بازی‌ها شد.

تصویری از نخستین مراسم افتتاحیه بازی‌های آسیایی

آشفتگی‌هایی که منجر به یک جابه جایی شد

مجموع این اتفاقات و برخی مسائل دیگر منجر به تجدید نظر در اساسنامه فدراسیون بازی‌های آسیایی شد و در نهایت شکل گیری شورای المپیک آسیا در نوامبر ۱۹۸۱ شد.

بعد از آن بود که کشوری مانند تایوان که پیش از بازی‌های ۱۹۷۴ تهران از فهرست شرکت کنندگان در بازی‌ها حذف شده بود دوباره به حضور در بازی‌ها پذیرفته شد. تایوان از سال ۱۹۹۰ با پرچم چین تایپه در بازی‌ها شرکت می‌کند. درحالیکه در همان سال عراق به دلیل جنگ خلیج فارس از بازی‌ها تعلیق شد. کره شمال به خاطر مسائل سیاسی تصمیم به تحریم بازی‌ها گرفت و...

ممانعت از ورود استرالیا به بازی‌های آسیایی

بازی‌های آسیایی رویدادی ویژه کشورهای قاره کهن است. شاید به همین دلیل بو که «شیخ احمد الفهد الاحمد الصباح» رئیس شورای المپیک آسیا در سال ۲۰۰۷ پیشنهاد استرالیا برای حضور در بازی‌ها را رد کرد. این پیشنهاد پس از حضور استرالیا در بازی‌های آسیایی زمستانی ۲۰۱۷ دوباره مطرح شد اما هنوز به نتیجه‌ای نرسیده است.

این در حالی است که دوره جدید بازی‌های آسیایی دو مهمان اروپایی به نام روسیه و بلاروس دارد. ورزشکاران این دو کشور در برخی رشته‌های این دوره بازی‌ها شرکت دارند اما به صورت کنترل شده طوری که در رشته‌های تیمی و حذفی اصلاً شرکت داده نشده اند و در سایر رشته‌ها هم اگر موفق به مدال آوری شوند، نتیجه کارشان در جدول مدالی محاسبه نخواهد شد.