روند نزولی بارش‌های کشور در ۵۵ سال اخیر

به گزارش خبرگزاری مهر به نقل از پایگاه اطلاع‌رسانی وزارت نیرو (پاون)، محمد جوان‌بخت معاون وزیر نیرو در امور آب و آبفا و مدیرعامل شرکت ملی منابع آب ایران در گردهمایی منطقه‌ای تغییر اقلیم (اثرات و سازگاری) که به همت مرکز منطقه‌ای آب شهری و با همکاری مؤسسه تحقیقات آب و با حضور کارشناسان و اساتید حوزه اقلیم‌شناسی و هواشناسی در سالن کرخه شرکت توسعه آب و نیروی ایران برگزار شده است، با اشاره به جنایت هولناک حمله رژیم صهیونیستی به بیمارستان المعمدانی غزه اظهار داشت: فاجعه عظیم و هولناک کشتار مردم مظلوم فلسطین را محکوم می‌کنیم و از جامعه بین‌الملل می‌خواهم جنایتکاران را سر جای خود نشانده و نگذارند عرق شرم بر پیشانی بشریت سنگینی کند.

وی در ادامه پدیده تغییر اقلیم را مورد اشاره قرار داد و اظهار داشت: امروزه تغییر اقلیم به عنوان یکی از مهم‌ترین چالش‌های عصر حاضر شناخته می‌شود.

وی افزود: تغییر اقلیم یا دگرگونی اقلیم، پدیده‌ای است که منجر به افزایش میانگین دمای زمین و اقیانوس‌ها شده است.
جوان‌بخت بیان داشت: بر اساس یافته‌های هیئت بین‌الدول، تغییرات آب و هوایی (IPCC)، نقش بشر در ایجاد و گسترش تغییرات جوی غیرقابل انکار است. فعّالیت‌های انسانی از قبیل جنگل‌زدایی و تغییر کاربری زمین، مصرف سوخت‌های فسیلی و دامپروری‌های صنعتی از مهمترین عوامل تشدید شرایط تغییر اقلیم به حساب می‌آیند.

وی گفت: تغییرات اقلیم با اثرگذاری بر دما و افزایش آن، علاوه‌بر تغییر دادن الگوی بارش و افزایش تبخیر و تعرق گیاهان، موجب کاهش کمیت و کیفیت منابع آب شده است.

مدیرعامل شرکت مدیریت منابع آب ایران، با بیان اینکه چرخه هیدرولوژیکی بیشترین اثرپذیری را از تغییر اقلیم دریافت می‌کند، خاطرنشان کرد: به احتمال زیاد تا پایان این قرن، بارش باران‌های شدید در عرض‌های میانی زمین و مناطق مرطوب گرمسیری بیشتر خواهد شد. این در حالی است که در همین دوره، انتظار افزایش شدید تعداد خشکسالی‌ها و افت جریان‌های سطحی نیز وجود دارد.

جوان‌بخت گفت: طبق گزارش مراجع معتبر، موقعیت جغرافیایی ایران در محدوده‌ای است که بیشترین تبعات منفی تغییر اقلیم متوجه آن است.
وی افزود: تبعات این تغییرات، محدود به متوسط متغیرهای آب و هوایی نیست، بلکه به‌شدت وقایع هیدرولوژیکی را تحت تأثیر قرار می‌دهد. رخدادهایی از این دست طی سال‌های اخیر، به طور مکرر در کشور ایران و همسایگان قابل مشاهده بوده است.

جوان‌بخت اظهارداشت: امروزه کشورهای مختلف جهان نحوه تعامل و رویارویی با پیامدهای نامطلوب اقتصادی، اجتماعی و محیط زیستی تغییر اقلیم را به عنوان مؤلفه‌ای با اولویت بالا در دکترین امنیت ملی خود قرار داده‌اند، بنابراین باید این پدیده در برنامه‌ریزی‌های توسعه از جمله توسعه طرح‌ها و زیرساخت‌های آبی و بهره‌برداری از آن‌ها به رسمیت شناخته شده و مورد توجه قرار گیرد.

معاون وزیر نیرو در امور آب و آبفا خاطرنشان کرد: توجه به راهکارهای سازگاری با پیامدهای تغییر اقلیم، در کنار تسکین یا کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای از وظایف حاکمیتی به حساب می‌آید.

وی ادامه داد: جهت انجام این کار و انتخاب گزینه‌های مناسب، باید بیش از هر اقدامی، ارزیابی دقیقی از شرایط آتی انجام داد. سپس با سرمایه‌گذاری در فناوری‌های نوین، به‌خصوص فناوری‌هایی که توجه آن‌ها در جهت صرفه‌جویی مصرف آب یا افزایش بهره‌وری آب در بخش‌های مختلف مصرف است، توان سازگاری را افزایش داد.

جوان‌بخت اضافه کرد: همچنین با پایش مستمر میزان ردپای کربن در محصولات و کالاهای تولیدی، کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای مورد توجه قرار گیرد.

مدیرعامل شرکت مدیریت منابع آب ایران، توانمندسازی سازمان‌های رسمی و جامعه برای آمادگی در جهت سازگاری با پدیده تغییر اقلیم، را امری گریزناپذیر دانست و بیان داشت: امروزه ما بیش از هر زمانی نیاز به توسعه سازمان‌های یادگیرنده داریم، سازمان‌هایی که دانش فرا می‌گیرند، دانش تولید می‌کنند، دانش به اشتراک می‌گذارند و توانایی لازم را برای تعامل با تغییرات محیطی دارند.

