«از آن روز که رفتی» چطور شکل گرفت؟/ «عکاسی» ماجرایی ورای هنر است

به گزارش خبرنگار مهر، نمایشگاه محیطی عکس «از آن روز که رفتی» از آثار حمزه اولیازاده هنرمند عکاس به مناسبت شهادت حضرت زهرا (س) جمعه ۲۴ آذر ماه در گالری محیطی خانه هنرمندان ایران، نمایش خود را آغاز کرده است و به مدت ۱۰ روز میزبان علاقمندان است.

حمزه اولیازاده در گفت‌وگو با خبرنگار مهر درباره چگونگی شکل‌گیری این نمایشگاه و مصادف شدن آن با ایام فاطمیه، توضیح داد: به عنوان یک عکاس، بی‌نهایت عکس داریم که خودمان از زمان ارایه آنها باخبر نیستیم، یعنی ما در لحظه تلاش می‌کنیم تا آن‌چه که نظرمان را جلب می‌کند، ثبت کنیم ولی خودمان هم نمی‌دانیم که روایت این ثبت، چه زمانی و در کجا به گوش مخاطبان می‌رسد به عنوان مثال بخش عمده از آثار نمایشگاه عکس «از آن روز که رفتی» که امروز در خانه هنرمندان به نمایش عموم گذاشته شده است، حدود ۱۵ سال پیش عکاسی شده و تا امروز هیچ جا ارایه نشده است. عمر عکس‌های دیگر این مجموعه نیز کمتر از یک دهه نیست.

وی گفت: در نتیجه باید بگویم ما تصمیم نمی‌گیریم که چه عکسی را در کجا و چه زمانی به نمایش بگذاریم. ما مانند آدم‌هایی هستیم که در سفر شی جذابی را می‌بینیم و آن را خریداری می‌کنیم. آن شی می‌تواند در آن زمان هیچ کاربردی برای ما و اطرافیان مان نداشته باشد اما مدت‌ها بعد می‌فهمیم که به درد یکی از آشنایان می‌خورد. برای این نمایشگاه نیز چنین اتفاقی در جریان بوده است.

این هنرمند عکاس درباره مواجهه اولیه که سبب ثبت تصاویر این نمایشگاه شده است، توضیح داد: نمایشی در ورزشگاه شیرودی در حال اجرا بود. آن زمان در روزنامه کار می‌کردم و از طرف رسانه مورد نظر به آن‌جا رفته بودم اما زمانی که می‌خواستم صحنه‌ها را ثبت کنم، تصاویری می‌دیدم که در فرم بیشتر به تعزیه شبیه بود. به همین دلیل حس کردم که عکس‌های آن می‌تواند بهتر از این باشد. بنابراین خود را به پشت صحنه نمایش رساندم تا عکس‌های دیگری را که مد نظرم است هم بگیرم. آن زمان فارغ التحصیل رشته نقاشی بودم بنابراین نگاهی فرمالیستی و زیبایی‌شناسانه به اتفاقی که در صحنه جریان داشت، داشتم و عکس‌ها را با این نگاه ثبت و در ادامه آرشیو کردم. البته داشتن چنین مجموعه‌ای را فراموش کرده بودم. تا اینکه این افتخار از جانب مجموعه مدیریت خانه هنرمندان به من داده شد تا نمایشگاهی با این موضوع را در اینجا برگزار کنم. آن‌جا لحظه جُستَن بود، عکس‌ها را در آرشیو پیدا کردم و جریانی را یافتم. هرچه پیش‌تر رفتم، حس کردم، مجموعه کامل‌تر می‌شود.

وی افزود: عکس‌هایی که در این نمایشگاه می‌بینید، حتی ویرایش (ادیت) نشده‌اند، چون شخصاً به ویرایش اعتقادی ندارم. با این همه، این افتخار نصیبم شد که نمایشگاه «از آن روز که رفتی» را در خانه هنرمندان ایران برگزار کنم.

