چرا سینمای ما هیچ فیلمنامه‌ای علیه بانک‌ها ندارد؟/ صعود کمدی‌ها

به گزارش خبرنگار مهر، چهل و دومین قسمت از برنامه «نقد سینما» شب گذشته ۲۶ آبان ماه روی آنتن شبکه چهار سیما رفت و در «میز گفتگوی ویژه» میزبان سیدمحمد حسینی مدیرعامل انجمن سینمای انقلاب و دفاع مقدس و عضو شورای پروانه ساخت با موضوع «آسیب شناسی فرآیند صدور پروانه ساخت» بود.

وی ابتدا درباره وضعیت انجمن سینمای انقلاب و دفاع مقدس در جشنواره فجر امسال مطرح کرد: امسال مسیر خوبی طی شده است و انشالله مسیر تحولی پیش رو داریم. تعداد آثار هم به لحاظ کیفی و هم کمی رو به افزایش است و امیدواریم بتوانیم به اوج دهه ۷۰ بازگردیم.

امیررضا مافی ابتدای بحث مطرح کرد: من خودم تعبیر فسیل‌زدگی را از شما وام می‌گیرم. در حال حاضر این ترس در سینما وجود دارد که با فروش خوب و نویدبخش فیلم‌هایی مانند «فسیل»، «شهر هرت» و «هتل» ناگهان همه سانس‌ها به فیلم‌های کمدی اختصاص داده شود که صرفاً سرگرم‌کننده هستند.

حسینی درباره این موضوع بیان کرد: باید به این نکته اشاره کنم که یکی از وظایف اصلی پروانه ساخت، تنظیم‌گری است. پروانه ساخت باید مراقبت کند که درصدها حفظ شوند. به عنوان مثال یکی از آئین‌نامه‌های پروانه ساخت این است که هر سال ۲۰ درصد لیست می‌تواند از فیلم‌اولی‌ها باشد. حتی اگر تعداد فیلم‌اولی‌ها بیشتر شود، ما مانع نمی‌شویم. طبع سینما اقتضا می‌کند که ما معدل را در نظر بگیریم و تنوع ژانر داشته باشیم. در کنار آن باید به اقتصاد سینما هم توجه لازم را داشت. همچنین موضوع نظارت بعد از تولید فیلم هم برای ما اهمیت دارد چرا که اگر بعد از تولید فیلم، نتوان آن را اکران کرد، خسارت هنگفتی صورت می‌گیرد.

وی افزود: لازم است بگویم که در اکثر سال‌ها، قسمت اعظم فروش سینمای ایران، در اختیار فیلم‌های کمدی بوده است. استثناهایی هم وجود دارد اما من معتقدم که الزامات و اقتضاها را باید باهم نگاه کنیم‌. مثلاً ما فیلم‌هایی با ژانر جنگی را کم می‌بینیم و این خیلی بدیهی است چراکه اقتضای تولیدش خاص است و در شرایط سخت و طاقت‌فرسا تولید می‌شود. ما چندسال پیش سه فیلم از یک بازیگر اکران کردیم در هر سه فیلم مخاطب از روی صندلی بلند نشد. از چنین سینمایی نمی‌توان انتظار ساخت اکشن جنگی داشت.

همه فیلمنامه‌ها را می‌خوانیم، بلااستثنا

حسینی با اشاره به اینکه کمدی‌هایی مانند «فسیل» در سطح جهان همیشه فروش بالایی داشته است، مطرح کرد: از ابتدای دولت سیزدهم تا الان در شورای پروانه ساخت چند نکته را سرلوحه قرار دادیم. ما همه فیلمنامه‌ها را بلااستثنا می‌خوانیم و بعد درصد ژانر را رعایت می‌کنیم. چیزی حدود ۱۳ درصد از فیلم‌هایی که پروانه ساخت می‌گیرند، برای آثار کمدی است البته بعد از «فسیل» ورودی بیشتری داشتیم. ما سعی کردیم تعادل را حفظ کنیم و عهدمان این بود اگر فیلمنامه‌ای تصویب شد، در شورای پروانه نمایش گیر نکند.

چیزی حدود ۱۳ درصد از فیلم‌هایی که پروانه ساخت می‌گیرند، برای آثار کمدی است البته بعد از «فسیل» ورودی بیشتری داشتیم. ما سعی کردیم تعادل را حفظ کنیم و عهدمان این بود اگر فیلمنامه‌ای تصویب شد، در شورای پروانه نمایش گیر نکند

وی ادامه داد: اتفاق افتاده است که از ما پروانه ساخت می‌گیرند و بعد فیلم دیگری می‌سازند. به همین دلیل ۲ نفر از اعضا در شورای پروانه نمایش هم برای تطبیق حضور دارند. همچنین تضمین سرمایه نیز باید وجود داشته باشد. برخی از آثاری که در دوره قبل مجوز ساخت گرفته‌اند، اکنون در مرحله نمایش با مشکل مواجه شده‌اند چراکه به تغییر در فیلم اعتراض می‌کنند. تنها اتفاقی که در حال حاضر رخ می‌دهد این است که مذاکره جدی صورت گرفته است.

این عضو شورای پروانه ساخت مطرح کرد: آنچه در شورای پروانه ساخت رخ می‌دهد، گفت‌وگو با اهالی سینما برای رسیدن به قالب استاندارد است. به عنوان مثال ما برای ساخت «هتل» گفت‌وگوی مفصل داشتیم و به پیام حداقلی رسیدیم. تمام حرف «هتل» در این است که صادق باشیم. ناگفته نماند که باید از هر اثری به اندازه ظرف خودش انتظار داشت و ذکر این نکته خالی از لطف نیست که «هتل» فیلمی است که می‌شود با خانواده آن را تماشا کرد. البته من قائل به زیرمتن و ساخت طنز فاخر هستم و معتقدم که پتانسیلش را هم داریم اما در حال حاضر شرایط به این شکل است.

