امامان در علوم خود به مصحف حضرت فاطمه(س) استناد می کردند

خبرگزاری مهر، گروه دین و اندیشه، زینب حسینی روش: امروز به روایتی سالروز شهادت حضرت فاطمه زهرا (س) است. برای شناخت منزلت و شأن حضرت زهرا سلام‌الله علیها باید به آیه‌های قرآن کریم و حدیث و کلام پیامبر (ص) و اهل بیت علیهم السلام مراجعه کنیم تا از میان آن‌ها بتوانیم در حد وسع خود، شناختی از منزلت بانوی گرامی اسلام داشته باشیم و بدانیم به چه دلیل حضرت زهرا سلام‌الله علیها به عنوان الگو و سرآمد مردان و زنان عالم معرفی شده‌اند. به طوری که پیامبر گرامی اسلام صلوات الله علیه بارها در کلام گهربار خود به منزلت آن حضرت در نزد خدای متعال اشاره فرمودند و همچنین حضرت امیرالمؤمنین امام علی علیه السلام ایشان را الگوی کاملی برای مردم جهان معرفی می‌کردند. و یا ائمه اطهار علیهم السلام هر بار نام مادر گرامی خود را می‌بردند، به قدری تواضع و خشوع از خود نشان می‌دادند که مشخص می‌کرد حتی نام مبارک آن حضرت منزلتی دارد که باید در برابر آن تواضع و فروتنی نشان دهیم.

بر همین اساس برای شناخت شخصیت این بانوی عظیم الشأن با حجت الاسلام سید علی احمدی مدیر گروه پاسخ به شبهات پژوهشکده امامت به گفت‌وگو پرداختیم که حاصل آن در ادامه تقدیم مخاطبان می‌شود.

حجت الاسلام سید علی احمدی مدیر گروه پاسخ به شبهات پژوهشکده امامت در گفت‌وگو با خبرنگار مهر، در خصوص عظمت حضرت زهرا در آیات و روایات اظهار داشت: عظمت حضرت زهرا (س) در آیات و روایات گسترده‌ای آشکار شده است. خدای متعال، رسول خدا، امامان معصوم علیهم السلام همه گواهان افضلیت و برتری حضرت زهرا بر همه زنان و مردان عالم است. این افضلیت به جهت وجود ویژگی‌های غیر قابل انکار این شخصیت الهی است و به جهت وجود چنین ویژگی‌هایی خداوند مقامات عالیه دنیوی و اخروی را به او عنایت کرده است.

وی افزود: از جمله آیاتی که بر برتری حضرت زهرا بلکه بالاتر ناشناخته بودن حضرت دلالت واضح دارد سوره مبارک قدر است. در تفسیر آیات سوره قدر گفته شده که این سوره اشاره به شب قدر دارد. شب قدری که حتی پیامبر نیز تنها از خداوند عظمت شب قدر را به دست آورده است و کسی از عظمت آن آگاه نیست. این شب از هزار ماه برتر بوده و در یک شب می‌توان راه هزار ماهه را طی کرد. در آن شب ملائکه به همراه روح با اذن پروردگار بر زمین نازل می‌شوند و تمام تقدیرات عالم را به همراه خود نازل می‌کنند. برخی، از جداسازی روح از ملائکه اهمیت روح در میان ملائکه را برداشت کرده و برخی دیگر آن را مافوق ملائکه و برتر از آنها دانسته‌اند.

احمدی اضافه کرد: برخی معتقدند که روح همان جبرئیل است. به نظر می‌رسد جداسازی نشان از تفاوت آن از ملائکه است. اذن نیز به معنای دستور از سوی پروردگار است. پیرامون امور نازل شده توسط ملائکه در شب قدر در تفاسیر مطالب مختلفی بیان شده است. مفسران آن را تقدیر امور دانسته‌اند که تمام حوادث خیر و شر و آجال و ارزاق بر حجت خدا در هر عصری عرضه می‌شود و آثار چنین شبی را خیر و برکت و سلامت و تحیت برای اهل زمین معرفی کرده‌اند. لازم به تاکید است شب قدر در هر سال تکرار می‌شود. با این توضیح این سوره بر محوریت لیلة القدر است و لیلة القدر در روایاتی بر حضرت زهرا سلام الله علیها تطبیق داده شده است.

