خبرگزاری مهر-گروه استانها: در ادوار گذشته هرگاه نامی از هیأت بر زبان جاری می‌شد، ناخودآگاه فعالیت گروه‌های مذهبی در ایام خاص و مناسبت‌هایی که در تقویم قمری به آن تاکید شده، در اذهان متبادر می‌شد اما امروزه و با توجه به جنگ شناختی دشمن، به نظر می‌رسد هیأت‌های مذهبی و تشکل‌های دینی فارغ از کارکردهای سنتی و ذاتی خود، باید کارکردهای اجتماعی، اقتصادی و به ویژه سیاسی خود را نیز در شرایط کنونی جامعه اسلامی به منصه‌ظهور برسانند.
در شرایط کنونی که دشمنان نظام به دنبال سوءاستفاده از اعتقادات مردم و از بین بردن معنویات به خصوص سنت‌هایی که دربرگیرنده ارادت مردم ایران به اهل‌بیت عصمت و طهارت (ع) است، یکی از کارکردهای اصلی هیأت‌های مذهبی و تشکل‌های دینی، آگاه کردن جامعه از آنچه که به نام دین و با وجهه منفی در جوامع مختلف تبلیغ می‌شود، است.
یکی از مهم‌ترین و حساس‌ترین کارکرهای هیأت‌های مذهبی و تشکل‌های دینی، بُعد اجتماعی این کارکرد و در خط مقدم آن نیز موضوع آسیب‌های اجتماعی قرار دارد. وقتی صحبت از آسیب‌های اجتماعی به میان می‌آید، شاید به جرأت بتوان اظهار کرد که نگاه اکثریت به مناطق کم‌برخوردار و حاشیه‌نشین است، هر چند معتقدیم آمار نیز بیانگر آن است که بیشترین موارد در این حوزه مربوط به همین مناطق است اما فراموش نکنیم که آسیب اجتماعی تعاریف مختلفی داشته و چه بسا بسیاری از خانواده‌هایی که به لحاظ محل سکونت، جایگاه اجتماعی و وضعیت اقتصادی در دهک‌های بالای جامعه قرار دارند اما از این آسیب‌ها به دور نبوده و همین موضوع اهمیت کارکرد اجتماعی هیأت‌های مذهبی و تشکل‌های دینی را دوچندان می‌کند.
وقتی به شاکله اصلی هیأت‌های مذهبی و تشکل‌های دینی نیم‌نگاهی می‌اندازیم، اولین سوالی که در ذهن‌مان متبادر می‌شود، این است که چرا باید با وجود این همه دستگاه عریض و طویل در حوزه مسائل اجتماعی، توقع داشته باشیم نهادهایی که بدنه اصلی آن را مردم تشکیل می‌دهند، بخواهند در این زمینه ورود پیدا کرده و نسبت به کاهش آسیب‌های اجتماعی گام‌های مؤثری بردارند.
فراموش نکنیم که حکومت بدون پشتوانه مردم قادر نیست دست به کارهای بنیادین و زیربنایی بزند، از این رو و با توجه به اینکه هیأت‌های مذهبی و تشکل‌های دینی شاکله مردمی دارند، به همین خاطر برای موفقیت در این عرصه باید از بخش مردمی نیز به عنوان اهرمی سازنده برخوردار شود.
یکی دیگر از دلایل استفاده از ظرفیت هیأت‌های مذهبی و تشکل‌های دینی در کاهش آسیب‌های اجتماعی این است که این تشکل‌ها از دل مردم برخاسته و به همین خاطر اشرافیت کامل به مناطق و نیازهای آن دارند و این شناخت، خود زمینه‌ای را برای رسیدن به نتایج مطلوب در کوتاه‌ترین زمان ممکن برای سایر دستگاه‌های متولی نیز فراهم خواهد کرد.
علاوه بر همه این موارد، اگر قرار باشد دولت به تنهایی در زمینه کاهش آسیب‌های اجتماعی ورود پیدا کند، بی‌تردید کارآیی لازم و خروجی مورد نظر را فارغ از صرف هزینه‌های زیاد به دست نخواهد آورد اما تشکل‌های دینی و هیأت‌های مذهبی یک دستگاه مردمی است و با کلام خود مردم قادر است با صرف کم‌ترین هزینه، بیشترین تأثیرگذاری را در این حوزه داشته باشند؛ چرا که این تشکل‌ها پیش از این کارکرد اصلی خود را در مسائل مذهبی به اثبات رسانده و اعتماد عمومی را جلب کرده‌اند.
