ابعاد حمایت‌های همه‌جانبه انگلیس از رژیم صهیونیستی

خبرگزاری مهر، گروه بین الملل: بررسی جنگ غزه و بحران ایجاد شده توسط رژیم غاصب صهیونیستی، باعث شده است که بحران فلسطین به عنوان یکی از مهم‌ترین موضوع‌های منطقه‌ای و بین‌المللی مطرح شود. دولت انگلیس یکی از مهم‌ترین بازیگران بین‌المللی در منازعه صهیونیستی - فلسطینی است که نقشی بنیادی در تشکیل این رژیم و حمایت از آن در طول بیش از هفت دهه گذشته ایفا کرده است. بعد از عملیات طوفان الاقصی نیز این کشور حمایت‌ها از رژیم را در ابعاد سیاسی و نظامی گسترش داده است.

فرازوفرود روابط لندن - تل‌آویو

انگلیس که در اواخر قرن نوزدهم و نیمه اول قرن بیستم مهم‌ترین قدرت استعمارگر در آسیا محسوب می‌شود، در قالب اعلامیه بالفور در سال ۱۹۱۷ م نقش اصلی را در تاسیس رژیم صهیونیستی دارد. هدف انگلیس از صدور این اعلامیه، جلب حمایت دیاسپورای قدرتمند یهود از سیاست‌های لندن بود. بالفور وزیر خارجه بریتانیا در نامه‌ای خطاب به والتر روتشیلد از چهره‌های معروف جنبش صهیونیسم وعده وطن برای یهودیان را داد. در این نامه اشاره شد که دولت اعلی‌حضرت تاسیس وطن ملی برای ملت یهود در فلسطین را با علاقه دنبال می‌کند و برای فراهم کردن امکان برپایی آن تمام تلاش خود را خواهد کرد. فلسطین در حالی که حاکمیت ضعیفی داشت، اما هم برای یهودیان ارض مقدسی به حساب می‌آمد و از موقعیت اقلیمی و جغرافیایی مناسبی برخوردار بود.

با وقوع جنگ جهانی دوم موج عظیمی از یهودیان در راستای سیاستی که انگلیسی‌ها با حمایت آمریکا برای تاسیس دولت مستقل یهودی و تقویت بنیان سیاسی صهیونیسم اتخاذ کرده بودند، رهسپار فلسطین شدند. به طوری که علاوه مهاجرت‌های قبلی، در فاصله ۵ سال جنگ جهانی دوم یعنی از ۱۹۳۹ تا ۱۹۴۴ تعداد صد هزار یهودی دیگر به سوی این سرزمین سرازیر شدند. در ۲۹ نوامبر ۱۹۴۷ سازمان ملل طرح تقسیم فلسطین به دو کشور اسراییل و فلسطین و اداره شهر قدس به صورت بین‌المللی را تصویب کرد. این طرح موافقت سران صهیونیست را در پی داشت و در نهایت در ماه می ۱۹۴۸ همزمان با پایان قیومیت بریتانیا بر فلسطین، اسراییل با صدور منشور استقلال، اعلام موجودیت کرد.

سیاست انگلیس در قبال جنگ دوم عرب‌ها و رژیم در دهه ۱۹۶۰ حمایت آشکار از طرف‌های عربی و حمایت مخفیانه از رژیم بود. انگلیس با فروش تانک به رژیم که نقش مهمی در ایجاد توازن بین رژیم و ارتش عربی مصر به رهبری عبدالناصر داشت. انگلیس در جنگ شش روزه ۱۹۶۷ گزارش‌های اطلاعاتی در مورد اندازه و توانایی ارتش‌های عربی به رژیم ارائه داد. لندن در سال ۱۹۷۳ و بعد از جنگ یوم کیپور مانند دیگر کشورهای غربی تحت تاثیر پیامدهای تحریم نفتی کشورهای عربی تولیدکننده نفت قرار گرفت. انگلیس در سال ۱۹۷۵ به قطعنامه ۳۳۷۹ مجمع عمومی سازمان ملل که صهیونیسم را مترادف با نژادپرستی در نظر می‌گرفت رای منفی داد.

