«گِرمی» شهری به جامانده از دوران کهن

خبرگزاری مهر، گروه استان‌ها - نسرین آذرکیش: ایام عید و تعطیلات بهترین زمان برای گشت و گذار در دل طبیعت بوده و یکی از مهم‌ترین دغدغه گردشگران انتخاب مقصد مناسب گشت و گذار است. شهرستان گرمی با دارا بودن طبیعت بکر و زیبایی وصف ناپذیر آبشارهایی مستور در دل کوهستان دارد که آن را به یکی از مناطق گردشگری مهم استان اردبیل تبدیل کرده است و به دلیل هم مرز بودن با کشور آذربایجان در محاصره کامل کوه‌ها و دارای جنگل‌های سرسبز کوهستانی است.

گرمی بر سر چشمه رودخانه «گئرمی چایی» یا «اوجا رود» بنا شده به طوری که سه رود در مرکز شهر به هم ملحق شده و «اوجا رود» یا «گئرمی چای» را ایجاد می‌کند و به دو بخش انگوت و موران تقسیم می‌شد اما به تازگی انگوت از این شهرستان جدا شد و به شهر تبدیل شده است.

وجه تسمیه گرمی به اعتقاد برخی از واژه «گئرامنه» گرفته شده‌است که به معنی چند عشیره که دارای چراگاه مشترک می‌باشند و به رئیس آنان «گئرامنی» می‌گفتند، تعداد دیگری اعتقاد دارند این شهر در زمان بابک خرمدین «بذ» یا «بذین» داشته است و محل آن را بین محله قلعه باشی و روستای «اله درق» می‌دانند و قلعه «دئیو قالاسی» را قلعه «بذ» می‌دانند.

حدود ۳۰ قلعه و بنای باستانی و تاریخی و روستاهای گردشگری در شهرستان گرمی وجود دارد که از مهمترین آنها می‌توان از «برزند قالاسی»، «آزنا قالاسی»، «اینی قالاسی»، «قیز قالاسی»، «یئل سویو قالاسی»، «دومولو قالاسی»، دریاچه «قالغانلو»، دریاچه «گیلارلو»، چشمه «داشلی بولاغ»، چشمه «خان بولاغی»، «شلاله لر دره سی»، «تالاب شور گل»، منطقه جنگلی ای نی، روستای خان کندی، روستای قلعه برزند، روستای آزادلو، روستای تولون، روستای شاه تپه سی اشاره کرد.

از جمله جاذبه‌های مهم دیگر شهرستان گرمی وجود ده‌ها آبشار کمتر دیده‌شده و بکر است که در پیچ‌وخم صخره‌های سر به فلک کشیده آنکه گستره آنها در دل طبیعت چیده شده‌اند، هر بیننده‌ای را از دیدن این همه زیبایی در دل طبیعت متحیر کرده و به تحسین وا می‌دارد، ولی این آبشارها کمتر شناخته شده‌اند، با توجه به ظرفیت‌های گردشگری طبیعی شهرستان گرمی می‌توان گفت در تمام بخش‌های این شهرستان آبشارها پراکندگی وجود داشته و بخشی از جاذبه طبیعی منطقه هستند.

وجود این آبشارهای زیبا و چشم‌نواز با صدایی دلنشین در پایین‌دست که روح آدمی را صیقل می‌دهد، تلاقی آب و صخره در پایین آبشار آهنگی دلنشین می‌نوازد که شاید تعداد زیادی از گردشگران در کنار تماشای زیبایی و عظمت این آبشارها، برای گوش جان سپردن به این آهنگ دلنشین طبیعت، اینجا را مقصد سفر خود انتخاب می‌کنند و برای ساعاتی هم که شده فارغ از هیاهوی زندگی ماشینی به آواز طبیعت که مملو از آرامش و حس زندگی است، گوش فرا می‌دهند.

صدای آب که همواره مملو از امید و زندگی است در کنار زیبایی وصف‌ناپذیر آنکه از بالای کوه سرازیر شده و شتابان خود را در آغوش خاک جای می‌دهد، در دل صخره‌های سر به فلک کشیده و طبیعت بکر و زیبا، شاید دست‌نیافتنی تصور شد اما در شهرستان گرمی و در کنار آبشارهای منطقه می‌توان چنین حس کم‌نظیری را تجربه کرده و با تمام وجود احساس کرد.

