تولید نیازمند سرمایه در گردش؛ بانک ها همراهی نکردند

به گزارش خبرنگار مهر مقام معظم رهبری سال ۱۴۰۲ را به عنوان سال رشد تولید و مهار تورم نام گذاری کردند براین اساس بزرگترین نهاد مالی کشور یا همان بانک که باید پشتیبان صنعت و تولید باشد تمام هم و غم خود را به کار می‌بست تا از تولید و جریان مولد کشور حمایت کند.

اخیراً بانک مرکزی گزارشی را منتشر کرده است که در آن اعلام شده است بانک‌ها چه میزان تسهیلات در بخش‌های تولیدی کشور پرداخت کرده‌اند.

هرچند این آمار تا پایان بهمن ماه است اما به نظر می‌رسد با توجه به وضعیت تولید در کشور این آمار در اسفند ماه نیز چندان تغییر قابل ملاحظه‌ای نداشته است.

هرچند همواره کارشناسان اقتصادی مدعی هستند که کنترل نقدینگی و مهار تورم از اصلی ترین نقش بانک‌ها است اما فریز نقدینگی در بانک‌ها و عدم تزریق این وجوه به سمت تولید نیز مشکلات عدیده ای را برای اقتصاد کشور به بار خواهد آورد.

بانک‌های ایران سالیانی است که به منظور پرداخت سود سپرده به دنبال فضایی هستند تا بتوانند بیشترین سود را بسازند به همین دلیل بیشتر وجود در اختیار بانک‌ها به سمت جریان غیر مولد و حتی سفته بازی می‌رود.

برخی از تولیدکنندگان نیز گلایه مند هستند که قیمت پول در ایران گران است و عملاً نمی‌توانند از طریق بانک سرمایه درگردش خود را تأمین کنند.

اخیراً نیز مسئله گواهی سپرده با نرخ سود ۳۰ درصدی نیز مطرح شد که هرچند مسئولان بانک مرکزی به دلیل کاهش قیمت ارز انتشار این گواهی را در دستور کار خود قرار دادند اما ضربه سنگینی به بخش تولید وارد آورد تا جایی که برخی از تولیدکنندگان اعلام کردند توانایی باز پرداخت سودهای بالا را به شبکه بانکی ندارند.

در سال‌های اخیر اقتصاد کشور با مشکلات زیادی از جمله تورم و تحریم مواجه بوده و رکود تورمی بیش از پیش تعمیق یافته است. بعد از شوک تحریمی خروج آمریکا از برجام در اردیبهشت ماه ۱۳۹۷ و در ادامه سیاست‌های اشتباه مواجهه با جنگ اقتصادی، به واگرایی شدید بین تورم و رشد اقتصادی (رکود - تورمی) منجر شد که نتیجه قطعی آن کاهش سطح رفاه اجتماعی بود.

در شرایط رکود تورمی، بدون شک بنگاه‌ها با مشکل تأمین سرمایه در گردش مواجه می‌شوند که همواره یکی از اساسی‌ترین نیازهای تولید بوده است. به نظر می‌رسد این موضوع به ویژه در شرایط سخت و حساس تولیدکنندگان را تحت فشار قرار داده و فعالیت‌های این بنگاه‌ها را متأثر کرده است.

صف دریافت تسهیلات طولانی است

در این رابطه آرمان خالقی قائم‌مقام خانه صنعت، معدن و تجارت ایران در گفت و گو با خبرنگار مهر با بیان اینکه وضعیت تسهیلات‌دهی به بخش تولید و صنعت هیچگاه مناسب نبوده است، اظهار کرد: بررسی‌ها نشان می‌دهد که از ابتدای سال وضعیت مناسبی در بخش تسهیلات دهی به حوزه تولید و صنعت نداشته‌ایم.

وی افزود: در این بین با توجه به محدودیت منابع بانکی، صف دریافت تسهیلات بانکی نیز طولانی است؛ یعنی به سادگی توزیع منابع صورت نمی‌گیرد و واحدها مدت‌ها معطل دریافت تسهیلات می‌شوند.

خالقی با اشاره به اینکه سهمی که قرار بود از کل منابع بانکی به بخش صنعت و تولید اختصاص یابد عدد چندان قابل قبولی نیست، تصریح کرد: هر سال یک میزانی را برای اختصاص تسهیلات به بخش تولید در نظر می‌گیرند و هیچ وقت هم این رقم عملیاتی نمی‌شود.‌هر سال یک میزانی را برای اختصاص تسهیلات به بخش تولید در نظر می‌گیرند و هیچ وقت هم این رقم عملیاتی نمی‌شود

وی تاکید کرد: تقاضای بالای بخش تولید برای دریافت تسهیلات بانکی و نقدینگی و سرمایه در گردش مورد نیاز همچنان با مشکل مواجه است و این موضوع در انتهای سال نیز بدتر می‌شود.

