۱۰ مبنای فکری انسان شناسی قرآنی در اندیشه علامه طباطبایی

به گزارش خبرگزاری مهر حجت الاسلام عبدالحسین خسروپناه، دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی در سومین هم اندیشی علوم عقلی با موضوع انسان شناسی از دیدگاه علامه طباطبایی (ره) با محکوم کردن جنایات رژیم صهیونیستی در غزه اظهار کرد: مکتب علامه طباطبایی بر مبنای انسان شناسی قرآنی است، ایشان رساله‌های متعددی درباره انسان نوشته و در رساله المیزان مفصل درباره انسان شناسی قرآنی تفسیر داشته است.

وی ادامه داد: بر اساس بنیان‌های نظام انسان شناسی علامه طباطبایی ۱۰ مبنای انسان شناختی و ۸ کاربست نظریه‌ای مبتنی بر انسان شناسی را می‌توان استخراج کرد.

دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی ادامه داد: یکی از مبناهای نظام انسان‌شناسی در نظرات علامه طباطبایی فطری بودن انسان در ساحت بینشی، کنشی و منشی است، یعنی ایشان آنقدر درباره فطرت سخن گفته که می‌توان نظریه فطرت را به علامه طباطبایی نسبت داد. نظریه فطرت دربرگیرنده خداشناسی و خداگرایی فطری، آخرت شناسی و آخرت گرایی فطری، فضلیت شناسی و فضلیت گرایی فطری است.

حجت الاسلام خسروپناه بیان کرد: مبنای دوم عقلانی بودن انسان است چراکه منشأ کرامت ذاتی انسان همین عقلانی بودن انسان است، مبنای سوم نفس داشتن انسان، مبنای چهارم داشتن قوای ادراکی و غیرادراکی نفس انسانی، مبنای پنجم اختیار و اراده داشتن انسان و مبنای ششم کرامت انسانی است، علامه طباطبایی منشأ کرامت ذاتی را عقل خدادادی می‌داند و منشأ کرامت اکتسابی را اراده انسان معرفی می‌کند، هر چه بندگی بیشتر باشد این کرامت اکتسابی بیشتر می‌شود.

دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی ادامه داد: مبنای هفتم انسان‌شناسی علامه طباطبایی ساحت جسمانی، مثالی، عقلانی، عاطفی و اخلاقی انسان است. همچنین علامه طباطبایی برای انسان ساحت‌های فردی و اجتماعی قائل است.

وی مبنای هشتم انسان‌شناسی علامه طباطبایی را فرآیند فعل با فلسفه علم دانست و ادامه داد: فعل‌هایی انجام می‌شوند که فرآیندی دارند که به فرآیند ملکات نفسانی قلمداد می‌شود، برای انجام فعل از سوی انسان نیازها و گرایش‌ها، شناختها و ادراکات، ذوق و هیجان، تصمیم و اراده مدنظر است.

دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی گفت: مبنای نهم ادراکات اعتباری است که یکی از مهمترین مبانی انسان‌شناسی است، ادراکات اعتباری خلق می‌شوند اما اذکارات حقیقی کشف می‌شود. مبنای دهم غایتمندی و کمال‌گرایی انسانی است.

وی ادامه داد: با این ۱۰ مبنا می‌توان کاربستهایی را به انسان شناسی علامه طباطبایی نسبت داد که امکان تبدیل آن‌ها به نظریه‌های علوم اجتماعی انسانی مبتنی بر نظر علامه طباطبایی وجود دارد. بسیاری از نظریه‌های علوم اجتماعی از این طریق قابل استخراج است.

دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی عنوان کرد: نظریه اجتماع علامه که نظریه مهمی است، مبتنی بر نظریه استخدام علامه طباطبایی است. نظریه محبت توحیدی نیز از مبناهای فکری علامه طباطبایی در زمینه انسان شناسی قابل استخراج است چراکه علامه بحث مفصلی درباره محبت دارد، نظریه توحیدی از نفع شخصی یا استخدام گرایی به محبت اجتماعی است. کسانی هستند حق را فدای منافع شخصی و گروهی می‌کنند، هم اکنون رژیم صهیونسیتی با بی رحمی زنان و کودکان غزه را در بیمارستان‌ها می‌کشد اما عده‌ای سیاستمدار می‌گویند مردم خسته شده‌اند، اگر این استخدام گرایی به محبت توحیدی وصل می‌شد محبت توحیدی نیز ایجاد می‌شد.

حجت الاسلام خسروپناه گفت: نظریه اخلاق عادلانه، مسئولیت پذیری، هویت شبکه‌ای فردی و اجتماعی، نظریه عقلانی، پیشرفت معنوی و حکمرانی سیاسی را نیز می‌توان از مبنای فکری علامه طباطبایی در زمینه انسان‌شناسی استخراج کرد.

وی بیان کرد: نیاز است که با اتکا به اندیشه‌های علامه طباطبایی در زمینه حقوق بشر اقداماتی صورت گیرد. در حقوق بشر به فناوری‌های نرم اجتماعی مانند راهپیمایی غدیر، اربعین، راهیان نور و راهیان پیشرفت نیاز داریم.

دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی اضافه کرد: مهمترین اقدامی که اندیشمندان در دوره کنونی باید در دستور کار قرار دهند حکمی سازی علوم اجتماعی و علوم انسانی است که از مبناهای فکری علامه طباطبایی درباره انسان شناسی قابل بهره‌برداری است.