به گزارش خبرگزاری مهر ، لاله روح انگیز، سرپرست کاوش‌های باستان‌شناسی ربع‌رشیدی، با اعلام این خبر کشف آثاری از دوره ایلخانی را مهمترین دستاورد این فصل از کاوش‌های باستان‌شناسی دانست و گفت: ربع رشیدی یادگاری از دوره ایلخانی است اما طی سه فصل گذشته کاوش‌های باستان شناختی هیچ اثری از این دوره به دست نیامده بود.
وی محل این بقایای معماری با دیواره هایی از آهک را جنوب شرقی قلعه رشیدی و خارج از دیوار قلعه که متعلق به دوران صفوی است ذکر کرد.
سرپرست کاوش‌های باستان‌شناسی ربع‌رشیدی اظهار داشت: در حال حاضر نمی‌توان مشخص کرد این آثار متعلق به کدام بخش از محله رشیدیه یا رشید آباد است. رشید آباد دارای سه بخش ربع‌رشیدی، ربظ و شهرستان بوده‌‌است.
دستیابی به نمای برج اصلی قلعه رشیدی که در قسمتهایی از آن سنگ قبر های ایلخانی استفاده شده بود از دستاوردهای فصل دوم کاوش در این محوطه در سال گذشته است.
این قلعه در دوره صفویه در زمان شاه عباس صفوی و برای جلوگیری از حمله عثمانی، برای حاکم تبریز با مصالحی از شنب غازان، سنگ قبر گورستان‌های تاریخی تبریز و مصالح ربع‌رشیدی ساخته شد.
در ساخت این قلعه از سنگ قبرهای کتیبه دار ایلخانی شده استفاده شده که محتوای بیشتر این کتیبه‌ها آیه‌های قرانی است اما روی دو کتیبه تاریخ 711 و 742 هجری قمری حک شده‌است.
براساس این گزارش، خرابه های ربع رشیدیه باقیمانده شهر علمی و دانشگاهی زمان غازان‌خان ایلخانی است که توسط وزیر نامی ایران "خواجه رشیدالدین فضل‌الله همدانی" در سال 700 هجری قمری در شمال شرق باروی شهر تبریز در محله رشیدیه ساخته شد.
این دانشگاه شامل چهار دانشکده در چهارطرف بود و شهرت آن بنام ربع رشیدی برگرفته از نام اربع یا 4 عربی است. براساس مستندات تاریخی این شهر دارای بیش از 30 هزار خانه، حجره و دیگر بناهای شهری بود.
این شهر در دوران اوج حیات خود، مورد مراجعه مستقیم دانشمندان معروف جهان و از جمله پزشکان و محققین یونانی، روم، مصر، چین و دیگر ممالک آن روز آسیا و اروپایی، قرار می گرفت.
حفاری های شمال تبریزباستان شناسان را به نشانه های اصلی مرکز ربع رشیدی کشانده است. گمانه زنی و سه فصل کاوش در این منطقه نشان می دهد که ربع رشیدی و نشانه هایش 3 متر پایین تر از سطح کنونی، قرار دارد.
محله رشیدیه یا رشید آباد دارای سه بخش ربع‌رشیدی، ربظ و شهرستان بوده‌‌است. شهرستان شامل باغات و نهرهای شهر، ربظ محله مسکونی و بناهای عام المنفعه مثل مسجد، حمام، بازار و... و ربع‌رشیدی محل بناهای دانشگاهی، مسجد زمستانه و تابستانه و حوزه‌های علوم اسلامی بوده است. دانشکده پزشکی، کتابخانه بسیار بزرگ و مقبره خود خواجه رشید که از آن به جفت گنبد سلطانیه نام برده می‌شود، در ربع رشیدی وجود داشت.
خواجه رشیدالدین در سال 718 هجری و در زمان سلطان "ابوسعید ایلخانی" کشته و جنازه وی در مقبره‌اش دفن می‌شود . پس از وی ربع‌رشیدی رو به ویرانی می‌نهد. پس از آن پسرش خواجه غیاث‌الدین تلاش می‌کند دوباره ربع‌رشیدی را آباد کند اما وی نیز به سرنوشت پدر مبتلا می‌شود.
در دوران صفوی و در سال 1019هجری قمری (شاه‌عباس بزرگ) برای جلوگیری از حمله عثمانی یک قلعه از مصالح شنب غازان خان (مقبره غازان خان) و گورستان‌های تاریخی تبریز و مصالح ربع‌رشیدی یک قلعه برای حاکم تبریز ساخته می‌شود. بنایی که امروزه از آن به قلعه رشیدی یاد می‌شود همین قلعه دوران صفوی است و تا پیش از کاوش‌های امسال باستان شناسان هیچ نشانی ازمعماری دوره ایلخانی در این محوطه کشف نشده بود.
شایان ذکر است ، وقف نامه این مجتمع در خرداد ماه ۱۳۸۶ در نشستی که از ۲۱ تا ۲۵ خرداد در یونسکوبرگزار شد به همراه شاهنامه بایسنقری در فهرست میراث مستند این سازمان ثبت شد.
نظر شما