شیرینی یلدا، تلخی گرانی؛ گزارش اختصاصی مهر

شب یلدا در آئین ایران باستان

یلدا و جشنهایی که در این شب برگزار می شود، یک سنت باستانی است. یلدا برگرفته از واژه‎ای سریانی است و مفهوم آن "میلاد" است. ایرانیان باستان این شب را شب تولد الهه مهر "میترا" می ‎‎پنداشتند و به همین دلیل این شب را جشن می ‎گرفتند. به نحوی که گرد آتش جمع می ‎شدند، آنگاه خوانی الوان می گستردند. باوری بر این مبنا نیز بین مردم رایج بود که در شب یلدا، قارون در جامه کهنه هیزم شکنان به در خانه ها می آید و به مردم هیزم می دهد و این هیزمها در صبح روز بعد از شب یلدا به شمش زر تبدیل می شود. بنابراین باورمندان به این باور شب یلدا را تا صبح به انتظار از راه رسیدن هیزم شکن زربخش و هدیه هیزمین خود بیدار می ماندند و مراسم جشن و سرور و شادمانی بر پا می کردند .

جشن یلدا در ایران امروز

جشن یلدا در ایران امروز نیز با گردهم آمدن و شب‎نشینی اعضای خانواده و اقوام در کنار یکدیگر برگزار می‎شود. آئین "شب یلدا" یا "شب چله" خوردن آجیل مخصوص، هندوانه، انار و شیرینی و میوه‌های گوناگون است که همه جنبه نمادی دارند و نشانه برکت، تندرستی، فراوانی و شادکامی هستند. در این شب هم مثل جشن تیرگان، فال گرفتن از کتاب حافظ مرسوم است. حاضران با انتخاب و شکستن گردو از روی پوکی و یا پری آن آینده‌گویی می‌کنند.

شب یلدا و تمهیدات وزارت بازرگانی

از آنجایی که وزارت بازرگانی به عنوان متولی تنظیم بازار نقش اساسی در کنترل قیمتها و جلوگیری از سودجویی های برخی از دلالان دارد که از مدتها قبل دام عظیمی را برای سوءاستفاده از مردم گسترانده بودند، انتظار می رود این وزارتخانه بتواند شیرینی این شب باستانی را به کام مردم بنشاند.

در این راستا محمدصادق مفتح، معاون وزیر بازرگانی در خصوص تمهیدات این وزارتخانه برای تنظیم بازار شب یلدا به خبرنگار مهر گفت: شب یلدا اتفاق مهمی در تنظیم بازار برای وزارت بازرگانی به حساب نمی آید و بر این اساس این وزارتخانه نمی تواند برنامه ریزی گسترده ای همانند شب عید برای آن داشته باشد.

وی افزود: البته بازار در آستانه این شب نظیر سایر ایام سال به لحاظ قیمتها پایش می شود و اگر قیمت کالایی بالا رود با ذخیره سازی و تزریقی که انجام می شود، سعی در کنترل و مهار آن داریم تا بازار به روال عادی برگردد.

مفتح تصریح کرد: کنترلهایی از سوی وزارت بازرگانی برای پیشگیری از افزایش قیمت میوه در حال انجام است و در این راستا این وزارتخانه برای اصناف نقش فوق العاده ای قائل شده است.

وی اظهار داشت: در این موضوع بخش اصلی کار تنظیم بازار به اصناف سپرده شده همانطور که از یکسال اخیر، اصناف وارد موضوع تنظیم بازار شده اند و در این راستا توانستند نقش مطلوبی را به عهده گیرند. این درحالی است که وزارت بازرگانی نقش هدایتی دارد و تسهیلات را در اختیار این مجموعه قرار می دهد.

به گفته معاون بازرگانی داخلی وزارت بازرگانی، بحران مقطعی شب یلدا با کمک اصناف به خوبی پشت سر گذاشته می شود و غیر از کالاهای لوکس مثل آجیل و هندوانه که تنظیم بازارشان بی معناست، سایر اقلام قطعا افزایش چشمگیری نخواهد داشت.

شیرینی یلدا، تلخی گرانی

مشکل نوسانات بازار در مقاطعی از سال و یا مناسبتهای خاص هر از چند گاهی سراغ برخی اقلام  پرمصرف می آید. گرچه به اعتقاد برخی از مسئولان کالاهای مصرفی در این شب خاص از سال لوکس بوده و عملا بحرانی را در بازار ایجاد نمی کنند، اما این بحران گریبانگیر همه مردم ایران می شود و دولت عملا در تنظیم بازار آن دخالت نمی کند.