شوله‌لر دره‌سی؛ مجموعه بی‌نظیر آبشارها در روستای قوزلو

قرار گرفتن سنگ و آب و سرسبزی در کنار یکدیگر مجموعه بی‌نظیری را ایجاد می‌کند که می‌تواند هر بیننده‌ای را به وجد می‌آورد، آبشار شوله‌لر دره سی شهرستان گرمی نیز یکی از این مجموعه‌های بی نظیر است.

شوله لر دره‌سی که به معنی دره آبشارها از آن یاد می‌کنند با داشتن ده‌ها آبشار بزرگ و کوچک یکی از نقاط مهم و دیدنی روستای قوزلو شهرستان گرمی است و در فاصله هفت کیلومتری از جنوب شرقی شهر گرمی قرار دارد.

در این دره که از شرق روستای قوزلو آغاز می‌شود و تا حوالی روستای شوون سفلی ادامه دارد، آبشارهای بزرگ و کوچک بسیاری دیده می‌شود که در مسیر دره و در بین سنگ‌ها و صخره‌ها کل مسیر را طی می‌کنند.

بزرگترین آبشار این دره، بویوک شوله است که در حدود ۲۱ متر ارتفاع دارد و در قسمت‌های انتهای دره و نزدیک به روستای شاوون سفلی جای گرفته است، تمام آبشارهای این دره کمتر از ۱۶ متر ارتفاع دارند، اما این آبشار نسبت به بقیه، از ارتفاع قابل توجهی برخوردار است.

از جمله این آبشارها می‌توان به جوما شوله‌سی، سولدوز اوچن شوله‌سی، ایلانلی شوله، قیزیل قیه شوله‌سی و گئن دره شوله‌سی اشاره کرد.

در روستای قوزلو در محدوده دره شوله‌لر، سه درخت کهنسال گردو با قدمت بیش از ۶۰۰ سال در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده است.

آبشارهای شوله لر دره سی خود می‌تواند میزبان تورهای گردشگری از سراسر ایران باشد و این جاذبه‌ی بکر طبیعی را به همگان نشان دهد.

چالاچوخور؛ آبشاری پرطرفدار بین طبیعت‌گردان

آبشار چالاچوخور به ارتفاع بیش از هشت متر از دیگر آبشارهای زیبا و مرتفع شهرستان گرمی به شمار می‌رود که قابلیت بسیار بالایی در جذب گردشگران داشته و سالانه شاهد حضور گردشگران، طبیعتگران و کوهنوردان برای بازدید از جاذبه‌های این منطقه هستیم.

کوهستان‌های جنوب شرقی شهرستان گرمی به علت اتصال به کوهستان‌های تالش و نزدیکی به دریای خزر از بارش مناسبی در حدود ۶۰۰ میلیمتر در سال برخوردار هستند و به همین دلیل این منطقه به خصوص در فصل بهار سرسبز است و رودخانه‌های بسیاری در دامنه‌های آن جریان دارند.

این رودخانه‌ها در این منطقه آبشارهایی با ارتفاعات مختلف ایجاد کرده‌اند که آبشار چالاچوخور نیز یکی از این آبشارهای زیبا و پرطرفدار منطقه است که در بخش انگوت و در مسیر روستاهای زاویه سنگ، دومولی، گلین بولاغی و … قرار دارد و آب این دره به دره رود و سد عمارت سرریز می‌شود.

آبشار چالاچوخور که در ارتفاع ۱۱۰۰ متری از سطح دریا قرار گرفته است، به واسطه پرتگاه‌ها و دره‌های عمیق مجاور خود شهرت ویژه دارد و پوشش درختان جنگلی و خودرو در مسیر دسترسی به آبشار بر جذابیت آن افزوده است که همین امر سبب شده تا هزاران گردشگر سالانه در این آبشار حضور داشته باشند.

ژئوپارک دومولی؛ جاذبه ناشناخته دیدنی

ژئوپارک دومولی شهرستان گرمی در ۱۰۰ کیلومتری شمال شهر اردبیل از ظرفیت‌های طبیعی گردشگری استان اردبیل محسوب می‌شود که انواع جاذبه‌های طبیعی، تاریخی، پوشش گیاهی، جانوری و مردم شناسی را در خود جای داده است.

