خبرگزاری مهر – گروه استانها – سیدجواد حسینیان*: کاهش محسوس ارزش صادرات ایران نسبت به واردات فشار زیادی به ذخایر ارزی بانک مرکزی طی هفت ماه گذشته وارد آورده است.
این موضوع با مراجعه به اطلاعات سازمان توسعه تجارت و بررسی آمار هفت ماه نخست سال ۱۳۹۹ و مقایسه آن با مدت مشابه در سال جاری و رؤیت ناترازی ۶ میلیارد دلاری منفی مشهودتر می‌شود.
بدون در نظر گرفتن آمار مثبت فروردین ماه سال جاری، از اردیبهشت ماه امسال تا مهر ماه سال ۱۴۰۲ شاهد تراز منفی نسبت واردات به صادرات هستیم اما در پس رشد ۱۰ برابری تراز تجاری کشور در سه سال اخیر یک واقعیت تلخ و سیاه پنهان شده است؛ نفت!
خام فروشی و صادرات مواد اولیه خام معدنی یکی از جدی‌ترین عوامل تأثیرگذار بر ناترازی تجاری است اما افزایش چشمگیر صادرات نفت و ورود دلارهای نفتی به کشور این توان را به اقتصاد ایران داده تا کسری تراز تجاری غیرنفتی را بدون دغدغه جبران کند.
از نکات جالب توجه آمار صادرات غیر نفتی، قرار گرفتن کالاهایی از جنس مشتقات نفت، گاز و پتروشیمی در رسته «کالای غیرنفتی» است که از قضا بخش قابل توجهی از صادرات ایران را تشکیل می‌دهد.
متأسفانه این روند معیوب کماکان در کشور وجود دارد و مشخص نیست چه زمانی اصلاح خواهد شد. در حقیقت نفت پوششی بر ناترازی تجاری و مشتقات آن هم با جای‌گیری در آمار صادرات غیر نفتی سرپوشی برای کمتر نشان دادن ناترازی تجاری است که با ادامه روند فعلی، اقتصاد کشور نه تنها از رکود خارج نشده بلکه با کاهش قیمت و یا کم شدن دوباره صادرات نفت با تشدید رکود مواجه خواهد شد.
راهکار عبور از این معضل ابتدا اصلاح قوانین و نحوه آمارگیری از صادرات غیر نفتی و تدوین یک برنامه توسعه صنعتی مدون با رویکرد اقتصاد مقاومتی پویا و زیرساختی با توجه به ظرفیت‌های موجود در کشور است.
رشد روزافزون شرکت‌های دانش بنیان نویدبخش توسعه علمی در کشور است و صنعت با استفاده از دانش این شرکت‌ها می‌تواند با فاصله گرفتن از خام فروشی به سمت اقتصادی بدون نفت و صادراتی بدون خام فروشی حرکت کند. این مهم مستلزم حرکت و توجه همه ارگان‌های مسؤول در کشور، ذیل یک برنامه مدون توسعه صنعتی است.
*کارشناس اقتصادی
نظر شما