خبرگزاری مهر، گروه بین‌الملل: پس از گذشت بیش از هفتاد روز از آغاز جنگ «طوفان الاقصی» در باریکه غزه، اما هنوز قدرت‌های جهانی و منطقه‌ای موفق نشدند تا جلوی حرکت ماشین جنگی صهیونیست‌ها بگیرند. طی دو ماه اخیر اعضای دائم و غیر دائم شورای امنیت سازمان ملل متحد سعی کردند تا با ارائه پیش‌نویس قطعنامه‌هایی ذیل بند هفتم منشور سازمان ملل، بر روی روند جنگ در باریکه غزه تأثیر مستقیم و غیر مستقیم بگذارند اما به نظر می‌رسد این تلاش‌ها تاکنون به سرانجام مشخصی نرسیدند.
کارشناسان دلایل متعددی در خصوص ناکارآمدی شورای امنیت برای توقف جنگ و فاجعه انسانی علیه مردم انسانی بیان می‌کنند اما به نظر می‌رسد مهم‌ترین عامل در روند عدم اجماع میان قدرت‌های جهانی، حمایت کامل و بی قیدوشرط واشنگتن از تل‌آویو باشد. از نخستین روزهای جنگ مقامات کاخ سفید همصدا با اعضای کابینه اضطرار ملی رژیم صهیونیستی اعلام کردند که به دلیل تداوم حاکمیت حماس و حضور گردان‌های عزالدین القسام در غزه، امکان برقراری صلح و آتش‌بس در کوتاه مدت وجود ندارد. همین موضوع سبب شده است تا آمریکا بدل به تنها کشوری شود که پیش‌نویس قطعنامه‌های الزام آتش‌بس بشردوستانه در این منطقه فلسطینی‌نیشین را «وتو» می‌کند. برهمین اساس در ادامه این یادداشت سعی خواهیم کرد تا به واکاوی دلایل شکست شورای امنیت برای برقراری آتش‌بس پایدار در باریکه غزه بپردازیم.
رقابت قدرت‌های بزرگ
براساس فصل هفتم منشور سازمان ملل متحد، شورای امنیت موظف است تا «وجود هرگونه تهدیدی برای صلح، نقض صلح یا اقدام تجاوزکارانه را شناسایی و سپس اقدام نظامی و غیرنظامی لازم برای برقراری صلح و امنیت بین‌المللی را در دستور کار خود قرار دهد.» دولت دموکرات بایدن به عنوان یکی از حامیان چندجانبه‌گرایی و ایجاد اجماع جهانی برای حل‌وفصل پرونده‌های بین‌المللی در عمل ثابت کرده است که واشنگتن در دهه سوم قرن بیست‌ویکم برای مهار رقبای خود در منطقه اوراسیا و ایندوپاسفیک قصد دارد تا رویکردی «تهاجمی» اتخاذ کرده و جهان را به سمت «نظامی‌گری» و افزایش تنش هدایت کند. به گزارش مؤسسه آلمانی اقتصاد جهانی «کیل»، دولت آمریکا از ابتدای جنگ اوکراین تاکنون بیش از هفتاد و پنج میلیارد دلار کمک نظامی- مالی در اختیار کیف قرار داده است. کارشناسان معتقدند اختصاص چنین منابع مالی به قاره اروپا پس از اجرایی شدن «طرح مارشال» در دوران ریاست جمهوری هری ترومن اتفاقی نادر است.