دومولی روستایی در دهستان انگوت غربی بخش انگوت شهرستان گرمی در ۱۷۰ کیلومتری شمال اردبیل واقع شده‌است که ۱۸۷ نفر جمعیت دارد و به عنوان یکی از جاذبه‌های شاخص طبیعت گردی کشور شامل روستاهای قاری قشلاقی، گلین بولاغی، داش زیوه و پشته است.

در این محدوده انواع جاذبه‌های طبیعی، تاریخی، پوشش گیاهی، جانوری و مردم شناسی وجود دارد.

دریاچه گیلارلو؛ تنها دریاچه مصنوعی داخل شهر گرمی

دریاچه گیلارلو از دریاچه‌های مصنوعی داخل شهری در شهرستان گرمی است که در ابتدا با هدف تأمین آب آشامیدنی شهر گرمی ساخته شد؛ ولی در حال حاضر به عنوان یکی از دیدنی‌های گرمی گردشگران زیادی را به سوی خود جذب می‌کند.

با اینکه امکانات زیادی ندارد ولی طبیعت بکر و نسیم خنک آن خاطره خوبی را رقم می‌زند، این دریاچه در سال ۷۵ با هشت میلیون مترمکعب حجم آب با هدف تأمین آب شرب شهر گرمی احداث شد که به دلیل موقعیت جغرافیایی و چشم انداز زیبا به عنوان منطقه نمونه گردشگری درآمد.

بر روی دریاچه گیلارلو سد خاکی احداث شده است که آب آن از طریق کانالی از رودخانه‌های برزند و دیزده چایی تأمین می‌شود از مهمترین سدهای موجود در منطقه مغان است.

این دریاچه بعد از شورابیل دومین دریاچه بزرگ استان است با اینکه در چند ساله اخیر کوتاهی مسئولان برای توسعه امکانات این دریاچه به شدت مشهود است اما همچنان در حال تقلا برای زیبا نشان دادن خود و جذب گردشگر است.

منطقه گردشگری گیلارلوی گرمی به قایق موتوری، کمپ‌های اقامتی، فضای سبز و پیست سنتی اسب سواری مجهز است و انتظار می‌رود با استمرار توجه و همت مسؤولان، در آینده رونق شورابیل را شاهد باشد.

برزند؛ روستای تاریخی بازمانده از سده هفتم هجری قمری

روستای قلعه برزند باقیمانده شهر تاریخی برزند است که در تاریخ تا سده هفتم هجری قمری، زمان حمله مغولان به ایران کاملاً نابود شد، از این شهر با نام شهر سوخته نیز یاد می‌شود که بعدها در زمان ناصرالدین شاه، این شهر دوباره بازسازی شد اما باز هم در سال‌های بعد از بین رفت و ویرانه‌های این شهر قدیمی در روستای قلعه برزند در ۱۲ کیلومتری گرمی دیده می‌شود.

به تازگی آثاری از دوران مس سنگ، مفرغ، ساسانی، اوایل اسلام، سلجوقی تا قاجار در این روستا شناسایی شده و بررسی‌های باستان شناسی نشان می‌دهد که برزند دارای سه گورستان در دوران اسلامی بوده است.

در اوایل سده ۳ قمری با آغاز جنبش بابک خرم‌دین، این منطقه از جمله برزند، دستخوش ناآرامی شد و پس از آنکه بابک لشکریان خلیفه معتصم را بارها شکست داد، در ۲۲۰ قمری افشین برای سرکوب او به آذربایجان رفت و در برزند اردو زد و به بازسازی استحکامات آنجا پرداخت و به لشکرگاه خود تبدیل کرد.

بابک سرانجام در ۲۲۲ قمری شکست خورد و اسیر شد و او را در دهم شوال همان سال به برزند، نزد افشین بردند و وی چند ماه همانجا زندانی بود.

نخستین بار از برزند در وقایع سال ۱۲۲ قمری نام برده شده است که در این سال خزرها بر نواحی جنوبی قفقاز و آذربایجان تاختند، اما در برزند با سپاهیان حرشی‌، سردار عرب روبه‌رو شدند و پس از پیکاری سخت شکست خوردند و گریختند. نام آن از قرن دوم و سوم در قیام بابک خرم دین در کتاب‌ها آمده است.