با توجه به اینکه اکثریت قریب به اتفاق اعضای هیأت‌های مذهبی و تشکل‌های دینی را قشر جوان تشکیل داده و این قشر ارتباط نزدیک و مخاطب ویژه بیانیه گام دوم انقلاب اسلامی هستند، از این رو یکی دیگر از کارکردهای هیأت‌های مذهبی و تشکل‌های دینی در این بخش نمود پیدا می‌کند.
به اعتقاد کارشناسان این حوزه، هیأت‌های مذهبی و تشکل‌های دینی نباید به مسائل اقتصادی و معیشتی مردم و نیز مسائل کلان کشور بی‌تفاوت باشند، بلکه باید تبیین حرکت در مسیر اقتصاد مقاومتی را مورد توجه قرار دهند.
تجربه تلخ دو ساله کرونا نشان داد که هیأت‌های مذهبی و تشکل‌های دینی توانستند خود را به عنوان بازوی توانمند حوزه بهداشت به جامعه معرفی کرده و کارکرد باورنکردنی و به دور از باور عموم را با انجام کارهایی چون انجام خدمات در غسالخانه‌ها، سم‌پاشی معابر عمومی و منازل، حضور در مراکز درمانی و … به یک اصل باورمند تبدیل کنند و این خود گام بلندی در راستای تبیین سایر کارکردهای هیأت‌های مذهبی و تشکل‌های دینی در جامعه بود.
دبیر هیأت رزمندگان اسلام استان زنجان می‌گوید: نیروی انسانی سالم و صالح‌ترین افراد در این هیأت‌ها جمع شدند و اهداف دینی و مذهبی با کارکردهای مختلف را دنبال می‌کنند.
محمدی در گفت وگو با خبرنگار مهر در مورد کارکردهای اجتماعی، اقتصادی و سیاسی هیأت‌های مذهبی و تشکل‌های دینی اظهار می‌کند: برای پرداختن به این موضوع ابتدا باید جایگاه هیأت در منظومه فکری ایرانیان و شیعیان را بررسی کرد.
وی با اشاره به اینکه هیأت‌ها به لحاظ شکلی نماد و ویترین شعائر مذهبی هستند و هر جریان و تشکلی برای خود نمادهایی را دارد، بیان کرد: هیأت‌ها از لحاظ شکلی برای مسلمانان و شیعیان نماد شعائر مذهبی هستند.
هیأت‌ها تشکل‌های مردم پایه مذهبی است
دبیر هیأت رزمندگان اسلام استان زنجان هیأت‌ها را تشکل‌های مردم پایه مذهبی دانست و می‌گوید: سازمان‌های مردم‌نهاد زیادی در کشور فعال است ولی مذهب شاخصه بارز تشکل‌های دینی به‌شمار می‌رود و خاستگاه آن همان هیأت‌ها هستند که جوانان مؤمن و معتقد دور هم جمع می‌شوند و در یک عزاداری یا جشن گرد هم می‌آیند.
وی با اشاره به اینکه هیأت‌ها خودجوش و دورن‌زا هستند و نیاز به ایجاد جذابیت خاصی ندارند تا مردم به آن‌ها سوق پیدا کنند، ابراز کرد: کافی است پرچمی را در یک مکان علم کنید و یا حسین بگویید و به طور خود جوش مردم گرد هم می‌آیند و باقی امور را نیز خود به عهده می‌گیرند.
محمدی می‌افزاید: برخلاف آنکه برخی تصور می‌کنند کار هیأت باری به هر جهت است، اما هیأت یک ساختار منسجم و سیستم واقعی دارد و فقط چارت سازمانی آن در جایی به ثبت نمی‌رسد.
وی با بیان اینکه هیات‌داری به اندازه تاریخ تشیع در فرهنگ ما قدمت دارد، تاکید می‌کند: نیروی انسانی سالم و صالح‌ترین افراد در این هیأت‌ها جمع شدند و اهداف دینی و مذهبی با کارکردهای مختلف را دنبال می‌کنند.