تشدید رقابت ژئواستراتژیک میان کشورهای حوزه یورآتلانتیک به رهبری آمریکا با چین- روسیه سبب وتوی سه قطعنامه پیشنهادی قدرت‌های نوظهور از سوی بلوک غرب و در سوی مقابل وتوی قطعنامه پیشنهادی آمریکا از سوی مسکو- پکن شده است. مقامات کاخ سفید با اتخاد مواضع سیاسی جانبدارانه و بی‌توجهی به مبانی پایه حقوق بشر و امنیت بین‌المللی معتقدند که برقراری آتش‌بس در کوتاه مدت به نفع حماس خواهد بود. اتخاذ مواضع غیرمسئولانه واشنگتن سبب شده است تا وزارت خارجه روسیه با انتشار بیانیه‌ای آمریکا را عامل «ناکارآمدی» شورای امنیت معرفی کرد. دستگاه مسئول سیاست خارجی روسیه در ادامه به این موضوع اشاره کرد که به غیر از واشنگتن تمام اعضای این نهاد بین‌المللی آتش‌بس فوری و پایان تنبیه دسته جمعی مردم غزه شدند.
چک سفید امضای واشنگتن به تل‌آویو
اوج حمایت واشنگتن از جنایات رژیم صهیونیستی در جریان رأی منفی آمریکا به قطعنامه پیشنهادی روز جمعه هفدهم آذر معلوم شد. در حالی که سیزده عضو از پانزده عضو شورای امنیت به قطعنامه پیشنهادی امارات رأی «مثبت» دادند؛ اما آمریکا با دادن رأی «منفی» و انگلیس با دادن رأی «ممتنع» از تصویب این قطعنامه در شورای امنیت جلوگیری کردند. نشست فوری شورای امنیت پس از فعال شدن ماده ۹۹ منشور سازمان ملل توسط آنتونی گوترش برگزار شد. از ابتدای تشکیل سازمان ملل تاکنون، آمریکا به عنوان متحد راهبردی اسرائیل ۵۳ بار از حق وتوی خود به نفع جنایات جنگی، اشغال سرزمین کشورهای همسایه و نقض سیستماتیک حقوق مردم فلسطین در سرزمین‌های ۱۹۴۸، ۱۹۶۷، کرانه باختری و نوار غزه استفاده کرده است. اتخاذ چنین سیاستی از سوی آمریکایی سبب شده است تا بسیاری از نخبگان جامعه آمریکا؛ به‌ویژه اعضای ترقی خواه حزب دموکرات این سوال محوری را مطرح کنند که آیا رژیم صهیونیستی در خدمت منافع و اهداف آمریکا در منطقه خاورمیانه است یا آنکه واشنگتن بدل به «نیروی نیابتی» رژیم برای مقابله با محور مقاومت و توجیه جنایت‌های تل‌آویو در جامعه جهانی شده است؟
آمریکا در حالی تمام قد در کنار رژیم صهیونیستی ایستاده است که براساس قوانین بین‌المللی قطع آب و برق، جلوگیری از واردات غذا و خدمات پزشکی، محدود کردن ارسال سوخت، هدف قراردادن بیمارستان‌ها و مدارس، کشتار غیرنظامیان و … به عنوان مصادیق جنایات جنگی محسوب شده و امکان پیگیری در دادگاه‌های بین‌المللی را دارند. پس از وتوی قطعنامه‌های پیشنهادی در شورای امنیت توسط آمریکا، سازمان عفو بین‌الملل لب به انتقاد از سیاست‌های واشنگتن گشود و با انتشار بیانیه‌ای اعلام کرد که اتخاذ چنین تصمیمی از سوی دولت بایدن نشان دهنده «بی توجهی» آمریکایی‌ها به رنج و عذاب غیرنظامیان در غزه است. سازمان پزشکان بدون مرز نیز با اشاره به کشتار مردم بیگناه غزه، وتوی آمریکا در شورای امنیت را «رأی علیه بشریت» توصیف کرد. عبور تعداد کشته‌های فلسطینی از مرز ۱۸ هزار و ۵۰۰ هزار نشان دهنده برنامه ریزی اسرائیل برای بالابردن تعداد تلفات انسانی با هدف توجیه افکار عمومی داخل سرزمین‌های اشغالی است. پیش از این نتانیاهو با اعلام اهداف سه‌گانه در غزه اعلام کرده بود که جنبش حماس را نابود، رهبران سیاسی و فرماندهان نظامی آن را ترور و باریکه غزه را خلع سلاح خواهد کرد، اما با عدم تحقق وعده‌های نخست وزیر رژیم به نظر می‌رسد صهیونیست‌ها به دنبال دست آوردسازی از طریق کشتار غیرنظامیان هستند. در این روند واشنگتن با ارسال کمک‌های نظامی- مالی و وتوی قطعنامه‌های پیشنهادی اعضای شورای امنیت تمام قد در کنار صهیونیست‌ها ایستاده است.
