به گزارش خبرگزاری مهر، پروژه جهاد آبرسانی وزارت نیرو، از جمله طرح‌های ملی و مهم در حوزه تأمین آب پایدار برای مناطق محروم به شمار می‌آید که در ۳۱ استان کشور به اجرا در آمده است.
«جهاد آبرسانی»، پروژه‌ای چهار ساله است که از ابتدای سال ۱۴۰۱ وارد فاز عملیاتی شد و پس از ۱۵ ماه مجموعاً حدود ۴۰ درصد پیشرفت داشته است.
اجرای کامل این پروژه، می‌تواند علاوه بر تأمین آب سالم روستاها در کشور، بخش زیادی از مشکلات این مناطق را مرتفع ساخته و از مهاجرت‌هایی که به خاطر کم آبی به حاشیه شهرها در حال انجام است، جلوگیری کند.
افزایش روستاهای هدف
در آخرین روزهای سال ۱۴۰۱ و در بررسی قانون بودجه، نمایندگان مجلس شورای اسلامی سازمان برنامه‌وبودجه را مکلف کردند در سال ۱۴۰۲ اعتبارات تأسیسات آبرسانی در روستاهای بالای ۲۰ خانوار کشور را بر اساس اعلام وزارت نیرو تأمین کنند.
اگرچه هدف‌گذاری ابتدایی طرح بزرگ جهاد آبرسانی برای ورود به ۱۰ هزار روستای دارای تنش آبی بود، اما به دنبال سرعت بالای اجرای پروژه‌ها در سال اول اجرای این طرح و با نظر مثبت هیئت دولت، تعداد روستاهای هدف این پروژه به ۱۶ هزار روستا افزایش یافت.
در میان استان‌های ایران، سیستان و بلوچستان با هزار و ۷۵۱ روستا بیشترین تعداد روستاهای هدف را در قالب این طرح به خود اختصاص داده است.
به‌هرحال جهاد آبرسانی طرحی برای رساندن آب به روستاهایی است که یا فاقد آب سالم بهداشتی هستند یا نیازمند بازنگری در تأسیسات آبرسانی. طرحی که به وسعت روستاهای ایران برای رفع تشنگی آنها تدوین و اجرا شده و در صورت تخصیص به‌موقع اعتبارات و عدم وجود مشکل در روند اجرا، پیش‌بینی می‌شود تا پایان دولت سیزدهم شاخص برخورداری از آب شرب روستایی به ۸۰ درصد برسد.
یکی از بزرگ‌ترین دغدغه‌ها در حال حاضر، تغییر اقلیم و کاهش نزولات آسمانی در استان‌های مختلف است که منجر به کاهش منابع تأمین آب سطحی و زیر زمینی شده است.
هر چند پیوسته تأکید می‌شود با رعایت مدیریت مصرف، همگام با اجرای پروژه‌های آبرسانی، می‌توان به مشکلات تأمین آب فائق آمد، اما نباید فراموش کرد که اگر کارها به‌موازات هم پیش نرود نمی‌توان به نتایج آن امیدوار بود.
روایت تنش آبی سیستان و بلوچستان قصه پر غصه‌ای است که خشکسالی و کم آبی بیش از دو دهه آن علاوه بر اینکه امان مردمانش را بریده و رس زمین‌هایشان را کشیده، اهالی این دیار را با ریزگردهای حاصل از بادهای ۱۲۰ روزه، دست‌وپنجه نرم کردن با بیماری‌های عفونی و تنفسی مواجه کرده است.
خشک‌شدن دریاچه هامون سال‌هاست که به یک معضل مهم زیست‌محیطی برای منطقه و شاید دنیا تبدیل شده است و متأسفانه این روزها شرایط زندگی در سیستان و بلوچستان به دلیل تبعات ناشی از این خشکسالی بسیار سخت‌تر از گذشته شده و مردمان این منطقه با معضلاتی همچون آلودگی هوا، بیماری‌های قلبی و ریوی، بیکاری، مهاجرت و حاشیه‌نشینی روبه‌رو هستند علاوه بر همه این مسائل کاهش میزان بارش‌ها و همچنین قطع‌شدن آب ورودی رودخانه هیرمند از سمت افغانستان مشکل بی آبی مردم این خطه را تشدید کرده است.