کارکرد اصلی هیأت ایجاد یک بستر برای تربیت نسل مذهبی است
محمدی حضور مؤثر در کنترل اغتشاشات، کرونا، تکانه‌های اقتصادی، بحران‌های اجتماعی و طبیعی را مثال‌هایی از کارکردهای اجتماعی هیأت خواند و می‌گوید: کارکرد اصلی هیأت ایجاد یک بستر برای تربیت نسل مذهبی است.
وی با اشاره به اینکه هیأت باید استمرار داشته باشد و این استمرار با رویش و ریزش اتفاق می‌افتد، اظهار می‌کند: در این حالت با یک نسل روبه‌رو هستیم نه با افراد خاص، بنابراین وقتی صحبت از نسل می‌شود، موضوع استمرار اهمیت دوچندان می‌یابد.
دبیر هیات رزمندگان اسلام استان زنجان با بیان اینکه هیأت به کار جمعی تأکید دارد، ابراز کرد: در هیأت افراد مختلف نقش‌های متفاوت به عهده می‌گیرند، در واقع آنقدر نقش وجود دارد و کسی که حتی هیچ تخصصی ندارد نیز می‌تواند در حد خود فعالیت داشته باشد.
وی کار جهادی را یکی از نکات برجسته در هیأت دانست و ادامه می‌دهد: در تکانه‌ها به این روحیه‌ها نیاز داریم، هیأت به دنبال نقش دادن به مردم در حوزه‌هایی مثل کنترل آسیب‌های اجتماعی هستند و در اهمیت این موضوع می‌بینیم رییس جمهور نیز دستیار مردمی‌سازی دارد.
محمدی به موضوع ولایت‌پذیری و راهبری در هیأت‌ها اشاره کرد و می‌گوید: در هیأت تشکیلات و ساختار است که یک رأس دارد و برخی عمل‌کننده هستند که باعث هدایت ذهنی مردم نیز می‌شود.
هیأت بستر مناسبی برای هدایت و جهاد تبیین است
دبیر هیأت رزمندگان اسلام استان زنجان با اشاره به اینکه رسانه‌های بیگانه افکار مردم را مدیریت اما در هیأت آگاه می‌کنند، تاکید می‌کند: تربیت شدگان هیأت وقتی رفتارهای متناقض سیره ائمه را ببیند صف خود را از این افراد جدا می‌کنند و هیأت بستر مناسبی برای هدایت و جهاد تبیین است.
وی با بیان اینکه هیأت قابل مقایسه با سازمان مردم نهاد و سایر تشکل‌های سیاسی، اجتماعی و اقتصادی نیست و تقدس دارد، عنوان می‌کند: هیأت برای یک کار ارزشی تشکیل می‌شود و همه سمن‌ها نمی‌توانند این اهداف را داشته باشد.
محمدی با تأکید بر اینکه هیأت‌ها نیاز به هدایت فکری دارند و نباید تصور کنیم که در دستگاه امام حسین (ع) و ائمه حتماً همه هیأت‌ها مسیر را درست طی می‌کنند، ادامه داد: نباید از نفوذ غافل شویم؛ چراکه در این مسیر برخی می‌خواهند از هیأت تقدس‌زدایی کنند.
تشکل‌های دینی به مسائل روز جامعه بی‌تفاوت نباشند
کارشناس مسائل دینی می‌گوید: تشکل‌های دینی و هیئات مذهبی باید نسبت به مسائل روز جامعه آگاه بوده و بی‌تفاوت از کنار آن عبور نکنند.
حجت‌الاسلام نظری در گفت و گو با خبرنگار مهر، با بیان اینکه برای درک صحیح از کارکرد و نقش تشکل‌های دینی و هیئات مذهبی در مسائل اجتماعی، اقتصادی و سیاسی باید نگاهی گذرا به وضعیت فعلی و مطلوب این تشکل‌ها داشته باشیم، می‌گوید: بدون شک در این خصوص ابتدا به ساکن دین مبین اسلام و اهل‌بیت (ع) انتظاراتی از مؤمنان و فعالان عرصه‌های دینی دارند که باید برآورده شود.