مدیر گروه پاسخ به شبهات پژوهشکده امامت با بیان روایتی از امام صادق (ع) عنوان کرد: امام صادق علیه السلام در تفسیر آیات سوره قدر فرمودند «فُرَاتٌ قَالَ حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ‌بْنُ الْقَاسِمِ بْنِ عُبَیْدٍ مُعَنْعَناً عَنْ أَبِی‌عَبْدِاللَّهِ‏ أَنَّهُ قَالَ‏ "إِنَّا أَنْزَلْناهُ فِی لَیْلَةِ الْقَدْرِ" اللَّیْلَةُ فَاطِمَةُ وَ الْقَدْرُ اللَّهُ فَمَنْ عَرَفَ فَاطِمَةَ حَقَّ مَعْرِفَتِهَا فَقَدْ أَدْرَکَ لَیْلَةَ الْقَدْرِ وَ إِنَّمَا سُمِّیَتْ فَاطِمَةُ لِأَنَّ الْخَلْقَ فُطِمُوا عَنْ معرفتها أَوْ مِنْ مَعْرِفَتِهَا الشَّکُّ [مِنْ أَبِی الْقَاسِمِ‏] وَ قَوْلُهُ‏ وَ ما أَدْراکَ ما لَیْلَةُ الْقَدْرِ لَیْلَةُ الْقَدْرِ خَیْرٌ مِنْ أَلْفِ شَهْرٍ یَعْنِی خَیْرٌ مِنْ أَلْفَ مُؤْمِنٍ وَ هِیَ أُمُّ الْمُؤْمِنِینَ‏ تَنَزَّلُ الْمَلائِکَةُ وَ الرُّوحُ‏ فیها وَ الْمَلَائِکَةُ الْمُؤْمِنُونَ الَّذِینَ یَمْلِکُونَ عِلْمَ آلِ مُحَمَّدٍ ص‏ وَ الرُّوحُ الْقُدُسُ هِیَ فَاطِمَةُ ع‏ بِإِذْنِ رَبِّهِمْ مِنْ کُلِّ أَمْرٍ سَلامٌ هِیَ حَتَّی مَطْلَعِ الْفَجْرِ یَعْنِی حَتَّی یَخْرُجَ الْقَائِمُ ع.» در حدیث یادشده تأویل لیلة القدر و روح القدس، حضرت زهرا سلام الله علیها معرفی شده است. از آنجا که روح القدس برتر از ملائکه است می‌توان برتری حضرت زهرا بر ملائکه را نیز به دست آورد. همچنین بر مؤمنان که دربردارنده علم اهل‌بیت علیهم‌السلام هستند نیز برتری دارند که می‌توان افضلیت بر مؤمنان را نیز از آن استفاده کرد.

وی با اشاره به اینکه حدیث مذکور دارای نکات ارزنده‌ای است گفت: فاطمه لیلة القدر است. بر اساس حدیث یادشده، لیلة القدر در میان شب‌های سال برترین شب سال به شمار می‌آید. از چنین تأویلی می‌توان استفاده کرد که حضرت زهرا بر همه انسان‌ها برتر است. به قرینه نزول قرآن در لیلة القدر می‌توان نزول علم الهی در قلب حضرت زهرا سلام الله علیها را به دست آورد. عظمت لیلة القدر، در میان انسان‌ها مخفی است و قدر و منزلت آن پنهان است. جایگاه و منزلت حضرت زهرا سلام الله علیها در میان مردم پنهان است و کسی به قدر و منزلت ایشان پی نبرده است. لیلة القدر محل نزول قرآن صامت است. صدیقه طاهره نیز محل نزول قرآن ناطق است. دامن حضرت زهرا پرورشگاه یازده قرآن ناطق هست. قرآن نازل شده در شب قدر تا قیامت باقی و ادامه دارد ایست و تغییری در آن رخ نخواهد داشت. قرآن ناطقی که در دامن حضرت زهرا رشد پیدا می‌کنند نیز تا قیامت ادامه خواهند داشت. زمان لیلة القدر در بین روزها مجهول است. قبر مطهر حضرت زهرا سلام الله علیها نیز در میان مکان‌ها مجهول و ناشناخته است.

