خبرگزاری مهر، گروه استانها: پس روی و کاهش تراز آب دریای خزر طی دو دهه اخیر و رژیم‌های رفتاری نامناسب در طول زمان سبب شده تا مشکلاتی در حاشیه این دریاچه بسته به ویژه در استان‌های شمالی ایجاد شود.
تغییرات اقلیم، خشکسالی‌ها، کاهش بارندگی، دست اندازی به طبیعت و منابع آبی بیش از دیگر عوامل سبب شده تا خزر بیش از هر زمانی دیگر طی دو دهه اخیر به عقب کشیده شود، این درحالی که کاهش آب ورودی به دریای خزر که بخش عمده‌ای از آن از طریق رودخانه ولگا تأمین می‌شود نیز این دریاچه بسته را دستخوش چالش‌هایی کرده است.
وجود ذخایر فراوان موجب شده تا دریای خزر برای کشورهای حاشیه آن از جمله ایران و استان‌های شمالی مزیت‌های فراوانی داشته باشد از این رو توجه به اقتصاد دریا پایه سبب می‌شود تا توسعه اقتصادی استان‌های حاشیه شتاب بیشتری به خود گیرد.
تعدیل آب و هوا در کرانه دریای خزر به دلیل وجود دریاچه بسته و جنگل‌های هیرکانی سبب شده تا حاشیه این دریا مورد توجه اقصی نقاط جهان قرار گیرد. معصومه بنی هاشمی مدیر مرکز مطالعات و تحقیقات دریای خزر با بیان اینکه ساحل نشینان کرانه دریای خزر این دریاچه بسته را با رفتارهای آن می‌شناسند و با نوسانات رفتاری آن در دوره‌های گذشته آشنایی دارند، افزود: این دریاچه در دوره‌های مختلف با پس‌روی و پیشروی مواجه بوده و این رفتارها پیامدهایی را در پی داشته است.
این دریاچه در دوره‌های مختلف با پس‌روی و پیشروی مواجه بوده و این رفتارها پیامدهایی را در پی داشته است
وی در گفت‌وگو با خبرنگار مهر با بیان اینکه نوسانات رفتاری دریاچه خزر منجر به دگرگونی و تغییر زندگی‌هایی شده است، ادامه داد: هرچه برنامه‌های ما وسیع‌تر و یا سطح بالاتر باشد مواجهه ما با این شرایط متفاوت خواهد بود.
بنی هاشمی با بیان اینکه اگر تغییرات دریای خزر در دهه‌های ۲۰ تا ۳۰ و یا ۴۰ رخ می‌داد، در آن زمان این همه زیرساخت در حاشیه دریا وجود نداشت، گفت: این در حالی که عمده اقدامات ما از دهه ۵۰ تاکنون در حاشیه خزر متمرکز شده است و پیشروی زیاد از سال ۱۳۵۶ تا سال ۱۳۷۴ انجام شده که در این بازه زمانی ۲.۵ متر از سطح آب دریای خزر افزایش پیدا کرد.
وی با بیان اینکه در دوره کنونی با کاهش سطح آب دریای خزر روبرو هستیم، گفت: حدود ۲۷ سال روند کاهش تراز آب دریای خزر ادامه دارد.
بنی هاشمی با بیانی که طی چند سال اخیر مطالعات و اطلاع رسانی لازم برای اتخاذ تدابیر مناسب در مواجهه با کاهش تراز آب دریای خزر صورت گرفته است، افزود: رفتار صورت گرفته در دریای خزر خارج از تصور بوده است.
وی با بیان اینکه سرعت تغییرات دریاچه‌های بسته بیشتر از سایر مناطق جهان است، گفت: تغییرات دریای خزر ۱۰۰ برابر تغییرات اقیانوس‌ها قلمداد می‌شود و تغییرات اقلیم در حوزه دریای خزر نیز بیشتر از سطح دریاهای آزاد است.
