معرفی عطرِ ساز حسین علیزاده/ سازِ «شریف» پر از کوک بود

به گزارش خبرگزاری مهر به نقل از مشاور رسانه ای پروژه، آلبوم و کتاب «زخمه های جاودانه استاد فرهنگ شریف» با پژوهش و نگارش سلمان سالک و خوشنویسی روی جلد یدالله کابلی با حضور تعدادی از هنرمندان شناخته شده موسیقی کشورمان در فرهنگسرای ارسباران تهران رونمایی شد.

در ابتدای این مراسم که اجرای آن بر عهده سید عباس سجادی بود، مستندی درباره فرهنگ شریف ساخته مهدی حیدری پخش شد. این در حالی است که بخشی از یک اجرای خصوصی، ضبط شده در سال ۱۹۹۲ در آمریکا با هنرمندی محمدرضا شجریان و فرهنگ شریف برای نخستین بار پیش روی مخاطبان قرار گرفت.

حسین علیزاده آهنگساز و نوازنده پیشگام موسیقی ایرانی در این مراسم گفت: برخی اسم‌ها از اول درست گذاشته می‌شود؛ فرهنگ شریف. در عین حال همسر او هم مانند کسی بود که شمعی را فروزان نگه‌ می‌داشت.

وی افزود: مسیر رسیدن من از خانه به مدرسه و برعکس، از کوچه پس کوچه‌های سمتِ بازار تهران می‌گذشت. آن زمان برنامه‌ای در رادیو بود که به پخش تک نوازی اختصاص داشت. در این برنامه معمولا ساز شریف پخش می‌شد؛ البته دیگر نوازندگان هم بودند. من از بچگی وقتی که از این کوچه پس کوچه‌ها می‌گذشتم تا به بازار برسم، از هر خانه‌ای پنجره‌ها باز بود و بوی عطرِ غذا می‌آمد که همراه بود با صدای رادیویی که سازِ فرهنگ شریف را پخش می‌کرد.

این نوازنده گفت: در خاطرات من عطر ساز شریف هست و من از طرف همه ملت ایران از همسر فرهنگ شریف تشکر می‌کنم که عشق جاودانه‌ای به استاد شریف دارند که باعثِ روشن نگه داشتنِ شمع شریف می‌شود.

در تحلیل دقیق تاریخ موسیقی فقیر هستیم

علیزاده ادامه داد: ما در تاریخ موسیقی ایران از نظر تحلیل‌های دقیقی که مسیر را روشن کند، فقیر هستیم. از وقتی که موسیقی حمایت می‌شود، برخی از بزرگان موسیقی به دربار راه می‌یابند. بعدها آرام آرام و از اواخر دوره قاجار، حفظ موسیقی خیلی اهمیت پیدا کرد. این همان چیزی است که هنوز هم زیادی اهمیت دارد! یعنی ما همواره باید در اندیشه از دست دادن موسیقی و تلاش برای حفظ آن باشیم. به صورت اغراق آمیزی این اتفاق در ردیف موسیقی ایرانی افتاد. در دوره‌ای که به موسیقی توجه شد، باید دید که وضعیت موسیقی در جامعه چطور بوده است؟ ردیف‌ها و دستگاه‌ها مربوط به چیزی بوده که در کلاس‌ها اتفاق می‌افتاده است. یعنی اینگونه نبود که مردم همه ردیف‌ها را بشناسند. اگر کتاب «از صبا تا نیما» را مطالعه کنید، در آنجا اشاره شده که موسیقی‌های مردمی در آن زمان خیلی سطح پایین بوده است و البته به طور همزمان یک سری کلاس خاص وجود داشته که برخی برای حفظ موسیقی تلاش کرده‌اند.

این مدرس و نوازنده موسیقی ایرانی بیان کرد: اینکه چطور موسیقی ردیف با جامعه ارتباط پیدا می‌کرد؟ راهش از طریق رادیو بود. شاگردان وزیری مانند روح‌الله خالقی و صبا، کسانی هستند که کار بزرگی انجام دادند. وقتی رادیو به ایران می‌آید، باید آثاری از رادیو پخش می‌شد که رابطه تنگاتنگی با مردم پیدا می‌کرد. حالا اگر همان موسیقی‌های سرکلاس‌ها را از رادیو پخش می‌کردند، آیا با مردم ارتباط خوبی پیدا می‌کردند؟ به اعتقاد من هنر زمانی ارزش پیدا می‌کند که اثرش برای عام و خاص باشد. خوشبختانه در آن زمان کسانی در رادیو فعالیت می‌کردند که اتفاقا خیلی نگاهِ روشنفکرانه‌ای داشته‌اند؛اینکه در آن زمان ارکسترهایی بیایند و با تکیه بر ریشه موسیقی ایرانی، آثاری به مردم ارایه کنند که برای عامه آنها جذاب و شنیدنی باشد کار مهمی بوده است.