برای خروج از این وضعیت در طول سال‌های اخیر نسخه‌های فراوانی توسط مسئولان و کارشناسان امر برای پیچیده شد که برخی از آنها در همان ابتدای امر با شکست مواجه شد و برخی نظیر آبرسانی سقایی با مشکلات فراوان هنوز انجام می‌شود.
اما میان تمامی این طرح‌ها با روی کار آمدن دولت سیزدهم و نگاه ویژه رئیس‌جمهور برای حل این معضل عزم‌ها جزم و اجرای طرح عظیم جهاد آبرسانی باقوت هر چه بیشتر در دستور کار قرار گرفت و ضعف‌ها و کاستی‌های بر جامانده از دولت‌های قبل شتاب بیشتری برداشت تا کورسوی امید در دل مردم سیستان و بلوچستان روشن شود.
برای انجام چنین طرح عظیمی که در نوع خود بزرگ‌ترین پروژه آبرسانی در تاریخ سیستان و بلوچستان به شمار می‌رود علاوه بر پیگیری‌های وزارت نیرو، سپاه پاسداران انقلاب اسلامی هم پادررکاب گذاشت تا با اجرای طرح جهاد آبرسانی بتواند آب آشامیدنی و سالم را به یک هزار و ۷۵۱ روستا برساند و مردمان تشنه این خطه که سال‌ها با معضل کم آبی و بی‌آبی دست‌وپنجه نرم کرده را سیراب کنند.
آبرسانی به روستاهای فاقد تأسیسات و رفع تنش آبی با اجرای طرح جهاد آبرسانی
مدیرعامل شرکت آب و فاضلاب سیستان و بلوچستان گفت: در راستای اجرای منویات مقام معظم رهبری و به‌منظور رفع محرومیت و ارتقای شاخص بهره‌مندی از آب شرب در سطح کشور، جهاد آبرسانی بنا بر تأکید مقام عالی وزارت نیرو تشکیل شد تا در راستای آن روستاهای فاقد تأسیسات و یا دچار تنش آبی آبرسانی شوند.
علیرضا قاسمی در گفتگو با خبرنگار مهر، افزود: به‌منظور آبرسانی و رفع تنش آبی از تعداد یک هزار و ۷۵۱ روستا با جمعیت ۵۵۴ هزار در سیستان و بلوچستان مطالعه و برای اجرای عملیات آبرسانی با مشارکت قرارگاه امام حسن مجتبی (ع) به مبلغ برآورد چهار هزار و ۸۳۰ میلیارد تومان انعقاد قرارداد شده تا در مدت ۳۰ ماه انجام شود.
وی با بیان اینکه در سیستان و بلوچستان نیروی زمینی سپاه قدس، نماینده قرارگاه بوده و عملیات اجرای طرح جهاد آبرسانی را برعهده گرفته است، ادامه داد: این طرح بزرگ‌ترین پروژه آبرسانی استان از لحاظ حجم عملیات و مبلغ برآورد محسوب می‌شود که اعتبار سال ۱۴۰۱ این پروژه حدود هزار و ۱۰۰ میلیارد تومان از محل تهاتر نفت بود.
این مقام مسئول اظهار کرد: حجم عملیات اجرایی طرح محرومیت‌زدایی شامل تهیه، حمل و اجرای خطوط انتقال با انواع لوله به اقطار ۹۰ تا هزار و ۴۰۰ میلیمتر به طول هزار و ۵۵۱ کیلومتر، تهیه، حمل و اجرای شبکه توزیع با انواع لوله به اقطار ۷۵ تا ۴۰۰ میلیمتر به طول هزار و ۹۴۰ کیلومتر، احداث ۱۱۷ باب مخازن بتن زمینی همراه با دیوارکشی به حجم کلی ۱۵ هزار و ۵۴۵۰ مترمکعب و احداث ۵۰ باب ایستگاه پمپاژ با ظرفیت سه هزار و ۳۵۴ لیتر در ثانیه همراه دیوارکشی است.
طرح‌های اولویت‌دار
به گفته وی، بر اساس برنامه‌ریزی انجام شده، مقرر شد آبرسانی به ۵۰۰ روستای سیستان و بلوچستان در قالب طرح جهاد آبرسانی با مشارکت گروه‌های جهادی و خیرین آبرسان اجرا شود که به این منظور تفاهم‌نامه برای ۱۲۵ روستا امضا و به شرکت مهندسی آب و فاضلاب کشور برای ابلاغ ارسال است.