وی از آگاهی‌بخشی به عنوان یکی از رویکردهای اصلی برای تحقق کارکردهای مختلف تشکل‌های دینی و هیئات مذهبی عنوان می کنده و ادامه می‌دهد: این آگاهی‌بخشی اولاً باید نسبت به وظایف خود فعالان این عرصه بوده و سپس در جامعه ساری و جاری شود، بنابراین فعالان تشکل‌های دینی و هیئات مذهبی باید به این نکته توجه داشته باشند که لازمه آگاهی‌بخشی در جامعه که در روایات و آیات قرآن نیز بارها به آن اشاره شده است، داشتن آگاهی نسبت به وظایفی است که در قبال جامعه بر عهده دارند.
این کارشناس دینی با یادآوری اینکه نمونه بارز آگاهی‌بخشی اجتماعی و سیاسی، قیام امام حسین (ع) بود که به همه دنیا درس آزادگی داد و این آگاهی‌بخشی برای همه تاریخ ماندگار شد و تا به امروز تداوم دارد، تاکید می‌کند: بی‌تردید این آگاهی‌بخشی ثمرات ارزشمندی را برای جامعه از جمله امنیت فکری، روحی و جسمی به دنبال خواهد داشت.
نظری با تاکید بر اینکه کسانی که در حوزه آگاهی‌بخشی فعالیت دارند، نمی‌توانند نسبت به دغدغه‌های مخاطبان خود و امور جاری جامعه بی‌تفاوت باشند، اظهار می‌کند: اولیای الهی از دوست‌داران خود این انتظار را دارند که برای امنیت اجتماعی خلق خدا و سعادت اخروی‌شان تلاش کنند و ماحصل این انتظار، این است که فعالان تشکل‌های دینی، زمانی به طراز دینی نزدیک خواهند شد که در رفتارشان همانند اولیای الهی رفتار کنند.
وی با بیان اینکه یکی از ضرورت‌های فعالان تشکل‌های دینی و هیئات مذهبی در راستای عمل به کارکردهای اجتماعی، اقتصادی و سیاسی‌شان، مسئولیت‌پذیر بودن و از همه مهم‌تر درک شرایط زمان و مکان و نیز شناختن جبهه حق و باطل در همه ادوار است، ادامه داد: تشکل‌های دینی به هر میزان که به نقطه مطلوب نزدیک شوند، به همان میزان نزدیک‌ترین افراد به رفتار اولیای الهی خواهند بود و بی‌تردید شهدای دفاع‌مقدس را باید یکی از نزدیک‌ترین افراد به اولیای الهی دانست.
این کارشناس دینی عنوان می‌کند: خوشبختانه در طول تاریخ، تشکل‌های دینی و مذهبی نسبت به مسائل روز جامعه حساس بودند، به همین خاطر در مشکلات اقتصادی، اجتماعی، سیاسی و امنیتی ورود پیدا می‌کردند که همین امر ۴۴ سال قبل منجر به سرنگونی طاغوت و شکل دادن انقلاب اسلامی شد و محور همه این مسائل، تشکل‌های مذهبی بودند.
وی با بیان اینکه وضعیت موجود تشکل‌های دینی بعد از انقلاب اسلامی رو به تکامل بوده و تشکل‌هایی که از طراز دینی دور بودند، روز به روز نفوذ و اثر خود را از دست داده و تشکل‌های دینی طراز اهل‌بیت (ع) روز به روز قوی‌تر شدند، می‌افزاید: این حضور پررنگ و ارزشمند تشکل‌های دینی و هیئات مذهبی را در کمک‌رسانی به مدافعان سلامت و نیز مقابله با اغتشاشات به عینه مشاهده کردیم.
فراموش نکنیم که اهمیت وجود هیأت‌های مذهبی نقش اساسی در افزایش قدرت نرم نظام جمهوری اسلامی ایران بر عهده دارد. در واقع می‌توان این گروه‌های اجتماعی را یکی از نمادهای بارز در عرصه‌های توسعه فرهنگی، اجتماعی، اقتصادی، آموزشی و پژوهشی و فرهنگ کارگروهی و جمعی در جامعه دینی دانست که کارکردهای متعددی شامل کارکردهای آشکار مانند نقش‌آفرینی سیاسی، اسوه‌سازی، تقویت باورهای دینی و کارکردهای پنهان مانند تقویت همبستگی اجتماعی، تثبیت نظام اخلاقی، حفظ الگوی جامعه، کارکرد فراغتی و … دارند.
نظر شما