دهه ۱۹۸۰ سال‌های سردی روابط دو طرف بود. در ابتدای این دهه لندن با شهرک‌سازی‌های جدید رژیم در سرزمین‌های اشغالی مخالفت کرد. در سال ۱۹۸۲ و با آغاز جنگ فالکلند که با کشته شدن بیش از ۲۰۰ انگلیسی همراه بود، آشکار شدن سیاست رژیم در فروش سلاح به آرژانتین، موجب سردی روابط دو طرف شد. نتیجه این سردی روابط، وضع تحریم تسلیحاتی علیه رژیم در جنگ لبنان بود. انگلیس تحریم تسلیحاتی علیه رژیم را تا سال ۱۹۹۴ ادامه داد. لندن در این دوره اعلام کرد که حاکمیت اسراییل بر هیچ بخشی از بیت‌المقدس را به رسمیت نمی‌شناسد. پس از توافق اسلو در ۱۹۹۳ و خروج رژیم از غزه و اریحا، روابط طرفین افزایش یافت.

با آغاز قرن جدید روابط انگلیس و رژیم افزایش بیشتری پیدا کرد. دولت انگلیس در سال ۲۰۰۹ مساله برچسب‌گذاری بر کالاهای تولیدی در شهرک‌های کرانه باختری را مطرح کرد. این موضوع باعث شد که رهبران رژیم، لندن را حامی «جنبش بایکوت» در نظر بگیرند. در فوریه ۲۰۱۰ که گذرنامه‌های جعلی انگلیسی در عملیات ترور موساد علیه یکی از رهبران حماس در دبی استفاده شد، متیو گولد سفیر انگلیس در اسراییل به این موضوع مرتبط اعلام شد. در سال ۲۰۱۱ مرکز فناوری انگلیس-اسراییل در سفارت لندن در تل‌آویو افتتاح شد. در سال ۲۰۱۲ تجارت دوجانبه ۳۴ درصد افزایش یافت. از این سال روابط سیاسی، اقتصادی و نظامی طرفین با شتاب بیشتر همراه بوده است.

افزایش روابط اقتصادی – نظامی در یک دهه اخیر

ارزش روابط تجاری انگلیس و رژیم حدود ۷ میلیارد پوند تخمین زده می‌شود و بیش از ۴۰۰ شرکت فناوری رژیم در انگلیس فعالیت دارند. روابط نظامی لندن - تل‌آویو نیز به طور مستمر رو به افزایش بوده است.

انگلیس در سال ۲۰۰۹ اعتراف کرد که سلاح‌های ساخت این کشور در عملیات سرب گداخته (جنگ ۲۲ روزه غزه) توسط رژیم استفاده شده است. از سال ۲۰۱۰ دو کشور در توسعه پهپادها از طریق برنامه Watchkeeper که توسط نیروهای انگلیس در عراق و افغانستان مستقر شده، همکاری کرده‌اند. انگلیس همچنین از سال ۲۰۱۵ مجوز صادرات نظامی به رژیم را به مبلغ حداقل ۴۷۴ میلیون پوند (۶۰۱ میلیون دلار) تایید کرد که شامل اقلامی مانند هواپیماهای جنگی، موشک‌ها، تانک‌ها، سلاح‌های سبک و قطعات تسلیحات می‌شود. همکاری نظامی در ادغام قابلیت‌های دریایی، زمینی، هوایی، فضایی، سایبری و الکترومغناطیسی گسترش داشته است. رژیم صهیونیستی به دلیل داشتن طولانی‌ترین مرز با اردن، به حمایت نظامی لندن از امان به عنوان یک اولویت راهبردی می‌نگرد.

