خبرگزاری مهر، گروه فرهنگ و ادب _ صادق وفایی: کتاب «سفیر انقلاب؛ خاطرات سفرای جمهوری اسلامی ایران در دهه اول انقلاب اسلامی» نوشته الله‌کرم مشتاقی بهمن‌ماه ۱۴۰۲ توسط انتشارات ایران منتشر و راهی بازار نشر شد. این‌کتاب دربرگیرنده خاطرات ۱۰ سفیر جمهوری اسلامی ایران در دهه اول انقلاب است و شرایط سفارتخانه‌های ایران در آن‌برهه زمانی را تصویر می‌کند. این‌تصاویر چالش‌ها و دشمنی‌های خارجی جمهوری اسلامی ایران را هم در مقطع زمانی مورد اشاره نشان می‌دهند.
سفیرانی که خاطراتشان در این‌کتاب ثبت و ضبط شده به این‌ترتیب‌اند: حسن زمانی سفیر ایران در فرانسه، علی اکبر فرازی سفیر ایران در مجارستان، بهمن حسین‌پور سفیر ایران در تانزانیا و اتیوپی، احمد اجل‌لوئیان سفیر ایران در رومانی و یونان، سیدجلال ساداتیان سفیر ایران در انگلستان، سیدرضا حاج زرگرباشی سفیر ایران در بلغارستان و نیکاراگوئه، سید محمدباقر سخایی سفیر ایران در دبی و قطر، رضا سعیدمحمدی سفیر ایران در کره شمالی، احمد دستمالچیان سفیر ایران در لبنان و محمود موحدی سفیر ایران در برزیل.
تا به حال این‌دوقسمت را که مربوط به خاطرات سید جلال ساداتیان سفیر ایران در انگلستان هستند، در مرور و بررسی کتاب «خاطرات سفیر» منتشر کرده‌ایم:
* «خاطره برگزاری مراسم نوروز توسط سفارت ایران در لندن/می‌گفتند فکر می‌کردیم سفارت شکنجه‌گاه دارد»
* «روایت ناکامی ضدانقلاب در بهمن ۶۳ از حمله به سفارت ایران در لندن»
در ادامه بخش دیگری از این‌کتاب را که مربوط به خاطرات حسن زمانی سفیر ایران در فرانسه است، مرور می‌کنیم؛
* انتقاد از مسئولان شب امتحانی وزارت خارجه
حسن زمانی از تیر ۱۳۶۰ تا مرداد ۶۳ سفیر جمهوری اسلامی ایران در فرانسه بوده است. یکی از موارد بارز در خاطرات و روایات او، انتقاداتش به شیوه‌های نادرست و کارشکنی‌هاست. او می‌گوید «بعضی از کارشناسان و کارمندان وزارت امور خارجه مثل بسیاری از همکاران دولتی در تمامی سطوح، شب امتحانی بودند و هستند، یعنی تحلیل‌ها و راه حل‌هایشان گذری، ساده، کم‌عمق یا روزنامه‌ای است. متاسفانه در وزارت امور خارجه هم مثل بسیاری از دستگاه‌ها با چنین پدیده‌ای روبه‌رو بوده‌ایم و هستیم! یعنی کسی که خودش هیچ تحلیلی ندارد، از دیگری یا منبع دیگر یا از جایی که آن هم هیچ‌تحلیل درست و هم‌جهت با منافع ما ندارد یا در بدترین حالت جهت‌دار است، مشورت می‌گیرند!» (صفحه ۴۸)
پس از پایان صحبت به او گفتم: اینکه تحلیل VOA و CNN و BBC است. تحلیل خود شما چیست و ما چه‌کار دیگری باید انجام دهیم تا ذیل فصل ۷ منشور قرار نگیریم. هفته بعد پیام دادند دیگر در این‌جلسات شرکت نکنیدادامه انتقادات زمانی درباره حضور مهره‌های نادرست در پست‌ها و مناصب در کتاب «خاطرات سفیر» به اینجا می‌رسد: «سفرا، مسئولان نمایندگی و روسای ادارات و ... بعد از پایان تصدی در صورتی که به پست جدید منصوب نگردند، در جلسات نهار روز دوشنبه در دفتر مطالعات گعده‌ای دارند. خاطرم هست در اوج مذاکرات با تروئیکای اروپایی در رابطه با مسائل هسته‌ای، در یکی از این‌جلسات یکی از کارشناسان بخش بین‌الملل با حرارت زیاد توضیح می‌داد اگر با تروئیکای اروپایی به توافق نرسیم، حتما ما را ذیل فصل ۷ منشور خواهند برد. پس از پایان صحبت به او گفتم: اینکه تحلیل VOA و CNN و BBC است. تحلیل خود شما چیست و ما چه‌کار دیگری باید انجام دهیم تا ذیل فصل ۷ منشور قرار نگیریم. هفته بعد پیام دادند دیگر در این‌جلسات شرکت نکنید.» (صفحه ۴۸ به ۴۹)
* گاف ژاک شیراک
یکی از خاطرات زمانی از پاییز سال ۱۳۶۰ مربوط به گافی است که ژاک شیراک شهردار وقت پاریس در دعوتنامه خود خطاب به سفارت ایران داده بود. شیراک در دعوتنامه‌ای که برای شرکت در مهمانی شهرداری پاریس به سفارت ایران ارسال کرده بود، از اشرف پهلوی دعوت کرده بود. زمانی می‌گوید در واکنش به این‌دعوت به منشی سفارت گفته به منشی شیراک تلفن کرده و بگوید: «مگر روزنامه نمی‌خوانید و تلویزیون نگاه نمی‌کنید. شاه ایران سال‌هاست سرنگون شده و خانواده‌اش چندسالی است که از ایران رفته و آواره دنیا شده‌اند و اینجا سفارت جمهوری اسلامی ایران است.»