قاسمی تصریح کرد: در اجرای طرح جهاد آّبرسانی، برخی از طرح‌ها دارای اولویت بودند که از جمله آنها می‌توان به مجتمع سیستان ۸۵ روستا شامل شبکه توزیع، خطوط انتقال آب خام و خطوط انتقال به زون‌های ۱ و ۲، مجتمع منزلاب ۴۸ روستا شامل شبکه توزیع، خطوط انتقال، مخازن و ایستگاه پمپاژ، مجتمع چاه احمد ۳۵ روستا شامل خطوط انتقال، اتاقک سر چاهی و مخزن ذخیره، مجتمع حومه خاش ۸۳ روستا شامل خطوط انتقال و شبکه توزیع، مجتمع دشت سراوان ۲۳ روستا شامل شبکه توزیع، مجتمع دامن ۲۷ روستا شامل خطوط انتقال و شبکه توزیع، مجتمع زیر مجموعه سد پیشین ۱۴۷ روستا شامل خطوط انتقال، مخازن ذخیره و شبکه‌های توزیع و مجتمع نکمبکان شش روستا شامل خطوط انتقال و شبکه توزیع اشاره کرد.
وی خاطرنشان کرد: تاکنون برای تحقق طرح جهاد آبرسانی، اجرای خطوط انتقال و شبکه توزیع برای بیش از ۱۰۶ روستا، خرید هزار و ۳۰۰ کیلومتر لوله توسط قرارگاه، اجرای ۳۵۹ کیلومتر خطوط انتقال، اجرای ۸۲۱ کیلومتر شبکه توزیع و در مجموع هزار و ۱۷۱ کیلومتر لوله‌گذاری انجام شده است.
۵۹۹ روستای جدید در طرح ملی مجتمع‌های آبرسانی روستایی
مدیرعامل شرکت آب و فاضلاب سیستان و بلوچستان گفت: طرح ملی آبرسانی روستایی برای این استان در سال ۱۳۹۴ با تعداد دو هزار و ۱۲۴ روستا ابلاغ و پیرو سفر وزیر نیرو مقرر شد به این طرح، ۵۹۹ روستای فاقد بالای ۲۰ خانوار اضافه شود که جمعیت تحت پوشش روستاها، ۱۲۴ هزار نفر بر اساس آمار سال ۹۵ بوده و نیازمند حجم عملیاتی معادل دو هزار و ۶۵۸ کیلومتر خط انتقال و شبکه توزیع است.
وی بیان کرد: بر اساس آخرین جلسه در ۲۷ شهریورماه سال جاری، فهرست ۵۹۹ روستا مورد تأیید شرکت مهندسی آب و فاضلاب کشور قرار گرفت، در این فهرست مجتمع‌های آبرسانی شاخص از جمله مجتمع بم پشت، آهوران، چاه رحمان سرجنگل، فنوج، شهری کور (مهرستان و سرباز) و تعدادی از پروژه‌های تک روستایی قرار دارند.
تأثیر طرح جهاد آبرسانی در شاخص آب شرب روستایی
قاسمی تأکید کرد: آبرسانی به هزار و ۷۵۱ روستای طرح محرومیت‌زدایی با جمعیت ۵۵۴ هزار نفر با تأثیر ۱۲ درصد، آبرسانی به ۵۰۰ روستای طرح خیرین آبرسان با جمعیت ۱۰۱ هزار نفر با تأثیر سه درصد و آبرسانی به ۵۹۹ روستای جدید طرح ملی آبرسانی روستایی با جمعیت ۱۲۴ هزار نفر با تأثیر ۷.۵ درصد از دستاوردهای اجرای طرح جهاد آبرسانی در شاخص آب شرب روستایی است.
اجرای کامل جهاد آبرسانی در انتظار تخصیص به‌موقع اعتبارات
وی خاطرنشان کرد: قرارداد طرح جهاد آبرسانی استان با اعتبار چهار میلیارد و ۸۳۰ میلیارد تومان به امضا رسیده و مدت قرارداد نیز سی ماه در حدود ۲.۵ سال است.