از سال ۲۰۱۷ انجام تمرینات نظامی مشترک با حضور جنگنده‌های رژیم و نیروی هوایی سلطنتی، سطح جدیدی از همکاری نظامی دو طرف را شکل داده است. همچنین با اینکه لندن در فوریه ۲۰۱۹ حزب‌الله را سازمان تروریستی معرفی کرد، اما تل‌آویو خواهان فشار بیشتر لندن بر دولت لبنان برای توقف استقرار پرسنل حزب‌الله در جنوب لبنان و افزایش قابلیت‌های موشکی این گروه است. همکاری دو طرف در زمینه امنیت سایبری به گونه‌ای است که یک مقام ارشد انگلیس در سال ۲۰۱۹ از آن به «شراکت درجه یک» نام برد. در دسامبر ۲۰۲۰ یک توافق همکاری دفاعی بین وزارت دفاع انگلیس با ستاد ارتش رژیم برای افزایش همکاری آموزش پزشکی دفاعی، طراحی شد. دو طرف همچنین در مارس ۲۰۲۳ توافقنامه بلندمدتی امضا کردند که روابط را در زمینه‌های دفاعی، امنیتی و فناوری تا سال ۲۰۳۰ تقویت می‌کند. وزارت خارجه انگلیس اعلام کرد که طرفین مصمم به ایجاد یک رابطه مدرن، نوآورانه و آینده‌نگر هستند.

حمایت انگلیس از رژیم صهیونیستی بعد از هفتم اکتبر

حمایت سیاسی

بعد از آغاز عملیات طوفان الاقصی، در حوزه حمایت‌های سیاسی و دیپلماتیک دولت انگلیس حمایت کامل خود را از رژیم نشان داد. دو روز بعد از آغاز عملیات طوفان، ریشی سوناک نخست وزیر انگلیس اظهار کرد که «ما تمام حمایت‌هایی را که آنها نیاز دارند ارائه خواهیم کرد تا مطمئن شویم اسراییل می‌تواند از خود در برابر این نوع حملات دفاع کند.» دیوید کامرون نیز اندکی بعد از انتصاب در وزارت خارجه انگلیس اظهار داشت که «ما باید حمایت اساسی از اسراییل داشته باشیم و بگوییم شما حق دارید برای خلاص شدن از شر رهبری حماس و نیروهای مسلح آن تلاش کنید»

حمایت نظامی

در حوزه نظامی نیز حمایت‌های لندن از تل‌آویو قابل توجه بوده است. نخست وزیر انگلیس در ابتدای بحران در بیانیه‌ای اعلام کرد: دو ناو جنگی نیروی دریایی سلطنتی، هواپیمای جاسوسی P۸ و سه بالگرد مرلین برای ارائه پشتیبانی عملی به اسراییل و شرکای انگلیس در منطقه در حالت آماده باش خواهند بود. هواپیماهای شناسایی انگلیس در منطقه پرواز خواهند کرد تا تهدیدات ثبات منطقه مانند انتقال سلاح به گروه‌های تروریستی را ردیابی کنند.

علاوه بر این، کارشناسان معتقدند که تقریباً ۱۵ درصد از قطعات مورد استفاده در بمباران غزه با هواپیماهای F-۳۵ توسط انگلیس تامین شده است. این جنگنده‌ها به عنوان سلاح راهبردی نقش اصلی را در بمباران هزاران غیرنظامی و نابودی زیرساخت‌ها و منازل فلسطینیان ایفا کرده اند. انگلیس همچنین پس از آغاز عملیات هوایی رژیم در غزه، تعداد نظامیان خود را در قبرس که حدود ۲۰۰ مایل با سرزمین‌های اشغالی فاصله دارد، افزایش داده است.