این روستا علاوه بر قدمت تاریخی، از جنبه مذهبی نیز اهمیت دارد. بارگاه محمد بن حنفیه، یکی از نوادگان امام علی (ع)، در این روستا قرار دارد، ارتفاع این روستا از سطح دریا ۱۰۹۰ متر است و آب و هوایی گرم و دلنشین دارد.

آب روستا از چشمه به نام برزند چای تأمین می‌شود. این روستا به سبب قرار گرفتن در مسیر ترانزیت قفقاز، از اهمیت ویژه‌ای برای جذب گردشگر برخوردار است.

روستای برزند از جاذبه‌های گرمی، که مربوط به سده‌های اولیه دوران‌های تاریخی پس از اسلام است، در تاریخ ۳۰ بهمن ۱۳۸۶ با شماره ثبت ۲۱۰۵۷ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.

خودنمایی درخت کهنسال ۲۰۰ ساله در روستای افجه گرمی

بهشت گمشده و روستای توریستی «افجه» که این روزها به لطف دولت خدمت گذار در حال نقش آفرینی در پلان آخر روزگار وقت می‌گذارند ولی هنوز جذابیت گردشگری خود را از دست نداده و طرفداران و مسافران خاص خودش را دارد.

«افجه» کلمه‌ای است آذری که از کلمه‌ی «اوچه» تخلص گرفته شده است به معنی خانه‌ی کوچک، خانه‌ی گرم که با نعمت‌های خدادادیش هم را در بر گرفته است.

این روستای کوچک در نقطه صفر مرزی با جمهوری آذربایجان قرار دارد که بین روستای ما و کشور آذربایجان فقط یک دره‌ای با شیب ملایم است که در وسط دره یک رود کوچک وجود دارد و از نظر پوشش گیاهی وضعیت نیمه جنگلی دارد و مکانی مناسب برای گردشگری است.

در قسمت شرق افجه در فضای سبز چسبیده به روستا، درخت کهنسال گردو به قدمت ۲۰۰ سال خودنمایی می‌کند که مردم برای رسیدن به این درخت مسافتی را کوهپیمایی می‌کنند.

روستای افجه به علت برخورداری از راه آسفالت به راحتی قابل دسترسی به عموم کسانی است که می‌خواهند در دامن طبیعت زیبا و سحرآمیز این روستا ساعاتی را به استراحت بپردازند.

در حال حاضر ١٠ خانوار در روستا ساکن هستند که مجموع نفرات داخل روستا فعلاً حدود ۵٠ نفر است که روز به روز در حال کاهش است.

این روستای فوق‌العاده سرسبز شبیه یک عروس زیبا در میان کوه‌های استوار و دژگونه می‌درخشد و طبق گفته‌های یکی از اهالی این روستا تا به حال هفت بار به طور کامل تخریب شده است و دوباره از نو آباد شده است.

آزادلو؛ روستای صفر مرزی با طبیعت بکر

دهستان آزادلو در بخش موران شهرستان گرمی استان اردبیل واقع شده است، مرکز دهستان آزادلو روستای «آزادلو» است که در نقطه صفر مرزی با جمهوری آذربایجان قرار دارد.

این منطقه دارای جاذبه گردشگری بالایی بوده و تمامی ماه‌های بهار و تابستان شاهد گردشگرانی از هر نقطه ایران است و این دهستان از شمال و شرق، به جمهوری آذربایجان و از جنوب به دهستان اجارود شرقی و از غرب به بخش مرکزی شهرستان گرمی محدود است.

همچنین وجود چند صد هکتار باغات مختلف در این روستا یکی از دیگر از مزیت‌های مهم این منطقه به شما می‌آید.

به گزارش خبرنگار مهر، شهرستان گرمی با دارا بودن چنین قدمت تاریخی و جاذبه‌های طبیعی گردشگری از لیست گردشگران و مسافران جا مانده است و آن‌طور که باید نتوانسته برای جذب گردشگر موفق باشد.

برای لذت بردن از سفر شناسایی مکان‌های دیدنی شهر مقصد گردشگری اهمیت به سزایی در کیفیت مسافرت خواهد داشت. موارد ذکر شده تقریباً بهترین دیدنی‌های گرمی محسوب می‌شوند که بازدید از آنها برای هر فردی لذت بخش خواهد بود.