احمدی با بیان اینکه حضرت فاطمه افضل از هزار مؤمن دارای علم اهل‌بیت علیهم است عنوان کرد: طبق حدیث یادشده تأویل ملائکه‌ای که در این آیه نامبرده شده مؤمنانی هستند که عالم و حامل علوم اهل‌بیت علیهم السلام اند. از این‌رو متفاوت با خود اهل‌بیت علیهم السلام‌اند ولی کسانی هستند که با اهل‌بیت مرتبط بوده و از ایشان کسب علم کرده‌اند. از این رو برترین افراد بشر به شمار می‌آیند.

مدیر گروه پاسخ به شبهات پژوهشکده امامت با تاکید بر اینکه فاطمه ام المؤمنین است اظهار داشت: در روایاتی پیامبر اکرم و امیر مؤمنان دو پدر امت به شمار آمده اند. با توجه به این حدیث می‌توان فهمید که حضرت زهرا سلام الله علیها نیز مادر امت هستند. در تعبیری که در این حدیث آمده تصریح شده که حضرت زهرا سلام الله علیها ام‌المؤمنین به شمار می‌آید. همچنین در حدیث آمده فاطمه، روح القدس قرآن است. حدیث یادشده روح در آیه را روح القدس معرفی کرده و تأویل آن را حضرت زهرا سلام الله علیها دانسته‌اند. روح القدس بر طبق روایات موجودی غیر از ملائکه و برتر از آنان است. از این تعبیر نیز می‌توان برتری حضرت زهرا سلام الله علیها بر ملائکه و مؤمنان را دریافت اضافه بر اینکه یکی از راه‌های انتقال علم به اهل‌بیت علیهم‌السلام روح القدس است.

وی افزود: می‌توان گفت که یکی از طرق دریافت علم برای امامان معصوم علیهم‌السلام حضرت زهرا سلام الله علیها است. شاهد محکم آن استناد امامان در علوم خود به مصحف حضرت زهرا سلام الله علیها است. حضرت زهرا بعد از پیامبر از مصیبت فقدان پیامبر و هجوم بی رحمانه امت به ایشان و غصب حقوق خود و همسرشان دلگیر بودند. خداوند برای تسلای خاطر حضرتش جبرئیل را فرستاد و با ایشان گفتگو می‌کرد و اخبار حوادث آینده را به ایشان آگاهی می‌داد. امیرمؤمنان علیه السلام گفتگوی جبرئیل را می‌شنید و مکتوب می‌کرد که به مصحف فاطمه معروف گردیده است. اهل بیت علیهم السلام برخی از علوم خود را مستند به این مصحف می‌دانند.

احمدی ادامه داد: اضافه بر سوره قدر و حدیث تفسیر آن، آیاتی از سوره دخان نیز به حضرت زهرا تأویل گردیده است. طبق روایتی آیات «إِنَّا أَنْزَلْناهُ فی‏ لَیْلَةٍ مُبارَکَةٍ إِنَّا کُنَّا مُنْذِرینَ فیها یُفْرَقُ کُلُّ أَمْرٍ حَکیمٍ.» خدای متعال در این دو آیه می‌فرماید: ما قرآن را در شب مبارکی که همان شب قدر است نازل کردیم. در این آیه ضمن اشاره به نزول دفعی قرآن، شب نزول قرآن را شب مبارکی معرفی می‌کند که ممکن است برکت آن شب به سبب نزول قرآن باشد. سپس می‌فرماید که در شب قدر تمام امور مقدَّر می‌شود که شامل تقدیر رزق و آجال و خیر و شر شده، بر حجت هر عصری نازل می‌شود. این آیه دلالت بر استمرار شب قدر در هر سال دارد. کلمه حکیم در آیه اشاره به حکمت تمام امور مقدر شده در شب قدر و سنجیده مقدر شدن آن دارد.