قاسمی اضافه کرد: بنابراین در مفاد قرارداد هم اعلام شده که هزینه اجرای این پروژه باید از محل اعتبارات عمرانی باشد؛ اما تاکنون مبلغ تخصیص اعتباری که مدیریت و بودجه کشور از محل اعتبارات محرومیت‌زدایی به استان اعلام کرده، تخصیص ۶۲۰ میلیارد تومان در طی دو سال ۱۴۰۱ و ۱۴۰۳ است که این میزان به نسبت کل مبلغ قرارداد بسیار ناچیز بوده و باید بر اساس برنامه‌ریزی صورت‌گرفته، سالانه هزار و ۹۲۰ میلیارد تومان اعتبار به این پروژه تخصیص داده شود تا هرچه زودتر شاهد به سرانجام رسیدن آن باشیم.
این مقام مسئول تأکید کرد: با توجه به محدود بودن اعتبارات، باید سازمان برنامه‌وبودجه کشور موظف شود تا اعتبارات موردنیاز این پروژه را که تاکنون تخصیص اعتبار آن در حد انتظار نبوده، تأمین کند و مجلس شورای اسلامی و سایر نهادهای مرتبط نیز این پروژه را در قانون بودجه گنجانده و پیگیری لازم را در اولویت کار خود قرار دهند تا بخشی از مشکلات موجود در استان، رفع شود.
اجرای طرح جهاد آبرسانی در گرو اعتبارات
معاون محرومیت‌زدایی قرارگاه قدس نیروی زمینی سپاه در جنوب شرق کشور، نیز در این زمینه گفت: طرح عظیم جهاد آبرسانی در سیستان و بلوچستان، به‌عنوان یکی از بزرگ‌ترین طرح‌های اجرایی تاریخ این استان، توسط قرارگاه قدس و نیروی زمینی سپاه پاسداران انقلاب اسلامی با مشارکت آب و فاضلاب کشور و وزارت نیرو در دستور کار قرار گرفت.
علی‌اکبر جعفری در گفت‌وگو با خبرنگار مهر، افزود: هدف‌گذاری که برای سیستان و بلوچستان انجام شد، در مجموع، هزار و ۷۵۱ روستا بود که از سال گذشته اقدامات خوبی پیرامون این موضوع انجام و بر اساس هدف‌گذاری اولیه، حدود ۳۵۴ روستا کار لوله‌گذاری آنها در دستور کار قرار گرفت.
وی بیان کرد: تجهیزات بسیار خوبی در زمینه کارگاهی این طرح انجام شده به‌طوری‌که از ابتدای اجرای این پروژه، سپاه پاسداران انقلاب اسلامی باقدرت و قوت و با استفاده از همه ظرفیت‌ها پا به میدان گذاشت و تا امروز برای بیش از ۲۱۵ روستا، خطوط انتقال و شبکه‌های توزیع انجام شده است.
جعفری ادامه داد: حفر ۱۶ حلقه چاه نیز در دستور کار قرار دارد، افزون بر آن، بیش از هزار و ۲۴۳ کیلومتر لوله‌گذاری نیز در استان انجام شده که در طول تمام سال‌هایی که در سیستان و بلوچستان آبرسانی شده چنین اقدامی بی‌سابقه بوده است.
این مقام مسئول تصریح کرد: هم اکنون در بیش از ۳۴ جبهه کاری، اجرای این طرح به‌صورت ویژه فعال بوده و انتظار ما این است در سال آینده نیز به همین تعداد آبرسانی روستاها در استان انجام شود.
وی اظهار کرد: طرح جهاد آبرسانی در طول روند اجرا، دچار نوسان‌هایی شده، البته آنچه بر عهده سپاه پاسداران انقلاب اسلامی و قرارگاه محرومیت‌زدایی این نهاد مقدس بود، باقوت و قدرت انجام شده؛ اما در زمینه اعتبارات و تأمین ریالی بودجه اجرای این طرح، با مشکلی مواجه شده‌ایم که منجر به‌کندی پیشرفت کار شده، ما آمادگی کامل داریم تا با پرداخت به‌موقع اعتبارات، باهمت و کار جهانی بتوانیم کار را تا پایان سال به اتمام برسانیم.