حسینی ادامه داد: ما پدیده‌هایی را در سینما کم داریم که فروش اول رنکینگ جهانی است. موضوعی مانند داعش که تجسم خود ترس است، در سینمای هند، چین و کره ساخته می‌شود اما ما سراغ این موضوع نرفته‌ایم البته امسال یکی دو تا فیلم درباره این موضوع داریم.

مافی در ادامه «نقد سینما» گفت: یکی از فیلم‌هایی که اگر من مسئولیت داشتم نمی‌گذاشتم رنگ پرده را ببیند، «عامه پسند» است نه به واسطه بازیگران بلکه به واسطه مفهومی که پشت آن است‌. یک‌جاهایی باید به دلایل متنوع مانع پخش برخی فیلم‌ها شد.

سینمای کودک شورای پروانه ساخت هم‌عرض می‌خواهد

وی ادامه داد: همچنین در حوزه کودک من عمیقاً معتقدم نیاز به یک شورا هم‌عرض پروانه ساخت داریم یا اینکه از افرادی در شورا بهره ببریم که سینمای کودک را بشناسند. من معتقدم حساسیت فیلم کودک حتی از بزرگسال بیشتر است‌. منظور از فیلم کودک فیلم برای کودک است نه فیلم درباره کودک یعنی فیلمی که بتواند مخاطب کودک را به سینما ببرد.

حسینی بیان کرد: درباره گرفتن پروانه ساخت برای فیلم کودک یک تسهیلگری جدی شده است و خارج از نوبت بررسی می‌شود. آقای حبشی دبیر شورای پروانه ساخت همواره توجه ویژه‌ای به فیلم کودک و نوجوان دارد اما حجم آن بالا نیست. اگر حجم آثار بالا برود نیاز است که اتفاقاتی رخ دهد. البته که شاهد اتفاقات خوبی هستیم؛ رشد تکنیکی که در ژانر کودک رخ داده به واقع آن را به سینما تبدیل کرده است.

وی ادامه داد: همچنین فراموش نکنیم برحسب ذائقه، سینمای اجتماعی ما تغییر کرده است. به عنوان مثال کسی که می‌خواهد سینمای اجتماعی کار کند، فلاکت و بدبختی را به تصویر می‌کشد. فیلمساز می‌خواهد شبیه رئالیسم ایتالیایی فرمی از درماندگی انسان را به تصویر بکشد و هیچ وقت به عوامل بروز چنین پدیده‌هایی اجتماعی نمی‌پردازد.

ما هیچ فیلمنامه‌ای درباره بانک‌ها نداریم. در حالی که بانک‌ها با مدیریت کج و معوج خود هر روز سفره مردم را شخم می‌زنند. بانک‌ها با قلدرمابی حتی اجازه اکران یک بنر را هم نمی‌دهد چراکه ابزار قدرت هستند و پول و جریان سرمایه در دست آن‌هاست

این عضو شورای پروانه ساخت با اشاره به گفته‌های قبلی‌اش درباره ساخته نشدن فیلم درباره بانک‌ها اظهار کرد: ما هیچ فیلمنامه‌ای درباره بانک‌ها نداریم. در حالی که بانک‌ها با مدیریت کج و معوج خود هر روز سفره مردم را شخم می‌زنند. بانک‌ها با قلدرمابی حتی اجازه اکران یک بنر را هم نمی‌دهد چراکه ابزار قدرت هستند و پول و جریان سرمایه در دست آن‌هاست.

وی افزود: ضعف دیگر سینمای ما در حوزه اجتماعی عدم مبادرت اجتماعی است. به عنوان مثال هیچوقت سقوط جمعیت مساله اجتماعی تلقی نشده است و حتی دغدغه نهادها نیست، هر جای دنیا بود، این مساله یک می‌شد. اما متأسفانه در کشور ما به آن توجه نشده است. یا حتی مساله اسرائیل. این خیلی حرف است که ما پوزه داعش را به خاک می‌مالیم اما نمی‌توانیم درباره آن فیلم بسازیم. ضعف سینما و مطالعه، عدم ارتباط میان سینما و ارکان نظام و مدیریت علت آن است.

حسینی در بخش دیگری از صحبت‌های خود بیان کرد: ما با پدیده‌ای به اسم اسرائیل طرف هستیم که از طریق سینما توانسته است بر سه افسانه خودش سوار شود. افسانه اول دین بود. در حالی که صهیونیست اصلاً دین ندارد. در حقیقت شاهد این هستیم که یهودیان به کنگره آمریکا می‌روند و اعلام می‌کنند که صهیونیست یهودی نیست. دومین افسانه، افسانه شکست‌ناپذیری بود. در همین راستا صهیونیست در اوایل جنگ با پست‌فطرتی اعلام کرد که با حیوانات طرف هستند. سومین و مهمترین افسانه که طوفان الاقصی از پس آن برآمد، این بود که جهان را از آن خود می‌دانستند.

مافی همچنین عنوان کرد: ما در سینما هم باید این کار را می‌کردیم. پروانه ساخت در نهایت می‌تواند به فضای فکری سینمای ایران جهت دهد که نهادهای دیگر هم بتوانند بر اساسش کارهای تاکتیکی را پیش ببرند.

حسینی در پایان مطرح کرد: ما متکی به ورودی هستیم. ورودی به ما اجازه صورت گرفتن آثاری با وجه تمدنی را نمی‌دهد.