خوانشی مستند از یک واقعه تاریخی/با«می ۱۹۶۸» از تاریخ درس می‌گیریم

احسان اُمی کارگردان مستند «می ۱۹۶۸» که از آثار نیمه بلند راه یافته به بخش مسابقه هفدهمین جشنواره بین‌المللی «سینماحقیقت» است در گفت‌وگو با خبرنگار مهر درباره داستان این مستند گفت: «می ۱۹۶۸» درباره اعتراضات دانشجویی در فرانسه است که منجر به اتفاقاتی می‌شود. در طول این سال‌ها خوانش‌های مختلفی درباره این رویداد صورت گرفته است؛ برخی این اتفاقات را به عنوان یک انقلاب تلقی می‌کنند و برخی دیگر این‌گونه فکر نمی‌کنند. ما سعی کرده‌ایم در مستند «می ۱۹۶۸» به ابعاد این اتفاقات و تأثیری که در اعتراضات کارگری داشت، بپردازیم چراکه مدتی پیش از این اعتراضات، جنبش کارگری به شیوه کار و حقوق‌شان اعتراض داشته اند و اعتراضات دانشجویی و پیوستن‌شان به اعتراضات کارگری، شبه انقلابی را در فرانسه شکل می‌دهد. ساخت مستندی درباره اعتراضات می ۱۹۶۸ به دلیل تشابهاتی که با اتفاقات سال گذشته کشورمان می‌توانست داشته باشد، اهمیت دارد، همچنین این تشابهات دلیلی برای ساخت این مستند بود.

وی تاکید کرد: البته این مستند به شکل مستقیم به اتفاقات سال گذشته ارتباطی ندارد بلکه ما سعی داریم این تعبیر را بازتعریف کنیم که «آن کسانی که از تاریخ درس نمی‌گیرند، ناچار هستند که آن را تجربه کنند». به این فکر می‌کردیم که اگر نخواهیم به اتفاقات سال گذشته به شکل مستقیم بپردازیم، چه اتفاقی شبیه به آن وجود دارد؛ به نظرم یکی از نزدیک‌ترین اتفاقات به این وقایع، اعتراضات می ۱۹۶۸ است که از آن به عنوان جنبش تعبیر می‌شود.

امی درباره شیوه روایت مستند عنوان کرد: «می ۱۹۶۸» کاملاً به صورت آرشیو ساخته شده است. از آنجایی که تصویربرداری در کارهای آرشیوی چندان وجود ندارد، زحمت ماجرا در پای میز تدوین است. همه فکر می‌کنند که کار آرشیوی آسان است و از آنجایی که شما از تصاویر استفاده می‌کنید، کار در می‌آید اما وقتی که قرار باشد خوانشی مستند از یک واقعه تاریخی را ارائه دهید، دشواری ماجرا آغاز می‌شود. شاید ساده‌ترین کار این باشد که متنی وجود داشته باشد و شما متناسب با آن تصویر بگیرید اما سعی کرده‌ایم این اتفاق نیفتد و کار آسان را انجام ندهیم، فکر می‌کنم علت پذیرفته شدن فیلم در جشنواره «سینماحقیقت» به علت دیده شدن این تفاوت است.

این مستندساز درباره مدت زمانی که صرف ساخت مستند کرده است، مطرح کرد: پژوهش کار، یک بازه زمانی ۶ تا ۷ ماه پیوسته، زمان برد یعنی اگر می‌خواستیم به صورت ناپیوسته به آن بپردازیم، شاید بیش از یک سال طول می‌کشید. پژوهش به دلیل اشرافی که بر موضوع داشتیم، هدفمند پیش رفت. همچنین تدوین مستند واقعاً پیچیده و زمان‌بر بود و در نهایت توانستیم به فیلم نهایی برسیم و به جشنواره «سینماحقیقت» راه یابیم.

کارگردان «آفتابی که غروب کرد» در پاسخ به این پرسش که چرا به اتفاقاتی که به تاریخ ما مربوط نمی‌شود، پرداخته است، عنوان کرد: منتظر این مواجهه هستیم اما چون هنوز کار بدان معنا دیده نشده است با این برخورد مواجه نشدم. همانطور که گفتم، رابطه ما با تاریخ باید بدین شکل باشد که لازم نیست خودمان چیزی را تجربه کنیم تا متوجه شویم این ماجرا به چه چیزی ختم می‌شود و درست یا غلط بودن آن را درک کنیم. این فضا در فیلم وجود دارد تا ما از تاریخ درس بگیریم و دیگر آن مسیر را طی نکنیم. البته سعی کرده‌ایم قضاوت خودمان را به تعدادی پرسش تقلیل دهیم تا مخاطب خود نتیجه‌گیری کند.

این مستندساز در پایان درباره هفدهمین جشنواره «سینماحقیقت» بیان کرد: «سینماحقیقت» همیشه برای من یک اتفاق و رویداد خیلی مهم است و امسال هم به راهیابی فیلمم چندان امیدوار نبودم، اگر این اتفاق هم نمی‌افتاد و فیلمم انتخاب نمی‌شد، می‌خواستم در جشنواره شرکت داشته باشم چراکه «سینماحقیقت» هر سال یک اتفاق تکرارنشدنی است.