ناعادلانه بودن ساختار شورای امنیت
ناکارآمدی شورای امنیت در جریان جنگ غزه و عدم اجماع قدرت‌های جهانی برای برقراری آتش‌بس پایدار، لزوم اصلاحات ساختاری در این نهاد بین‌المللی را بیش از پیش نشان می‌دهد. متأسفانه طی سال‌های اخیر سرنوشت امنیت بین‌المللی و کشورهای جهان وابسته به رأی یا عدم رأی پنج عضو دائم شورای امنیت شده است. با آنکه تعداد اعضای غیردائم شورای امنیت افزایش یافته و این موضوع سبب تعدیل محیط بسته مهم‌ترین نهاد بین المللی شده اما متأسفانه همچنان حق «وتو» اجازه برقراری توازن و تصویب اراده جهانی را نمی‌دهد. عدم اختصاص کرسی دائم به قدرت‌های نوظهور جهانی مانند برزیل، هند، آفریقای جنوبی، ترکیه و ایران نیز دیگر انتقاد وارد به شورای امنیت است. با توجه به تعداد مسلمانان جهان به نظر می‌رسد وجود یک کشور مسلمان در شورای امنیت امری لازم باشد. حتی این کرسی می‌تواند به صورت دوره‌ای (چهار سال یکبار) در اختیار یکی از قدرت‌های مسلمان قرار بگیرد تا جهان اسلام نیز بتواند در پرونده‌های مهم بین‌المللی ایده و اراده خود را به سایر اعضای شورای امنیت به اشتراک بگذارد. با گذشت دوماه از آغاز عملیات نظامی اسرائیل علیه غزه و کشته شدن قریب به ۱۹ هزار نفر در این منطقه اما همچنان شورای امنیت موفق نشده است تا با تصویب قطعنامه‌ای جامع جلوی کشتار فلسطینی و برقراری امنیت در حوزه مدیترانه شرقی را بگیرد.
بهره سخن
در حالی شبکه «سی ان ان» خبر از رأی گیری اعضای شورای امنیت درباره پیش‌نویس قطعنامه مالت می‌دهد که ناظران بیرونی امید زیادی به تصویب این طرح نیز ندارند. براساس این پیش‌نویس حماس برای به صورت «فوری» و «بی‌قیدوشرط» باید اسرای اسرائیلی را آزاد کند و در سوی مقابل تل‌آویو باید متعهد به اجرای وقفه بشردوستانه و ایجاد کریدور بشردوستانه در باریکه غزه باشد. با اینکه این طرح مورد حمایت امارات عربی متحده است اما به نظر می‌رسد صهیونیست‌ها فعلاً علاقه‌ای به توقف کشتار زنان و کودکان بیگناه و نابودی زیرساخت‌های حیاتی در غزه ندارند. برهمین اساس به نظر می‌رسد این طرح نیز احتمالاً با مخالفت آمریکا مواجه خواهد شد و به سرانجام نخواهد رسید. در چنین شرایطی لازم است تا کشورهای اسلامی به جای تکیه بر اراده قدرت‌های جهانی، برنامه‌ای هدفمند برای توقف روند عادی سازی با تل‌آویو، بایکوت کالاهای اسرائیلی، تحریم ارسال انرژی به سرزمین‌های اشغالی و حمایت از محور مقاومت برای تحت فشار گذاشتن کابینه جنگ در جبهه شمالی- جنوبی داشته باشند.
نظر شما