خبرها حاکی از آن است که در چند روز گذشته و در آستانه طولانی ‌ترین شب سال، صنفها و بازاریان دست‌اندرکار عرضه‌ و فروش تنقلات و میوه‌هایی که معمولا در این شب طرفدار بسیاری می یابند، مرتب از وضعیت مناسب و شرایط مطلوب بازار سخن به میان می آورند.

این درحالی است که همه ساله یک یا دو روز مانده به طولانی ترین شب سال، گرانفروشی برخی صنوف و رشد 20 تا 30 درصدی قیمتها به ویژه در هندوانه، آجیل و برخی اقلام میوه شیرینی این سنت دیرینه را به کام مردم تلخ می کند. 

از سوی دیگر، مسئولان اتحادیه ها نیز عرضه و تقاضا در بازار در آستانه شب یلدا را بدون مشکل می دانند.
آنها می گویند بازار روزهای عادی به لحاظ موجود بودن آجیل و خشکبار مشکلی ندارد، ولی به دلیل افزایش تقاضا در مقاطعی از سال به ویژه شب یلدا امکان افزایش 4 تا 5 درصدی قیمت برخی خشکبار وجود دارد که این مورد نیز طبیعی است.

با وجودی که روسای اتحادیه‌های دست‌اندرکار از شرایط خوب بازار سخن میگویند اما همه به خوبی می دانند که نوسانات بازار همواره وجود دارد و این موضوع به دلیل سودجویی برخی دلالان و واسطه ها در بازار است که البته نظارتهای مستمر دولت می تواند راهگشای این مشکل باشد.

در این راستا، یک فروشنده میوه علت اصلی گرانی را عدم حمایت کافی دولت دانست و گفت: این موضوع از طریق رسانه ها بعضا مطرح می شود که دولت انواع میوه و صیفی را در میادین مرکزی میوه و تره بار به قیمت مناسب عرضه می کند و در سطح خرده فروشی این تفاوت قیمتها مشهود است. در حالیکه عرضه کنندگان در سطح خرده فروشی نیز میوه را گران خریداری می کنند.

وی افزود: برخی مردم تصور می کنند فروشنده از فروش هر کیلو سیب سودی قابل توجه می برد در حالیکه نهایت سود فروش هر کیلو میوه همان 20 تا 30 درصد استاندارد است.

نظارت دولت، نگرانی دلالان

به گفته مقامات مسئول، دولت با گرانفروشان و افرادی که با ایجاد قیمتهای کاذب اذهان عمومی را دچار تشویش می کنند، برخورد قانونی خواهد شد و هم اکنون اکیپهای نظارتی سازمان حمایت مصرف کنندگان و تولیدکنندگان در سطح شهر کنترل و نظارت کامل را برروی میوه فروشیهای سطح شهر دارند.

از سوی دیگر، گشت مستقل اداره بازرگانی استانها نیز بر میوه فروشیها نظارت داشته و در صورت مشاهده گران فروشی با خاطیان برخورد قانونی و جدی می کنند. ضمن اینکه میوه فروشان در اقصی نقاط شهرستانها موظف هستند قیمتهای مصوب مجمع امور صنفی، اتحادیه و اداره بازرگانی را رعایت کنند و اتیکت قیمت را بر روی سبد انواع میوه نصب نمایند.

محمدحسن نعمت اللهی، معاون سازمان حمایت مصرف کنندگان و تولیدکنندگان در گفتگو با خبرنگار مهر از فعال شدن این اکیپها در سطح شهر خبرداد و گفت: دستورالعملهایی به عرضه کنندگان میوه و آجیل ارسال شده تا کنترلهای لازم را بر روی قیمتهای خود داشته و از هرگونه افزایش قیمت بی رویه خودداری کنند.

وی افزود: این دستورالعمل برای شب یلدا، عید قربان و عید غدیر صادرشده و با متخلفان برخورد جدی خواهد شد.

نعمت اللهی تصریح کرد: مردم می توانند در صورت هرگونه مشاهده گرانفروشی مراتب را با تلفن 124 سازمان بازرگانی استان تهران اطلاع دهند.

اما یکی از کالاهایی که معمولا به خاطر اتمام فصل مصرف آن با افزایش قیمتهای فزاینده در بازار عرضه می شود هندوانه است که به گفته برخی مسئولان قیمت آن نسبت به سال قبل 30 درصد افزایش داشته و علت این گرانی بالا رفتن نرخ هندوانه در میادین میوه و تره بار است.

این درحالی است که محمدمهدی بحرینی، مدیرکل دفتر سبزی و صیفی وزارت جهاد کشاورزی نیز از عدم کمبود تولید هندوانه در کشور خبر داد و گفت: هندوانه های ذخیره سازی شده به تدریج در آستانه شب یلدا وارد بازار می شود این درحالی است که کل تولید هندوانه خارج از فصل امسال به 590 هزار و 500 تن رسیده است.