وی افزود: از طرفی ارتقای حکمرانی آب در جهت تطبیق تصمیم‌گیری‌های بخش آب برای مدیریت تبعات این پدیده بسیار ضروری است. ضمن آنکه با توجه به فرابخشی بودن موضوع آب، تحقق این امر تنها معطوف به وزارت نیرو و بخش آب نیست.

جوان‌بخت گفت: مطابق توصیه IPCC جهت افزایش سازگاری با شرایط جدید اقلیمی و کاهش آسیب‌پذیری ناشی از آن، همزمان باید هم بر افزایش عرضه و هم بر مدیریت تقاضا توجه داشت.

وی به ضروری‌ترین اقدامات سازگاری بیشتر با تغییرات اقلیمی در بخش تقاضا اشاره کرد و اظهار داشت: بهبود راندمان آب مصرفی از جمله از طریق بازیافت و بازچرخانی آب، کاهش تقاضای آب برای کشاورزی از طرق تغییر الگوی کشت، روش‌های کشاورزی، زمان کاشت، مدیریت آب مجازی و غیره، کاهش شدت مصرف آب در بخش صنعت، اصلاح الگوی مصرف شرب و کاهش هدر رفت، توسعه بازار آب از جمله ضروری‌ترین اقدامات است.

جوان‌بخت با تشریح ضروری‌ترین اقدامات برای سازگاری بیشتر با تغییرات اقلیمی در بخش عرضه، از برداشت آینده‌نگر از منابع آب زیرزمینی و مدیریت توأمان آب‌های سطحی و زیرزمینی، مدیریت ریسک، پیش‌بینی کوتاه‌مدت و میان‌مدت و بلندمدت و استفاده از آنها در به‌هنگام‌سازی قواعد بهره‌برداری از تأسیسات آبی، توسعه استفاده از منابع آب نامتعارف، استحصال آب باران و استفاده از منابع تجدیدپذیر و کاهش وابستگی به منابع محدود انرژی و به‌نوعی تنوع‌بخشی به سبد منابع انرژی نام برد.

معاون وزیر نیرو در امور آب و آبفا با بیان اینکه کشور ما نیز به شدت تحت تأثیر پدیده تغییر اقلیم قرار دارد، بیان داشت: طی یک دوره ۵۵ ساله از آمار بارش در کشور، میزان متوسط بارندگی تقریباً هر ۱۰ سال یکبار کاهش محسوس داشته به نحوی که میزان بارش از حدود متوسط ۲۴۸ میلی‌متر به ۲۲۴ میلی‌متر طی ۱۵ سال اخیر رسیده و میزان دما نیز حدود ۱.۱ درجه سانتی‌گراد طی بیش از ۵۰ سال افزایش داشته است.

وی اضافه کرد: به رغم این تغییرات در میزان بارش‌ها و دمای کشور که منجر به کاهش حدود ۳۰ میلیارد مترمکعبی در منابع آب تجدیدشونده کشور شده است، میزان مصرف آب رشد فزاینده‌ای داشته و بنابراین اثرات کمبود آب در برخی مناطق کشور به وضوح قابل مشاهده است.

جوان‌بخت گفت: بنابراین ما در بخش آب کشور باید برنامه‌های سازگاری و تسکین اثرات پدیده تغییر اقلیم را با جدیت دنبال نمائیم. از این منظر جای بسی خوشوقتی است که این کارگاه منطقه‌ای با ابتکار مرکز مدیریت آب شهری در کشور ما برگزار می‌شود و با حضور خبرگان ملی و بین‌المللی می‌توانیم از تجربیات آنها برای مدیریت این پدیده استفاده نمائیم.

مدیرعامل شرکت مدیریت منابع آب ایران خاطرنشان کرد: امیدوارم این نشست تخصصی بتواند به چند سوال اساسی پاسخ بدهد و دبیرخانه این نشست علمی- تخصصی جمع‌بندی لازم را انجام و نتیجه را به عنوان یکی از دستاوردهای این نشست در اختیار وزارت نیرو قرار دهد.

وی بیان داشت: یکی از سوالات اساسی که در این نشست مهم تخصصی باید به آن پاسخ داده شود این است که، چه معیارهایی را باید در طراحی زیرساخت‌های آبی در نظر گرفت تا بتوانیم آسیب‌پذیری کمتری از پیامدهای تغییر اقلیم داشته باشیم؟

جوان‌بخت ادامه داد: ما در این زمینه از سناریوسازی و تحلیل حساسیت استفاده می‌کنیم. مثلاً برای طراحی سازه‌های تأمین و انتقال آب از دوره‌های درازمدت آماری استفاده می‌کنیم تا امکان پوشش‌دهی پدیده‌های حدی خشکسالی و سیل فراهم باشد، اما در مورد طراحی شبکه‌های آبیاری و زهکشی از دوره‌های کوتاه‌مدت استفاده می‌کنیم. آیا این این اقدام درست و کافی است یا باید به‌گونه دیگری اقدام کرد.

وی خاطرنشان کرد: به هر حال نمی‌توان با ابزار سنتی و معمول، تهدید و چالش تغییر اقلیم را به فرصت تبدیل کرد. اصولاً در رویارویی با چالش‌های جدید نیازمند استفاده از ابزارها، روش‌ها، راهنماها و دستورالعمل‌های نو جهت سازگاری هستیم. این ابزارها و روش‌ها کدامند؟
معاون وزیر نیرو در امور آب و آبفا در پایان گفت: امیدوارم ضمن پاسخگویی به این سوال مهم، بتوان مسیر جدیدی را برای سازگاری با پدیده تغییر اقلیم در پیش گرفت.