مدیر گروه پاسخ به شبهات پژوهشکده امامت در ادامه بیان کرد: در تفسیری از امام کاظم علیه السلام تأویل آیات ابتدایی این سوره بیان شده است «أَحْمَدُبْنُ‌مِهْرَانَ وَ عَلِیُّ‌بْنُ إِبْرَاهِیمَ جَمِیعاً عَنْ مُحَمَّدِبْنِ عَلِیٍّ عَنِ الْحَسَنِ‌بْنِ رَاشِدٍ عَنْ یَعْقُوبَ بْنِ جَعْفَرِ بْنِ إِبْرَاهِیمَ قَالَ: کُنْتُ عِنْدَ أَبِی الْحَسَنِ مُوسَی ع إِذْ أَتَاهُ رَجُلٌ نَصْرَانِیٌّ وَ نَحْنُ مَعَهُ بِالْعُرَیْضِ‏… فَقَالَ النَّصْرَانِیُّ إِنِّی أَسْأَلُکَ أَصْلَحَکَ اللَّهُ قَالَ سَلْ قَالَ أَخْبِرْنِی عَنْ کِتَابِ اللَّهِ تَعَالَی الَّذِی أُنْزِلَ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ نَطَقَ بِهِ ثُمَّ وَصَفَهُ بِمَا وَصَفَهُ بِهِ فَقَالَ‏ حم. وَ الْکِتابِ الْمُبِینِ. إِنَّا أَنْزَلْناهُ فِی لَیْلَةٍ مُبارَکَةٍ إِنَّا کُنَّا مُنْذِرِینَ. فی‌ها یُفْرَقُ کُلُّ أَمْرٍ حَکِیمٍ‏ مَا تَفْسِیرُهَا فِی الْبَاطِنِ فَقَالَ أَمَّا حم‏ فَهُوَ مُحَمَّدٌ ص وَ هُوَ فِی کِتَابِ هُودٍ الَّذِی أُنْزِلَ عَلَیْهِ وَ هُوَ مَنْقُوصُ الْحُرُوفِ وَ أَمَّا الْکِتابُ الْمُبِینُ فَهُوَ أَمِیرُ الْمُؤْمِنِینَ عَلِیٌّ ع وَ أَمَّا اللَّیْلَةُ فَفَاطِمَةُ ع وَ أَمَّا قَوْلُهُ‏ فی‌ها یُفْرَقُ کُلُّ أَمْرٍ حَکِیمٍ‏ یَقُولُ یَخْرُجُ‏ مِنْهَا خَیْرٌ کَثِیرٌ فَرَجُلٌ حَکِیمٌ وَ رَجُلٌ حَکِیمٌ وَ رَجُلٌ حَکِیم‏....» بر اساس حدیث یادشده فردی نصرانی از امام کاظم علیه السلام معنای باطنی آیات یادشده را پرسید. امام «حم» را اسم رسول خدا صلی الله علیه و آله و تأویل کتاب مبین را امیرمؤمنان و لیلة مبارکة را حضرت زهرا سلام الله علیها معنا کردند. امام علیه السلام یکی از وجوه مبارک بودن حضرت زهرا سلام الله علیها را با آیه بعدی معنا کرده و آن اینکه مقصود از یُفرَق کُلَّ أمرٍ حَکیِمٍ، مردان حکیم است که از نسل ایشان خارج شده و در نسل ایشان منتشر خواهد شد. به نظر می‌رسد از واژه حکیم می‌توان کشف کرد که مقصود از رجل حکیم ائمه معصومین هستند که از نسل حضرت زهرا سلام الله علیها در جهان منتشر می‌گردند. علت نامگذاری حضرت زهرا به لیلة مبارکة یا همان لیلة القدر، این است که در شب قدر قرآن صامت نازل گردید و در اختیار انسان‌ها قرار گرفت و از حضرت زهرا سلام‌الله‌علیها قرآن ناطق گسترش پیدا کرده است. در قرآن هدایت همه انسان‌ها و علم به شرایع دین و حوادث گذشته و آینده است. همچنین در قرآن ناطق که ائمه معصومین هستند، علم به هم شرایع دینی و حقایق عالم و حوادث گذشته و آینده هست.

وی در پایان خاطرنشان کرد: از این دو آیه و روایات تفسیری آنها می‌توان کشف کرد که برای حضرت زهرا سلام الله علیها عظمتی بی کران است که از درک غالب انسان‌ها به دور مانده است. این عظمت تنها از سوی کلمات خدای متعال و بیانات اهل بیت علیهم السلام قابل کشف است.