شهرام کرمی نویسنده و کارگردان نمایش «گنجشک مفرغی» که این روزها در سالن سمندریان تماشاخانه ایران‌شهر روی صحنه است، درباره روند تولید این اثر نمایشی به خبرنگار مهر گفت: وقتی نمایشی تولید و اجرا می‌شود شاید ما فقط بازدهی زمان مدت تمرین‌ها را به عنوان پیش‌فرض زمان روند تولید اثر بشناسیم ولی خلق، آفرینش و طی‌کردن مراحل تولید یک اثر طولانی است. من بیش از ۲ سال است که درگیر تولید نمایش «گنجشک مفرغی» هستم. پیش‌تر می‌خواستم نمایشی دیگر را تولید کنم ولی چون آن نمایش ۱۰ بازیگر داشت و هزینه‌های تولید تئاتر هم خیلی بالا رفته است، تصمیم گرفتم نمایشی کم پرسوناژتر را تولید و اجرا کنم.
وی ادامه داد: «گنجشک مفرغی» آخرین اثری است که نوشته‌ام. طی بیش از ۲ سال گذشته بارها نمایشنامه را بازنویسی کردم و آن را به اعضای گروه خودم، دوستان، درام‌نویسان و کارگردان‌های خوب تئاتر دادم تا بخوانند و به من کمک کنند کار را با بهترین کیفیت تولید کنم. از مهر سال ۱۴۰۲ نشست‌هایی را با گروه طراحان و عوامل تولید نمایش شروع و درباره شیوه اجرایی و کار صحبت می‌کردیم. از بهمن سال گذشته نیز تمرین‌های نمایش را شروع کردیم.
کارگردان نمایش‌هایی چون «چه کسی سهراب را کشت»، «خروس می‌خواند»، «پوتین‌های عموبابا» و «بلوط‌های تلخ» درباره اینکه «گنجشک مفرغی» تا چه حد در راستای تجربیات قبلی او است، یادآور شد: این روزها هر کسی نمایش «گنجشک مفرغی» را می‌بیند به این نکته اشاره می‌کند که کاری متفاوت نسبت به آثار قبلی من است. واقعیت این است که به مرور زمان بر تجربیات هر هنرمندی افزوده می‌شود. این نمایش نسبت به آثار قبلی‌ام خیلی متفاوت است، هم تجربیاتم بیشتر شده و هم شرایط اجتماعی جامعه خیلی تغییر کرده است. به وضعیت امروز جامعه توجه و سعی کردم اثری تأثیرگذار روی صحنه ببرم که در سبک و شیوه نگاه و پرداخت نسبت به آثار قبلی من متفاوت باشد. این اثر بر خلاف آثار قبلی‌ام که بیشتر فضای رئالیستی داشتند، به فضای امپرسیونیستی نزدیک است و سعی کردم با نگاهی شاعرانه به محتوا و فضای مدنظر بپردازم.
کرمی درباره اینکه آیا از همان ابتدای نمایش به بازیگران هر نقش نیز فکر کرده بود و بازیگران حاضر از انتخاب‌های اول وی بوده‌اند یا نه، توضیح داد: هر وقت نمایشنامه‌ای را می‌نویسم چون خودم هم کارگردان هستم، به بازیگران مدنظرم فکر می‌کنم ولی گاهی پیش می‌آید که به بازیگر مورد نظر خود به دلایل مشغله کاری و غیره نمی‌رسید. از این جهت خیلی خوش‌شانس بودم چون به بازیگرانی که مدت‌ها به حضورشان برای ایفای نقش‌ها فکر کرده بودم، رسیدم.