* کارشکنی‌های فرانسه و اجبار زنان ایرانی برای استفاده از عکس‌های بی‌حجاب
سفیر سابق ایران در فرانسه می‌گوید فرانسوی‌ها قصد سرنگونی انقلاب اسلامی را داشتند. علت تلاششان هم به نگاهشان به انقلاب ایران برمی‌گشت. زمانی می‌گوید آنها می‌کوشیدند مانند شرایط پس از انقلاب الجزایر، با استفاده از عناصر نفوذی (به تعبیر زمانی نهضت آزادی و جبهه ملی) مسیر انقلاب را تغییر دهند. در همین‌زمینه، جای دیگری از خاطرات زمانی هست که می‌گوید در ایام پیروزی انقلاب، عده‌ای در وزارت خارجه بودند که باور داشتند برای حل مشکلات باید با غرب کنار آمد. او می‌گوید «این‌تفکر، از بیرون وزارت امور خارجه نیز حمایت می‌شد.»
بر این‌گمان بودند همان‌طور که پرواز امام خمینی (ره) از پاریس به تهران، باعث برچیده‌شدن نظام پادشاهی شد، حرکت مشابه توسط رجوی یا بنی‌صدر با پرواز از فرانسه به ایران، موجب ساقط‌شدن جمهوری اسلامی ایران خواهد شد. بر همین‌اساس، فرانسه به محلی مناسب و بی‌دردسر برای هواپیمارباها تبدیل شده بودنکته دیگری که زمانی درباره سیاست‌های مغرضانه فرانسه در سال‌های ابتدای انقلاب به آن اشاره کرده، این است که بر این‌گمان بودند همان‌طور که پرواز امام خمینی (ره) از پاریس به تهران، باعث برچیده‌شدن نظام پادشاهی شد، حرکت مشابه توسط رجوی یا بنی‌صدر با پرواز از فرانسه به ایران، موجب ساقط‌شدن جمهوری اسلامی ایران خواهد شد. بر همین‌اساس، فرانسه به محلی مناسب و بی‌دردسر برای هواپیمارباها تبدیل شده بود. او می‌گوید «هر هواپیمایی که از ایران دزدیده می‌شد، می‌دانستیم مقصدش فرانسه خواهد بود. جالب‌تر اینکه به محض اینکه هواپیما ربوده می‌شد، در سیستم‌های ارتباطی سفارت با ایران اختلال ایجاد می‌شد! فرانسوی‌ها تماس‌ها را قطع می‌کردند که نتوانیم با تهران ارتباط برقرار کنیم.» (صفحه ۵۵)
زمانی می‌گوید یکی از نمادهای تلاش فرانسه برای دشمنی با انقلاب ایران، فشار برای برداشتن حجاب از سر زنان مسلمان در این‌کشور بود. این‌دیپلمات سابق روایت کرده فرانسوی‌ها بارها سعی کردند زنان ایرانی را مجبور به استفاده از عکس بی‌حجاب برای کارت شناسایی کنند. اما تا زمانی‌که او مسئولیت سفارت را در پاریس به عهده داشت، اجازه انجام چنین‌کاری را نداد.
نمونه دیگر کارشکنی‌های فرانسه در مواجهه با انقلاب اسلامی مردم ایران، مربوط به آزار و اذیت کارکنان سفارت با ایجاد اختلال در ارتباطات آنها بوده است. زمانی در این‌باره می‌گوید فرانسوی‌ها به‌طور آزاردهنده‌ای ارتباط سفارت با مرکز را در ایران، با اختلال مواجه می‌کردند.
جمع‌بندی زمانی از دشمنی فرانسه با ایران را می‌توان در این‌فراز از خاطراتش مشاهده کرد:
«اساسا فرانسوی‌ها با انقلاب ما پنجه در پنجه بودند؛ رابطه سیاسی و رابطه اقتصادی چندانی نداشتیم. آنها روی اسب کشورهای عربی برای از بین بردن انقلاب اسلامی شرط‌بندی کرده بودند و به گمان خودشان پیروز شده بودند. پول و نفت اعراب را می‌بردند و سلاح فراوان به عراق می‌دادند و مشکل بیکاری را تا حدی حل می‌کردند. به ما احتیاجی نداشتند و همان سناریویی را که کشورهای دیگر در زمان انقلاب فرانسه برای از بین بردن آن طرح‌ریزی و اجرا کرده بودند، علیه جمهوری اسلامی طراحی و به کمک دیگران، از شرق و غرب و مستعمرات مدرن‌شان علیه انقلاب اسلامی اجرایی می‌کردند. (صفحه ۵۵)
۱۶:۱۹ - ۱۴۰۳/۰۱/۲۳
نظر شما