وی در دیگری از صحبت های خود گفت: تار که به عنوان ساز ملی ایرانیان شناخته می‌شود، تنوع زیادی دارد و نوازندگان بسیاری در طول تاریخ این ساز را نواخته‌اند. اگر می‌خواهید با مردم ارتباط داشته باشید، باید ریشه‌های فرهنگی را بشناسید و البته طوری ساز بزنید که به دل مردم هم بنشیند. بزرگان زیادی در تارنوازی داشتیم که صدای نواختنِ هر کدام را می‌شنیدم، مشخص بود که این ساز را چه کسی نواخته است. فرهنگ شریف برای مردم موسیقی را نقاشی می‌کرد. ساز شریف پر از رنگ است. شریف از شاگردانِ شهنازی بود و جالب اینکه شهنازی همیشه به اینکه شاگردی چون شریف داشته فخر می‌کرد. اینکه شاگرد شهنازی باشید و بخواهید به شیوه و سبک نواختنِ خودتان برسید، کار بسیار دشواری است.

از ۶۰ ساعت تکنوازی به ۷ ساعت رسیدیم

در ادامه این مراسم سلمان سالک درباره آلبوم و کتاب «زخمه های جاودانه استاد فرهنگ شریف» توضیحاتی ارایه کرد.

سالک گفت: قطعاتِ تکنوازیِ استاد شریف روی نوارهای هندی‌کم ضبط شده بودند. همان هندی کم‌هایی که کاست‌های کوچکی داشتند و به صورت دیجیتال ضبط می‌کردند. استاد شریف این آثار را در منزل و در جاهای مختلف ضبط کرده بود.

وی افزود: ما برای بازپروریِ این آثار متاسفانه با مشکلاتی مواجه بودیم. این نوارها پخش نمی شد. مثل کاست نبود که بازشان کنیم و از چسبندگی خارج کنیم. در نهایت با کمکِ ریموند موسسیان و تدبیری که او اندیشید، مشکل این نوارها را حل کردیم. در مجموعه ۶۰ ساعت تکنوازی در ۴۲ نوار ضبط شده بود که از بین آنها هفت ساعت برای انتشار انتخاب شد.

وقتی تند و تیز نوازی اسباب تفاخر نوازندگان بود

حمیدرضا نوربخش خواننده و مدیرعامل خانه موسیقی هم در ادامه این مراسم گفت: نسلی در مرکز حفظ و اشاعه پرورش یافتند که بنیانش بر ردیف موسیقی دستگاهی ایران بود. این نسل هر کدام شخصیت‌های بزرگی شدند. سبک‌ها و شیوه‌های مختلفی پدید آمد و خیلی‌ها را به سوی موسیقی کشیدند. در دوره‌ای از تاریخ موسیقی، تندوتیز نوازی اسباب تفاخر نوازندگان بود. تا اینکه آلبوم «صبحگاهی» را استاد حسین علیزاده منتشر کرد و آنجا از فرهنگ شریف یاد کرد. علیزاده این اثر را تقدیم به شریف کرده بود. این کلام از زبان علیزاده بسیار مهم بود. چون جوانان آن زمان به فرهنگ شریف و شهنازها خیلی اهمیت نمی‌دادند و صحبت علیزاده پایانی بود بر این نگرش‌های غلط و جایگاه شریف را به خوبی مشخص کرد.

وی با قدردانی از همسر مرحوم فرهنگ شریف توضیح داد: همسر شریف عاشقانه او را دوست داشت. همسر آقای شریف می‌گفت که من به دنیا آمده‌ام که کنار این مرد باشم و مثل یک گل او را نگهداری کنم. وقتی این زن وارد زندگی شریف شد حال و احوالش خیلی خوب بود.

نوربخش افزود: شریف که می‌خواست ساز بزند، همسرش تمام کارهایش را حفظ بود. همسرش تاریخ و زمان هر اثر را می‌دانست و بهتر از خودِ شریف آثارش را می‌شناخت. نکته جالب دیگر اینکه مرحوم شریف سازهایش را در یک اتاق نگهداری و همواره یکی یکی سازها را تنظیم می‌کرد. به قول مشکاتیان سازِ شریف پر از کوک بود.

ورود ایرج و تغییر در حال و هوای یک مراسم

در بخش دیگری از این مراسم منصوره رضایی همسر زنده‌یاد فرهنگ شریف روی صحنه آمد و ضمن خوشامدگویی به حاضران در این مراسم، از استادان برجسته موسیقی برای حضور در این مجلس تشکر و قدردانی کرد.

اجرای ساز و آواز بداهه توسط حمیدرضا نوربخش و تار سلمان سالک در دستگاه سه گاه یکی از بخش‌های جذاب این مراسم بود.

پس از اجرای موسیقی و در شروع مراسم رونمایی از آلبوم، ناگهان ایرج خواجه امیری وارد سالن شد. این خواننده قدیمی موسیقی ایرانی در میان تشویق‌های حاضران در فرهنگسرای ارسباران، مستقیم روی صحنه آمد تا از آلبومی رونمایی کند که شامل تکنوازی‌هایِ دوستِ دوران مدرسه‌اش بود.

در پایان این مراسم ایرج با همراهی تارِ سلمان سالک به اجرای چند خط آواز در مایه دشتی و عشاق پرداخت.