کرامت حافظی در گفت‌وگو با خبرنگار مهر، با اشاره به اجرای طرح زراعت چوب در استان خوزستان بیان کرد: اگر صنایع غیر اساسی ساخت ام دی اف در ایران نیازمند چوب درختان اکالیپتوس هستند باید از درختان موجود و فراوان اکالیپتوس استفاده کنند.
وی با اعلام اینکه در کاشت اکالیپتوس در خوزستان افراط شده است، اضافه کرد: از کوهپایه زاگرس در مسجدسلیمان و گتوند تا جای جای مناطق جلگه حاصلخیز استان پر از درختان غیر بومی و مهاجم مانند اکالیپتوس و کهور آمریکایی است که چندین دهه پیش توسط ادارات منابع طبیعی دوران پهلوی وارد ایران شد و با بودجه دولتی از آن زمان تا کنون در حال کاشت و تکثیر هستند.
حافظی با اظهار اینکه اکالیپتوس مهاجم‌ترین گونه گیاهی برای قاره‌های جهان به جز رویشگاه طبیعی یعنی قاره استرالیا است، تصریح کرد: کشورهای متعددی در جهان از جمله اسپانیا و آفریقای جنوبی برنامه حذف گونه گیاهی به شدت مهاجم اکالیپتوس را دارند؛ البته ایران هم می‌تواند همین اقدام را انجام دهد و از چوب اکالیپتوس‌های موجود که از حدود ۶۰ سال پیش در خوزستان تا کنون کاشته شده‌اند، برای تأمین چوب مورد نیاز خود استفاده کند و جلوی کاشت افراطی جدید را بگیرد وگرنه چند سال دیگر باید هزینه فراوانی را برای حذف این گونه انجام دهد.
فعال محیط زیست خوزستان اضافه کرد: طبق مطالعاتی که دانشمندان در خصوص اکالیپتوس انجام داده‌اند، مشخص شده غنای گونه‌های گیاهی و گونه‌های پرندگان در جنگل‌های طبیعی بیشتر از درخت‌زارهای اکالیپتوس بود؛ همچنین بانک بذر خاک در درخت‌زار اکالیپتوس در مقایسه با جنگل‌های طبیعی در سراسر مطالعه در مزارع اکالیپتوس به طور قابل توجهی کمتر بود.
وی تاکید کرد: درختان اکالیپتوس دارای سیستم ریشه‌ای کم عمقی هستند که می‌توانند جریان آب طبیعی را مختل کنند و باعث فرسایش خاک شوند. علاوه بر این، آنها مقدار زیادی آب را از خاک جذب می‌کنند که این امر می‌تواند آب را برای گیاهان و حیوانات دیگر منطقه کاهش دهد.
فعال محیط زیست خوزستان با اعلام اینکه برگ‌های اکالیپتوس برای بیشتر حیوانات و انسان‌ها سمی است، ادامه داد: درختان اکالیپتوس همچنین پناهگاه یا غذای کمی را برای حیات وحش فراهم می‌کنند و برگ آنها می‌تواند برای گونه‌های آبزی سمی باشد.
کاهش ۱۶ درصد منابع آبی از سوی اکالیپتوس‌های مهاجم
وی با اشاره به اینکه اکالیپتوس‌های مهاجم باعث کاهش ۱۶ درصد منابع آبی می‌شود ، اظهار کرد: از میان گونه‌های اکالیپتوس ذکر شده، (River Red Gum) صمغ قرمز رودخانه‌ای با نام علمی (Eucalyptus camaldulensis ) شایع‌ترین و تهاجمی‌ترین گونه اکالیپتوس است، این گیاه دارای یکی از گسترده‌ترین گونه‌های کاشته شده در سراسر جهان است؛ اداره منابع طبیعی ایران کاشت این اکالیپتوس را پیشنهاد داده چرا که رشد خوبی دارد غافل از اینکه یکی از خصوصیات گونه‌های گیاهی مهاجم رشد سریع آنها است چرا که این رشد به دلیل مصرف آب فروان تر است .