تحریم حماس

انگلیس از سال ۲۰۰۱ تا ۲۰۲۱ گردان‌های عزالدین قسام شاخه نظامی حماس را در زمره سازمان‌های تروریستی قرار داد. اما از نوامبر ۲۰۲۱ رسماً کلیت جنبش حماس را در فهرست گروه‌های تروریستی قرار داد. به طور کلی در این سال‌های سیاست انگلیس در قبال این گروه، سیاست عدم تماس بوده است. انگلیس بعد از آغاز عملیات طوفان تاکنون چندین دور تحریم‌هایی را علیه رهبران حماس وضع کرده است. وزارت خارجه انگلیس در ۱۵ نوامبر ۲۰۲۳ ت حریم‌هایی را علیه چهار رهبر حماس شامل یحیی السنوار رییس حماس در غزه، محمد الضیف فرمانده گردان‌های قسام، مروان عیسی معاون الضیف و موسی دودین، نماینده حماس در کرانه باختری اعمال نمود.

یک بام و دو هوا در قبال آتش‌بس و راه حل غربی دو دولت

بعد از گسترش حملات هوایی و زمینی رژیم به نوار غزه و درخواست‌های منطقه‌ای و بین‌المللی برای آتش‌بس در این منطقه، انگلیس در ابتدا به قطعنامه مجمع عمومی سازمان ملل درباره آتش‌بس فوری در غزه رای ممتنع داد. در ادامه نیز نخست وزیر این کشور در مجلس عوام حمایت از آتش‌بس را منوط به دو شرط کرد و اعلام نمود «انگلیس از برقراری آتش‌بس پایدار به این معنا که حماس از پرتاب موشک به اسراییل دست بکشد و تمام اسرا را آزاد کند، حمایت می‌کند»

از سوی دیگر، بعد از دور اول آتش‌بس، دیوید کامرون در سفر به واشنگتن در دسامبر ۲۰۲۳ مدعی شد که «امنیت بلندمدت اسراییل نه تنها به قدرت و صلابت مسلحانه آن بلکه به زندگی امن و در صلح فلسطینی‌ها نیز بستگی دارد. اما اگر حماس حتی بخشی از غزه را در اختیار بگیرد، هرگز راهکار دو دولتی وجود نخواهد داشت، زیرا نمی‌توان انتظار داشت اسراییل در کنار گروهی از مردم زندگی کند که می‌خواهند ۷ اکتبر دوباره تکرار شود.» کامرون همچنین در سفر اول فوریه ۲۰۲۴ به لبنان گفت «برای این که انگلیس دولت فلسطین را به رسمیت بشناسد، رهبران گروه حماس باید غزه را ترک کنند.»

نتیجه

انگلیس یکی از مهم‌ترین کشورهای حامی رژیم اشغالگر از ابتدای تاسیس آن تاکنون بوده است. لندن نقش اصلی را در تاسیس این رژیم و حمایت‌های سیاسی، اقتصادی و نظامی از آن در طول هفت دهه اخیر داشته است. انگلیس در یک دهه اخیر از شرکای عمده تجاری و سرمایه‌گذاری رژیم صهیونیستی بوده است. این سیاست حمایتی بعد از طوفان الاقصی در ابعاد دیپلماتیک، نظامی و در عرصه گسترش تحریم‌ها علیه حماس افزایش یافته است. رهبران انگلیس حتی برقراری آتش‌بس را نیز منوط به اتمام حملات از سوی فلسطین نمودند. نکته قابل توجه در سیاست‌های این کشور نادیده گرفتن نقش حماس در آینده فلسطین و نیز محبوبیت این گروه در بین فلسطینیان است. اظهارات رهبران این کشور به ویژه در مورد آینده حماس حکایت از آن دارد که حمایت آنها از راهبرد دو دولت نیز نه در چارچوب منافع فلسطینیان، بلکه بیشتر در راستای حمایت از رژیم اشغالگر است.

سجاد مرادی کلارده، پژوهشگر روابط بین‌الملل