اولیازاده در بخش دیگری از صحبت‌هایش درباره مخاطبان هدف این نمایشگاه، گفت: ممکن است که شما آدم مذهبی نباشید یا دین دیگری داشته باشید اما اگر اهل سینما باشید، حتماً فیلم «روز واقعه» را دیده‌اید. ممکن است به زندگی نگاه مدرنی داشته باشید و خودتان را در قابل دهکده جهانی ببینید اما نمی‌توانید بگویید که فیلم «مادر» علی حاتمی را ندیده‌ام. در عین حال که ممکن است فیلمساز مورد علاقه شما داریوش مهرجویی باشد. هنر زبان مشترکی دارد. شاید بسیاری به مضمون این نمایشگاه بی‌تفاوت باشند اما نتوانند از کنار زیبایی‌شناسی آن بگذرند. ممکن است بسیاری هم، موضوع این نمایشگاه، مضمون مورد نظرشان باشد و از نظرشان نسبت زیبایی‌شناسی به آن، وهن باشد. در رسانه ما چیزی داریم که از آن با عنوان «گلوله جادویی» یاد می‌شود. آیا «گلوله جادویی» در زمان میکل‌آنژ نبوده است؟ همه آثار هنرمندانی چون میکل‌آنژ و … «گلوله جادویی» دارد. آثار هنرمندان معاصر هم به همین صورت است.

وی تصریح کرد: در واقع «گلوله جادویی» از هنر به رسانه منتقل شده است. چون رسانه هم با دست‌یازی به هنر می‌تواند «گلوله جادویی» را بزند. این مفهوم می‌گوید در یک ثانیه پیام خود را منتقل کنید. چه چیزی جز عکس می‌تواند این کار را انجام دهد؟ تنها عکس بوده که در کسری از ثانیه ثبت شده و در ثانیه‌ای می‌تواند با مخاطب ارتباط برقرار کند. این چیزی بوده که باعث مباهات عکاسی است. این مجموعه که امروز به نمایش گذاشته شده است، حالت نقاشی دارد در حالی که عکس است. در صورتی که اگر انجمن هنرمندان نقاش دنیا جمع شوند، نمی‌توانند در کسری از ثانیه، نقاشی به این صورت بکشند.

اولیازاده با بیان اینکه «عکاسی» ماجرایی ورای هنر است، عنوان کرد: می‌خواهم بگویم، کاری که ما باید بکنیم، این است که این درک را به مخاطب انتقال دهیم. شخصاً مخاطب هنر را هنرمند نمی‌دانم؛ بلکه مخاطب هنر را همه عابرانی می‌دانم که در پیاده‌رو ضلع جنوبی پارک هنرمندان قدم می‌زنند. از سال ۱۳۷۹ عضو رسمی انجمن عکاسان مطبوعات شدم و ۲۳ سال است که به صورت حرفه‌ای در حال کار عکاسی هستم اما «از آن روز که رفتی»، دومین نمایشگاه انفرادی‌ام در تمام این سال‌ها است. نخستین نمایشگاه انفرادی‌ام، با عنوان «یک فنجان چای» مختص به عکاسی از بزرگان سینمای ایران بود که در سال ۸۷، در گالری خارک به نمایش گذاشته شد. در تمام این سال‌ها نمایشگاهی برگزار نکردم اما «از آن روز که رفتی» را به نمایش گذاشتیم، چون احساس کردم، مخاطبم همین اطراف است. از مجموعه خانه هنرمندان ایران تشکر می‌کنم زیرا با شرایطی که فراهم کرده‌اند، اکنون می‌توانم با عکس‌هایم میزبان نگاه همه عابران ضلع جنوبی پارک هنرمندان باشم.

نمایشگاه عکس «از آن روز که رفتی» عصر روز جمعه ۲۴ آذر ۱۴۰۲ در گالری محیطی خانه هنرمندان ایران (واقع در ضلع جنوبی پارک هنرمندان) برپا شده و به مدت ۱۰ روز میزبان علاقه‌مندان است.