حافظی اضافه کرد: همچنین در مطالعات انجام شده تأثیرات منفی(Allelopathic) گونه مهاجم اکالیپتوس بر رشد گونه‌های بومی به اثبات رسیده که گونه مهاجم مانند اکالیپتوس اثر مستقیم یا غیرمستقیمی را روی گیاهان دیگر ایجاد می‌کنند؛ عده‌ای از محققان «آللوپاتی» را جنگ شیمیایی بین گیاهان تعبیر کردند و درختان اکالیپتوس وقتی رشد کردند، مواد شیمیایی را به محیط اطراف تراوش می‌کنند که جلوی رشد گونه‌های دیگر را می‌گیرد.
وی گفت: درختان مانند اکالیپتوس با روش‌های مختلفی در جنگ با طبیعت و گونه‌های بومی اطراف خود هستند که این امر با تراوش مواد شیمیایی و جذب آب بیشتر صورت می‌گیرد؛ البته این درختان در قاره استرالیا گونه مهاجم نیستند و در زادگاه خودشان به عنوان گونه بومی محسوب می‌شوند و گونه‌های حیات وحش مانند کوالا در استرالیا از برگ اکالیپتوس تغذیه می‌کنند.
حافظی در پاسخ به این سوال «جریمه آسیب به درختان و درختچه‌های بومی کشور مانند کنار، بادام کوهی، بلوط زاگرس و درختان بومی حاشیه رودخانه‌های خوزستان مانند پده و بید چقدر است و آیا بازدارنده است؟» بیان کرد: دوباره می‌گویم که در کاشت گونه‌های غیر بومی در خوزستان افراط شده است و درختان و درختچه‌ها و جنگل‌های طبیعی خوزستان به فراموشی سپرده شدند؛ همچنین هزینه ورود گونه‌های مهاجم صدها و هزاران برابر هزینه احیا و حفاظت از گونه‌های درختی و درختچه‌ای بومی و مراتع طبیعی است.
وی افزود: برنامه شتابزده – بدون پشتوانه علمی و فاقد پیوست زیست محیطی برای کاشت سالانه ۳۰ میلیون اصله از مهاجم‌ترین گونه درخت اکالیپتوس در جهان به مدت چهار سال به تعداد ۱۲۰ میلیون درخت اکالیپتوس در خوزستان و به طور عمده در اراضی ملی و طبیعی توسط اداره منابع طبیعی در حال انجام است که این امر یک فاجعه بزرگ برای انتشار و تکثیر گونه‌های مهاجم محسوب می‌شود و یادآور فاجعه پرورش گونه مهاجم ماهی تیلاپیا توسط بخش دولتی شیلات که اکنون بلای جان ماهیان بومی و اقتصادی، رودخانه‌ها و تالاب‌های استان خوزستان شده‌اند.
حافظی با اشاره به اینکه روابط عمومی مؤسسه جنگل‌ها و مراتع کشور حدود ۶۰۰ هزار هکتار از اراضی خوزستان را به عنوان منطقه مناسب برای کشت اکالیپتوس عنوان کرده است، ادامه داد: این کار یک جنگ با زیست بوم، منابع آبی، حق آبه زیستی رودخانه‌ها و تالاب‌ها و امنیت غذایی و طبیعت خوزستان است.
وی تصریح کرد: عجیب است که نه تنها برنامه‌ای برای حذف گونه‌های گیاهی و جانوری مهاجم در کشور ما وجود ندارد بلکه با هزینه‌های گزاف و فراوان گونه‌های مهاجم گیاهی مانند اکالیپتوس، کونوکارپوس و کهور آمریکایی و یا گونه مهاجم جانوری مانند ماهی تیلاپیا در کشور ما با حمایت بخش‌های دولتی بدون پیوست زیست محیطی تکثیر و ترویج می‌شوند.
فعال محیط زیست خوزستان گفت: گونه‌های گیاهی بومی و جنگل‌های طبیعی و اکوسیستم‌های ارزشمند کشور در حال نابودی هستند که باید نسبت به توقف این کارهای شتابزده، پر هزینه و مخرب طبیعت و زیست بوم ایران اقدام کرد.
نظر شما