خبرگزاری مهر؛ گروه استانها: ماه پر خیر و برکت رمضان که می‌آید، حال و هوای مردم خوزستان رنگ دیگری به خود می‌گیرد چرا که خوزستانی‌ها مناسک و آئین‌های خاصی را برای این ماه الهی برگزار می‌کنند؛ مردم این استان در این ماه کدورت را کنار می‌گذارند و با طلبیدن حلالیت از یکدیگر به پیشواز ماه غفران و رحمان می‌روند.
هنگامی که ماه رمضان می‌رسد، مردم خوزستان به طور معمول بعد از اقامه نماز مغرب در مساجد، سفره افطاری را پهن و با شیر گرم، خرما و چای از نمازگزاران پذیرایی می‌کنند. همچنین رسم دیگری بین خوزستانی‌ها رایج است آنها معتقد هستند که همیشه هنگام افطاری مهمان هم داشته باشند، به همین دلیل صله رحم و دید و بازدید در این ماه در استان خوزستان به اوج خود می‌رسد.
برای مهمانی افطاری، اهل خانه انواع خوراکی و خوردنی مانند رنگینک، حلوا، مسقطی به علاوه فرنی، حلیم و آش و قلقل سفره افطار را تهیه، بعد همراه آب‌داغ با نبات، چای و شیر از مهمانان پذیرایی می‌کنند.
خوزستانی‌ها غذاهای مخصوصی در رمضان مانند «سمبوسه»، «هریس»، «تشریبه»، «قلقل» و «ماقوده» تهیه می‌کنند. قهوه هم از نوشیدنی‌های رایج در خوزستان است که این شب‌ها طرفداران زیادی دارد.
برگزاری مراسم ۳۰ روزه روضه‌خوانی در خانه‌ها و اغلب حسینیه‌ها بیشتر بین مردم عرب خوزستان رایج است. خوزستانی‌ها مراسم شب‌های نوزدهم، بیست و یکم و همچنین شب قدر را با عزاداری و خواندن قرآن و ادعیه برگزار می‌کنند.
برگزاری «گرگیعان» در خوزستان
«گرگیعان» یکی دیگر از آئین‌های قدیمی و ویژه ماه رمضان است که هنوز در مناطق مختلف اهواز و شهرهای کارون، شوش، هویزه، امیدیه، شادگان، حمیدیه، سوسنگرد، خرمشهر و آبادان برپا می‌شود. «گرگیعان» یا قرقیعان هر ساله شب ۱۵ ماه رمضان و مصادف با ولادت امام حسن مجتبی (ع) به شکلی خاص و شاد بین عرب‌های این استان برگزار می‌شود.
برخی معتقدند وجه تسمیه آن از «قرع الباب» به معنای در زدن گرفته شده است، به این دلیل که کودکان در خانه‌ها را برای گرفتن شیرینی و عیدی می‌کوبند؛ برخی دیگر در این‌باره می‌گویند که از کلمه «قرّة العین» (نور چشم) مشتق شده است.
مراسم گرگیعان مصادف با تولد امام حسن مجتبی (ع) است و دلیل اجرای آن را مربوط به خوشحالی پیامبر اکرم (ص) برای تولد اولین نوه‌اش می‌دانند. نام اصلی این آئین «قرقیعان» است ولی با توجه به اینکه عرب‌های خوزستان حرف «قاف» را در بیشتر کلمات «گاف» ادا می‌کنند به آن «گرگیعان» می‌گویند.
این مراسم به این شکل است که کودکان در هر منطقه پس از افطار با همراه داشتن کیسه برای جمع‌آوری شیرینی، آجیل، کیک و انواع خوراکی با پوشیدن لباس‌های محلی و با شور و شعف به کوچه پس‌کوچه‌های شهر یا روستای محل سکونت خود می‌روند و از صاحب خانه شیرینی و تنقلات می‌خواهند. آنها سراغ تک تک خانه‌ها می‌روند، در می‌زنند و با خواندن اشعاری اهالی آن خانه را مورد خطاب قرار می‌دهند و عیدی، شیرینی و انواع خوراکی جمع می‌کنند. اهالی محل و بزرگ‌ترها هم با روی خوش از کودکان استقبال و شیرینی و آجیل و خوراکی‌ها را میان آنها تقسیم می‌کنند.