جعفری گفت: طرح جهاد آبرسانی، در ۱۲ مجتمع برنامه‌ریزی شده که شامل منطقه دشت سیستان، منطقه بلوچستان، شهرهای پیشین و چابهار، سد کهیر، آبخوان، پلان، پیر سهراب و سایر نقاط مختلف است، یکی از مزیت‌های خوب طرح جهاد آبرسانی، استفاده از ظرفیت گروه‌های جهادی است که کار را به‌صورت دقیق، منظم، سریع، با حجم بالا و هزینه کم انجام می‌دهند، در کنار آن، ظرفیت نیروی زمینی سپاه پاسداران، گروه‌های مهندسی، استفاده از ماشین‌آلات محرومیت‌زدایی، رده‌ها و نیروهای تخصصی هم کمک شایانی کرده به‌طوری‌که توانسته‌ایم کار را سریع‌تر و اثربخش‌تر انجام دهیم.
وی خاطرنشان کرد: امیدوارم بتوانیم در اسرع‌وقت مخازن آب که لازمه آبدار شدن این خطوط است را اجرا و به نتیجه برسانیم چرا که با بهره‌برداری از این طرح، حدود ۵۵۰ هزار نفر برخوردار می‌شوند و بیش از ۶۰ درصد تنش آبی سیستان و بلوچستان و مشکلات آبی آن رفع خواهد شد.
وی خاطرنشان کرد: یکی از اقدامات خوبی که مجموعه سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، نیروی زمینی و قرارگاه قدس منطقه نزسا به همت، مدیریت و برنامه‌ریزی قرارگاه محرومیت‌زدایی قرارگاه قدس در دستور کار قرار داده، همواره کمک‌رسانی به مردم تحت عنوان مردم‌یاری و مساعدت‌هایی ازاین‌دست است، در این زمینه در بازه زمانی سه‌ماهه، طرح‌های ویژه‌ای در دستور کار قرار گرفته که خدمات به مردم در مناطق محروم به‌ویژه روستاها سریع‌تر انجام شود.
معاون محرومیت‌زدایی قرارگاه قدس نیروی زمینی سپاه در جنوب شرق کشور، افزود: حدود ۶۰ میلیارد تومان در این زمینه برنامه‌ریزی شد و سپاه پاسداران اعتبار سازی و بودجه گذاری را انجام داد که در ۱۶ سرفصل بود، بخشی از آن حمایتی یعنی شامل آرد، سبد معیشتی، کمک‌هزینه تحصیلی و درمانی است، بخش دیگر کمک‌رسانی و مساعدت بوده؛ مانند ایجاد مشاغل کوچک و زودبازده، لایروبی و بازسازی چاه‌ها و قنوات و بخش دیگر بحث‌های حمایتی و کمک‌رسانی به محرومان را شامل می‌شود که دربرگیرنده مرمت و ساخت خانه محروم، تکمیل مساجد و حوزه‌های علمیه، ساخت سرویس بهداشتی، ساخت هوتک و گازکشی مناطق محروم و غیره هست که همه در دستور کار بوده و انجام شده است.
وی اضافه کرد: به‌غیراز برنامه‌های محرومیت‌زدایی، برنامه‌های حمایتی هم در سیستان و بلوچستان انجام شده که سه نکته در این‌خصوص دارای اهمیت است، اول اینکه این طرح، در روستاها و حاشیه شهرها که بیشترین نقاط آسیب را دارند، اجرا می‌شود، دیگر اینکه این طرح با مشارکت پایگاه‌های مقاومت بسیج، گروه‌های جهادی، نواحی مقاومت و قرارگاه‌های فرعی سپاه پاسداران با استفاده از تمام ظرفیت موجود در سپاه و با استفاده از سران طوایف بزرگان روحانیون و علما انجام خواهد شد.
جعفری در پایان با بیان این مطلب که سعی ما بر آن است که بتوانیم از ظرفیت‌های موجود در سیستان و بلوچستان بیشترین بهره‌وری را داشته باشیم، خاطرنشان کرد: با اجرای این طرح‌ها، بیش از سه میلیون نفر از خدمات اجرا شده بهره‌مند شده که دربرگیرنده ۸۸ هزار و ۳۴۴ عنوان برنامه در ۱۲ سرفصل است.
نظر شما