نصب پایه‌های سیمانی مجاور اثر تاریخی ۱۷۰۰ ساله کازرون

خبرگزاری مهر - گروه استان‌ها - فاطمه داوری: به دنبال اجرای یکی از طرح‌های توسعه شبکه برق، تأسیسات مربوط به دو مدار از خط فشار متوسط برق که از ایستگاه شماره ۴ کازرون تغذیه خواهند شد، در فاصله‌ای بسیار نزدیک با استودان‌های ساسانی این شهر نصب شده‌اند.

نصب پایه‌های سیمانی برق در فاصله بسیار نزدیک با این آثار ۱۷۰۰ ساله که در فهرست آثار ملی ایران نیز به ثبت رسیده‌اند، نگرانی‌هایی را در بین فعالان میراث‌فرهنگی و واکنش‌ها و هشدارهایی را از سوی کارشناسان و صاحب‌نظران این حوزه به دنبال داشته است.

در این راستا محسن عباسپور، پژوهشگر و از فعالان حوزه میراث‌فرهنگی، در گفتگو با خبرنگار مهر با اشاره به اهمیت این استودان‌ها گفت: استودان‌های ساسانی شهر کازرون، در محدوده شمال شرقی این شهر و در قسمت انتهایی یال شرقی کوهی قرار دارند که شهر کازرون را از محدوده شمالی آنکه موسوم به کَتوزا است، جدا می‌کند؛ این استودان‌ها که در آئین‌های مربوط به دفن مردگان مورد استفاده قرار می‌گرفته‌اند، با قدمتی نزدیک به ۱۷۰۰ سال، مربوط به دوره ساسانی هستند و در کنار برخی دیگر از آثار ساسانی موجود در محدوده شهر کازرون و نقاط پیرامونی آن، از جمله معدود اسناد برجای مانده‌ای هستند که اثبات کننده سکونت انسان‌ها در دوره ساسانی در محدوده شهر کازرون محسوب می‌شوند.

گودال‌هایی با عمق بیش از دو متر در بستر سنگی کوه

وی در ادامه به عبور شبکه فشار متوسط برق و تأسیسات آن از فاصله نزدیک با این استودان‌ها اشاره کرد و گفت: به تازگی و در روند اجرای خط فشار متوسط برق که از ایستگاه شماره ۴ کازرون تغذیه شده و طی آن دو فیدر از این ایستگاه به سمت مناطقی از شهر کازرون می‌آیند، گودال‌هایی با عمق بیش از دو متر در بستر سنگی کوه و در فاصله چند قدمی با این استودان‌های ساسانی حفر شده است. علاوه بر این، پایه‌های سیمانی ۱۵ متری برق را نیز نصب کرده‌اند که یکی از این پایه‌ها در فاصله‌ای بسیار اندک تا استودان‌ها قرار دارد.

راه چاره چیست؟

این پژوهشگر در ادامه به تشریح پیامدهای نامطلوبی که این موضوع می‌تواند به دنبال داشته باشد پرداخت و خاطرنشان کرد: حفر گودال‌ها، نصب پایه‌های بلند سیمانی، عبور شبکه دو مداره برق و … علاوه بر آنکه منظر این محوطه باستانی را که یکی از جاذبه‌های بالقوه، خاص و ویژه گردشگری محسوب می‌شود، مخدوش کرده‌، باعث افزایش خطرپذیری این آثار ملی نیز شده‌اند؛ چرا که نه تنها پایه‌های نصب شده و تأسیسات مستقر در آنها به عنوان خطری بالقوه برای استودان‌ها محسوب می‌شوند، بلکه از این پس ترددهای ناگزیر و معمولی که عوامل مختلف فنی در این محدوده خواهند داشت، احتمال بروز آسیب به این استودان‌ها را نیز افزایش خواهد داد.

وی در این خصوص یادآور شد: نکته بسیار حائز اهمیت دیگر این است که این محوطه به لحاظ مطالعه‌های باستان‌شناسی، دارای اهمیت فراوانی است. با این وجود نه تنها با حفر گودال‌ها بلکه با تسطیح زمین برای تردد ماشین‌آلات برای نصب پایه‌های سیمانی نیز، چالش‌هایی برای مطالعه‌های باستان‌شناسی ایجاد شده است.

در بستر خاکی نزدیک به این استودان‌ها که برای حرکت جرثقیل و سایر ماشین‌آلات جهت نصب پایه سیمانی تسطیح شده، خرده سفال‌های متعددی دیده می‌شود. خرده سفال‌هایی که در مطالعه‌های باستان‌شناسی بسیار حائز اهمیت هستند و حفظ آنها در شرایط طبیعی‌شان می‌تواند داده‌های فراوانی را در اختیار باستان‌شناس‌ها قرار دهد. بر این اساس اکنون مشخص نیست که در جریان عملیات تسطیح زمین برای حرکت ماشین‌آلات یاد شده، این سفال‌ها تا چه اندازه جابجا و یا تخریب شده‌اند.

خطر همچنان جدی است

عباسپور در پایان گفت: در کنار تمام مواردی که گفته شد، آنچه که نگرانی‌ها را بیش از پیش افزایش داده، این است که طی سال‌ها و ماه‌های اخیر، محدوده شمال شرقی شهر کازرون به صورت چشمگیری در حال گسترش است و با توجه به اینکه یکی از اصلی‌ترین مسیرهای دسترسی به این محوطه و انتقال تأسیسات مختلف، از مجاورت مسیری است که در محدوده استودان‌های ساسانی کازرون عبور می‌کند، این احتمال وجود دارد که در آینده شاهد گسترش تخریب‌های ناشی از انتقال تأسیسات متخلف باشیم. همانطور که در گذشته نیز عبور خط انتقال آب و عملیات احداث جاده، ضربه‌های جبران‌ناپذیری به این محوطه وارد کرده و بخش‌هایی از آن را به طور کلی از بین برده است.

اَستودان یا ستودان جایگاه نگهداری مردگان یا استخوان اموات و بخشی از آئین مردگان در دوران باستان شمرده می‌شده که شامل حفره‌هایی به صورت‌های منتظم و چهارگوش یا نامنتظم و ساده در درون سنگ کوه بوده و از پیش ایجاد می‌شده‌اند تا استخوان مردگان را پس از پوسیدن یا تجزیه شدن در دخمه به آنجا انتقال داده و در آن‌ها نگاه دارند.

بعضی از استودان‌های عهد ساسانی مشتمل بر نوشته‌های مذهبی و نامِ شخص درگذشته بوده و بازمانده استودان‌های کهن در کازرون، شوشتر، نقش رستم، شهر ری و استان کرمان و یزد یافت می‌شود.