البته مراسم «گرگیعان» فقط در نیمه ماه رمضان برگزار نمی‌شود بلکه این آئین دیرینه در عید فطر توسط کودکان برگزار می‌شود به گونه‌ای که از صبح روز عید آغاز شده و گاهی تا بعد از ظهر ادامه دارد؛ به همین دلیل «گرگیعان» از مراسم مهم ماه رمضان در خوزستان به شمار می‌رود.
پذیرایی از مهمانان با «مرش»
دو روز قبل از عید فطر در میان عرب‌های خوزستان، «ام الحلس» یا «ام الوسخ» (به معنی روز پاکیزگی و پیرایش) نامیده می‌شود. آنها این ۲ روز را به خانه‌تکانی و تمیز کردن خانه اختصاص می‌دهند، خانواده‌ها همچنین وسایل نو و جدید را جایگزین وسایل قدیمی خانه‌های خود می‌کنند.
«عید فطر» از اعیاد اصلی عرب‌های خوزستان است، به همین دلیل آنها این روز را بسیار گرامی می‌دارند. خرید آجیل، پوشیدن لباس نو و دید و بازدید از کارهایی است که در این مناسبت انجام می‌شود. در روز عید، اهالی یک محله بعد از خواندن نماز عید فطر برای تبریک عید به منزل بزرگ فامیل یا ریش سفید روستا یا منطقه می‌روند. آنها همچنین در روز عید به خانه آشنایانی می‌روند که در سال گذشته عزیزی را از دست داده‌اند.
جوان‌ها روز عید فطر لباس محلی دشداشه (لباس مردانه عرب‌ها) می‌پوشند. دختران نیز دست‌های خود را حنا می‌بندند و چادر عربی بر سر می‌کنند. خانواده‌ها برای ایام عید سفره عید تدارک می‌بینند و در این سفره که تا چند روز در خانه گسترده می‌ماند میوه، آجیل، شیرینی، بیسکویت و بخور می‌گذارند.
بخور پایه ثابت حال و هوای عید فطر در خانه‌های عرب‌های خوزستان است. آنها با مجمره‌ای کوچک حاوی بخور خوشبو، فضای خانه‌ها را عطرآگین می‌کنند. در برخی مناطق صاحب خانه از مهمانانی که برای بازدید می‌آیند با «مرش» (گلابدان‌های کوچک و مخصوص) پذیرایی می‌کند و مقداری گلاب به کف دستان آنها می‌ریزد یا گاه چند قطره بر سر مهمان می‌پاشد، سپس با شربت، قهوه و آجیل از آنها پذیرایی می‌کند.
برپایی سفره‌های افطار
یکی از رسم‌های مردم خوزستان در ماه مبارک رمضان، سنت افطاری دادن بین اقوام و دوستان است. معمولاً اعضای خانواده به گونه‌ای برنامه ریزی می‌کنند که چند شب یک بار را افراد فامیل در خانه یکی از اقوام افطار کنند. مثلاً بین برادران و خواهران این مراسم برگزار می‌شود و هر چند روز یک بار یکی از برادران یا خواهران افطار همه اعضای فامیل را دعوت می‌کند.
افراد عقیده دارند این کار باعث ایجاد مودت و دوستی و رزق و روزی برای صاحبخانه می‌شود. این رسم افطاری دادن در حال گسترش است و هر ساله افراد بیشتری به این رسم می‌پیوندند ضمن اینکه افرادی هم هستند که برای دوستان یا افراد محله خود مراسم افطار برگزار می‌کنند.
۱۲:۲۵ - ۱۴۰۳/۰۱/۰۳
نظر شما