این محقق و کارشناس ادامه داد: با توجه به گسترش زیرساخت‌ها و فعالیت‌ها در سواحل دریای خزر لازم است تدابیر لازم برای مواجهه با رفتارها و نوسانات رژیم دریای خزر اعمال شود.
دریای خزر ۶۰۰ هزار و ۳۸۴ کیلومتر مربع وسعت دارد که طول سواحل آن به ۷۰۰۰ کیلومتر می‌رسد. کشورهای ایران، روسیه، جمهوری آذربایجان، جمهوری‌های ترکمنستان و قزاقستان این دریاچه را در برگرفته‌اند؛ دریاچه‌ای که این روزها با کاهش سطح آب روبروست.
کاهش ۵۰ سانتی سطح آب دریای خزر
سطح آب دریای خزر در سال ۱۴۰۱ نسبت به سال ۱۴۰۰، معادل ۲۶ سانتی‌متر کاهش یافت. این کاهش در شرایطی است که در سال ۱۴۰۰ نیز سطح آب ۲۴ سانتی‌متر کاهش یافته بود. در مجموع در طی دو سال اخیر سطح آب خزر حدود ۵۰ سانتی‌متر کاهش یافته است این در حالیست که از سال ۱۳۷۴ شمسی (۱۹۹۵ میلادی) تاکنون سطح آب دریای خزر روندی کاهشی داشته و طی این مدت حدود دو متر از ارتفاع آب این دریا کم شده است.
رودخانه‌های منتهی به خزر در حال خشک شدن
محمد رضوی مدیر کل هواشناسی مازندران نیز با بیان اینکه عمده رودخانه‌های تأمین کننده آب دریای خزر در کشور خشک شده‌اند، گفت: دو سوم آب دریاچه‌های جهان در دریای خزر وجود دارد و خطر پس روی همواره وجود دارد و مطالعات نشان می‌دهد که خزر آنقدر کوچک شده که به دو قسمت تقسیم شده است و بیشترین خسارت آن مربوط به ما می‌شود.
وی در گفت‌وگو با خبرنگار مهر با بیان اینکه عقب نشینی دریای خزر همچنان ادامه دارد گفت: کشورهای حوزه شرق دریای خزر از این تغییرات و نوسانات آسیب بیشتری می‌بینند.
وی با عنوان اینکه تغییر اقلیم در حاشیه خزر ادامه داد، افزود: کشور ما در لبه و مرز خشکسالی و اقلیم بیابانی قرار دارد و در نتیجه به اعتقاد هواشناسان دمای هوا هر سال گرم‌تر می‌شود.
رضوی با بیان اینکه ما باید خودمان به یکدیگر کمک کنیم و با اقلیم سازگار شویم، ادامه داد: نه اینکه در گرمای هوا و شرایط کم آبی به کشت دوم بپردازیم و به منابع زیرزمینی فشار بیاوریم و باید خود را با شرایط سازگار کنیم.
حوضه آبریز خزر ۳.۵ میلیون کیلومتر مربع وسعت دارد که حدود پنج درصد آن در ایران واقع است و سایر محدوده حوضه آبریز دریای خزر در هشت کشور دیگر قرار دارد. از مهمترین مؤلفه‌های مؤثر بر تراز آبی خزر، میزان بارندگی‌ها و ورودی آب رودخانه‌هاست. میزان آبی که از رودخانه‌ها به دریا وارد می‌شود، مهمترین عامل افزایش سطح آب است و بارش روی سطح دریا در ردیف دوم اهمیت قرار دارد.
کاهش تراز آب دریای خزر در کرانه ساحلی آن مشکلاتی را درپی داشته است و به اعتقاد کارشناسان، کاهش تراز آب تأثیر مستقیم بر روی بارگیری و فعالیت تجاری کشتی‌ها گذاشته است و متأسفانه یکی از آثار اولیه و بسیار منفی کاهش تراز سطح آب دریای مازندران کاهش عمق کانال دسترسی و همچنین حوضچه بنادر شمالی است.
نظر شما