از سوی دیگر، با وجودی که قیمت انواع میوه در میدان مرکزی کاهش پیدا کرده اما در آستانه شب یلدا، قیمتهای میوه فروشها روز به روز در حال افزایش است و آنها قصد دارند شیرینی این شب باستانی را به کام مردم تلخ کنند؛ به نحوی که این میزان گرانی میوه در سطح خرده فروشی و بازار غیرمنطقی به نظر می رسد.

اتیکت قیمت میوه ها در سطح شهر هر روز تغییر کرده و روند صعودی را برارقام حک شده بر روی خود نمایان می سازد. این درحالی است که مدیران وزارت جهادکشاورزی گفته اند که کمبودی در این زمینه وجود ندارد پس می توان نتیجه گرفت که تنها سودجویی عده ای از دلالان قیمتها را به میزان فعلی افزایش داده است.

از سوی دیگر اعضای اتحادیه مرکبات نیز چندی پیش خبر از تولید مطلوب مرکبات در کشور داد و گفتند: نه تنها کمبودی در این زمینه وجود ندارد؛ بلکه افزایش میزان تولید نسبت به مصرف نیز وجود دارد. تاکنون تولید مرکبات 4 میلیون و 250 هزار تن بوده و دولت قصد ذخیره سازی 40هزارتن مرکبات برای شب عید را دارد.

 در حال حاضر قیمت هر کیلو انار نسبت به قبل ۲۰۰ تومان ارزان شده و هر کیلو انار درجه یک در میدان بزرگ میوه و تره بار به قیمت ۸۰۰ تومان به فروش می رود که نسبت به قیمتهای هفته قبل که هزار تومان بود افت کرده است.

در معاملات کلان میدان مرکزی میوه و تره بار تهران نیز قیمت هر کیلو نارنگی بسته به درجه بین ۴۰۰ تا ۶۰۰ تومان متغیر است. همچنین قیمت هر کیلو هندوانه در بازار خرده فروشی ۴۰۰ تومان و قیمت هر کیلو خربزه ۸۰۰ تومان باشد که قیمت هندوانه نسبت به یلدای ۸۵ صد درصد گران تر شده و قیمت خربزه ثابت خواهد ماند.

 فلسفه تغذیه ای خوراکیهای شب یلدا

البته مصرف برخی از میوه ها در شب یلدا نیز خواصی دارد.

مصرف هندوانه از بروز حملات آسم، سرطان کولون وحتی آرتروز جلو گیری کرده و به علت خواص آنتی اکسیدانی مانع بروز برخی از انواع سرطان می شود.

انگور نیز که به همراه انار وهندوانه میل می شود، کاهش دهنده فشار خون است و به دلیل وجود آنتی اکسیدان های بسیار قوی از پیشرفت بیماری آرتروز جلوگیری می نماید.

پسته: در پسته مقادیر زیادی آهن وکلسیم  دارد که به افراد دچار کم خونی کمک شایانی ارائه می دهد.

انار: انار نیز مانند هندوانه باید در شب یلدا خورده شود. این میوه زمستانی نیز دارای خواص بسیار است به نحوی که مصرف یک انار متوسط 15درصد از نیاز افراد را به ویتامین C و2 درصد از نیاز روزانه افراد را به آهن بر طرف می کند.

بادام: این مغز از نظر تغذیه ای ارزش غذایی بسیاری دارد به طوری که در هر 100گرم از آن 21گرم پروتئین دارد وبهتر از بادام زمینی به عنوان منبع مناسبی از پروتئین محسوب می گردد. به علاوه در این مغز در حدود 240میلی گرم کلسیم وجود دارد که می تواند در افرادی که در معرض پوکی استخوان هستند وقادر به مصرف شیرنیستند، مورد استفاده قرار گیرد.

فندق: مصرف این مغز برای افراد مستعد بیماری های قلبی وپوکی استخوان بسیار مناسب به نظر می رسد. به طور کلی ،متخصصان تغذیه مصرف مخلوط این مغزها را در حجم کم اما با یکدیگر توصیه می نمایند تا یک وعده غذای کامل به بدن برسد.

توت وانجیر: توت یکی از خشکبار مناسب بخصوص برای افرادی است که در حال کاهش وزن هستند.

به گزارش مهر، مشکل گرانیهای شب یلدا هرسال وجود دارد و امسال با تمهیداتی که دولت و مجموعه های صنفی در نظر گرفته اند به نظر می رسد قرار است بازار آخرین شب پاییز با تلاطم کمی به اولین روز زمستان وصل شود.