خالقی افزود: البته درخواست دریافت تسهیلات از سوی بخش تولید هم بالا می‌رود زیرا در ماه پایانی سال خرید و فروش‌های شب عید پیش می‌آید و واحدهای تولیدی و کسبه به نقدینگی بیشتری نیاز دارند. بنابراین تقاضای تسهیلات در پایان سال به صورت طبیعی بالاست. با این حال آنطور که واحدهای تولیدی به ما اعلام می‌کنند وضعیت امسال چندان قابل قبول نبوده است.

وابستگی بخش تولید به منابع بانکی مطلوب نیست

قائم‌مقام خانه صنعت، معدن و تجارت ایران در پاسخ به این سوال که چرا بخش تولید تا این اندازه به نظام بانکی وابسته است و آیا این وابستگی را مطلوب ارزیابی می‌کنید یا خیر، گفت: وابستگی بخش تولید به منابع بانکی به هیچ وجه مطلوب نیست؛ در واقع گره زدن تأمین نقدینگی و سرمایه در گردش بخش تولید به یک روش مالی تحت عنوان اخذ تسهیلات از نظام بانکی اصلاً مطلوب نیست.

وی افزود: در طول تمام سال‌های گذشته تا امروز به سایر ابزارهای مالی بها نداده‌و آنها را تقویت نکرده‌ایم؛ به عنوان مثال اگر بازار تهاتر فعال باشد و یا اگر بورس را برای تأمین مالی احیا می‌کردیم و وضعیت این بازار پایدار می‌شد می‌توانست تبدیل به محلی برای تأمین منابع مالی سرمایه گذاری در بخش تولید باشد.

خالقی ادامه داد: لیزینگ کردن هم یکی از روش‌هایی است که برای بخشی از خریدهای مردم می‌توانست کمک کننده باشد و حتی واحدهای تولیدی می‌توانستند لیزینگ کنند تا به این ترتیب نقدینگی به دست آورند. در این صورت یک بار سنگین از روی شانه بانک‌ها نیز برداشته می‌شد.

روش‌های تسهیلات دهی بانک‌ها متنوع نیست

قائم‌مقام خانه صنعت، معدن و تجارت ایران تصریح کرد: در نظام بانکی تنوعی در نظام‌های پرداخت تسهیلات نداریم و روش‌های تسهیلات دهی متناسب با هر صنعتی نیست؛ به عنوان نمونه وضعیت تأمین سرمایه در گردش برای صنعت غذا و پتروشیمی با هم متفاوت هستند اما در نظام بانکی برای هر دوی این صنایع یک الگو را تعریف کرده‌ایم و می‌خواهیم برای همه صنایع با یک شیوه تسهیلات پرداخت کنیم. در واقع تاکنون تأمین مالی بخش تولید را تخصصی نکرده‌ایم.

وی ادامه داد: در حال حاضر وضعیت تأمین مالی بخش تولید بسیار مهجور است و بر همین اساس نیز بخش‌های تولیدی مجبور می‌شوند برای تأمین مالی و سرمایه در گردش به سمت بانک‌ها بروند.

استفاده از ظرفیت‌های بازار سرمایه همت می‌خواهد

خالقی در مورد وعده‌های دولت برای تأمین ملی از طریق بازار سرمایه هم گفت: دولت‌های قبل هم در مورد استفاده از بازار سرمایه برای تأمین مالی تاکید داشتند و تقریباً تمامی مسؤولان اقتصادی دولت‌ها این مسائل را مطرح کرده بودند اما مهم این است که بالاخره این موضوع عملیاتی شود یا خیر.

وی تصریح کرد: همه می‌دانیم مشکل تأمین مالی وجود دارد و همه هم می‌دانیم روش‌های حل این مشکلات و کاهش وابستگی تولید به بانک‌ها چیست؛ به عنوان نمونه جذب سرمایه گذاری داخلی و خارجی، انتشار اوراق و… از جمله راهکارهاست اما همچنان همتی برای حل این مشکل وجود ندارد.

خالقی با بیان اینکه بورس یک شبه منهدم می‌شود ولی یک شبه ساخته نمی‌شود، گفت: سال‌ها زمان می‌برد که اعتماد به بازار بورس برگردد و زیان‌ها را جبران کند و از آن طرف تضمین بدهند که سرمایه مردم در این بازار از بین نمی‌رود. آن زمان است که مردم به بورس اعتماد می‌کنند. البته این مساله نیازمند یک برنامه بلندمدت است.