مرمت یخدان میر فتاح در سال جاری

به گزارش خبرنگار مهر، یخدان میرفتاح از آثار دوره قاجاریه در شهر ملایر است که توسط شخصی به نام میرفتاح ساخته شده است.

یخدان میرفتاح پس از بارش‌های فروردین ۱۳۹۸ به دلیل شدت بارش دچار آسیب جدی شد و بخش فوقانی آن به دلیل جذب و نفوذ باران و برف سنگین شده و فرو ریخت. پس از این اتفاق میراث فرهنگی استان همدان اعلام کرد، تخریب یخدان میرفتاح مستند سازی شده و پس از تخصیص اعتبار بازسازی می‌شود.

این بنا فرم گنبدی پلکانی دارد و در ساخت آن از مصالح خشت، سنگ نتراشیده و آجر استفاده شده است و سطح خارجی بنا با خاک رُس سفیدی پوشانده شده تا جذب گرمای کمتری داشته باشد. ارتفاع بنا از کف تا گنبد ۱۲ متر و از سطح تا منبع ذخیره یخ ۴ متر است.

این یخدان دارای دو ورودی می‌باشد. یکی به شکل دهلیز بوده که مخصوص ریزش و تخلیه یخ و دیگری که محل رفت و آمد بوده، با پلکانی به قسمت انتهایی یخدان و محل برداشت یخ منتهی می‌شود.

ضخامت دیوارهای گنبد در قسمت تحتانی ۹۲ سانتیمتر و در بالا به سه ردیف آجر ۲۰ سانتی متری می‌رسد. تنها عامل تزئینی بنا دو ردیف آجرکاری است که به شکل کمربندی و به ضخامت ۲۲۰ سانتی متر، داخل بنا را پوشانده است.

در قسمت بیرونی و داخلی یخدان دو ردیف خشت به کار رفته که نقش عایق را داشته و در تابستان مانع از نفوذ گرما و ذوب شدن یخ‌ها می شده است. قسمتی از یخدان که یخ داخل آن ریخته می‌شود، به ارتفاع ۶ متر داخل زمین می‌رود و بدنه و کف سنگی دارد و به ارتفاع سه متر بدنه سنگی از سطح زمین بالاتر می‌رود، این بنای آجری بشکل گنبد پله‌ای است.

این اثر تاریخی دوران قاجار در بلوار ۱۵ خرداد ملایر است که ۲۵ اسفند ۱۳۷۹ با شماره ثبت ۳۲۴۲ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسید.

ابراهیم جلیلی در گفتگو با خبرنگار مهر با اشاره به اینکه این اثر تاریخی از ارزش و اهمیت بالایی برخوردار است اظهار کرد: با تأمین اعتبار ۱.۵ میلیارد تومانی برای مرمت یخدان میرفتاح، ساخت گنبد بنا با ۴۰ درصد پیشرفت فیزیکی در حال انجام است و تا پایان پاییز امسال تمام می‌شود.

رئیس اداره میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری شهرستان ملایر از عقد قرارداد با پیمانکار برای اجرای گنبد خبر داد و گفت: دو ماه است که پروژه آغاز شده و تاکنون حدود ۴۰ درصد پیشرفت فیزیکی داشته است.

جلیلی با اشاره به اینکه اجرای گنبد کاری دقیق و زمان‌بر است تصریح کرد: عملیات اجرای گنبد یخدان از ابتدای امسال و با تأمین اعتبار از محل سفر ریاست جمهوری به استان همدان آغاز شده و مبلغ ۵۰۰ میلیون تومان اعتبار نیز از محل اعتبارات استانی برای مرمت این بنای تاریخی مصوب شد که برای اجرای حصار یخدان هزینه می‌شود.

وی با بیان اینکه قرارداد اجرای حصار یخدان با پیمانکار منعقد و عملیات اجرایی آن آغاز شده است، گفت: با اجرای گنبد این بنای تاریخی، تا پایان پاییز مرمت بنا تمام می‌شود.
رئیس اداره میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری شهرستان ملایر با بیان اینکه در سال ۹۸ و ۹۹ مستندسازی از وضع موجود (فتوگرامتری)، آسیب شناسی و تهیه شد افرود: حصار با اعتباری بیش از ۱۲۰ میلیون تومان از محل استانی نیز انجام شد.

وی اضافه کرد: در سال ۱۴۰۰ هم از محل استانی و ردیف متوازن، ۲۱۰ میلیون تومان اعتبار برای مرمت بنا تخصیص یافت و آواربرداری، تخریب و جداسازی الحاقات، تخریب پایه‌های فرسوده، استحکام‌بخشی پایه‌های بیرونی بنا، مقاوم‌سازی پیِ اثر، خرید مصالح چوبی، ساخت قالب، تخلیه و حمل آوار به بیرون از محوطه انجام شد.

جلیلی بیان کرد: سال گذشته نیز ۴۰۰ میلیون تومان اعتبار در قالب اوراق برای مرمت یخدان میرفتاح تخصیص یافت که عملیات گودبرداری با فاصله از دیوار اصلی به عمق بیش از چهار متر به متراژ دور گنبد به مساحت ۴۸ متر انجام شد.

وی گفت: علاوه بر ایجاد دیوار سنگی، در فاصله هر چهار متر پایه بتی تعریف و با تزریق بتن و ایجاد کمربند بتنی، استحکام بخشی در بستر خاک انجام شد تا پس از احیای طاق، ساقه و پایه دوام و مقاومت لازم را برای نگهداری داشته باشد.