این نمایشنامه‌نویس و کارگردان تئاتر درباره ویژگی‌های «گنجشک مفرغی» در شیوه اجرا، طراحی و فضاسازی، تاکید کرد: بیشتر باید تماشاگران و منتقدان به ویژگی‌های یک اثر اشاره کنند. من معتقد به درونمایه و تفکر در تئاتر هستم و هیچ‌گاه به دنبال زرق و برق در تئاتر نبودم. همیشه از هر چیزی که درونمایه و تفکر را از مخاطب سلب می‌کند، پرهیز کرده‌ام. «گنجشک مفرغی» دارای درونمایه‌ای فلسفی است و در آن درباره امید، مرگ و آرزو صحبت می‌کنم اما سعی کردم با زبانی ساده، طراحی مینی‌مال و ریتمی متناسب با فضای کار، اثر را تولید کنم. تلاش کردم شرایطی را فراهم کنم که مخاطب به اثر و درونمایه آن فکر کند.
کارگردان «گنجشک مفرغی» درباره چالش‌هایی که شرایط اقتصادی در روند تولید این نمایش ایجاد کرد، متذکر شد: یکی از معضلات اساسی تئاتر فعلی ما مساله هزینه و شرایط سخت تولید است. بیش از ۸۰ درصد گروه‌های نمایشی درگیر تأمین هزینه‌های تولید هستند. درست است که گروهی با امکانات خصوصی خود به عنوان تهیه‌کننده در تئاتر ورود کرده‌اند و از اجراها حمایت می‌کنند ولی متأسفانه نهادهای فرهنگی مختلف از ورود به حوزه تئاتر و حمایت از آن پرهیز دارند. بودجه فرهنگی و حمایت از تئاتر خیلی مختصر است. مصاحبه‌ای از یک کارگردان تئاتر را خواندم که گفته بود اگر با تمام ظرفیت صندلی‌های سالن را هم در تمام روزهای اجرا بفروشد باز هم چیزی حدود ۵۰۰ میلیون تومان در هزینه‌ها کم می‌آورد. همین باعث شده تا خیلی از کارگردان‌ها به سراغ کارهایی بروند که دلخواه‌شان نباشد. نگرانی عمده کارگردان‌ها این است که هزینه‌های‌شان را چگونه تأمین کنند. مهمترین سرمایه ما تماشاگران هستند. در این نمایش تهیه‌کننده به صورت خصوصی از «گنجشک مفرغی» حمایت کرده و امیدمان به حضور مخاطبان است.
کرمی درباره اینکه آیا به فکر تداوم اجرای «گنجشک مفرغی» در سالن‌های دیگر نیز هست یا نه، اظهار کرد: خوشبختانه اتفاقی که در این چند ساله افتاده این است که اجرای نمایش‌های پرمخاطب تداوم پیدا می‌کند. وقتی نمایش‌ها وارد اجرای مجدد می‌شوند، می‌توانند بخشی از هزینه‌های خود را تأمین کنند اما اجرای مجدد نیز هزینه‌های خود را دارد. شاید اگر اجرای نمایش تداوم داشته باشد بتواند کمک کند ولی منوط به شرایط گروهی است و اینکه بازیگران و عوامل گروه در پروژه‌های دیگر درگیر نباشند.
این هنرمند با سابقه تئاتر در پایان درباره بازخورد مخاطبان نسبت به اجرای «گنجشک مفرغی»، تاکید کرد: بعد از ۶ سال کار نکردن این نگرانی را داشتم که «گنجشک مفرغی» چقدر می‌تواند برای مخاطب راضی‌کننده باشد. نسل تماشاگران و شرایط در این سال‌ها تغییر کرده ولی با وجود اینکه نمایش من لایه‌های فلسفی دارد و فضای کمدی ندارد، آنقدر بازخوردها خوب گرفتم و تماشاگران آگاه ما با حضورشان برای من و گروه ایجاد شوق کردند که احساس رضایت دارم. تئاتر سلیقه‌های مختلفی را شامل می‌شود و در جهان، تئاتر در ژانرهای مختلف اجرا می‌شود. باید برای تمام طیف‌ها حتی طبقه عام هم تئاتر ویژه آن گروه اجرا شود. طی ۱۰ اجرای سپری شده «گنجشک مفرغی» علاوه بر استقبال خوب بازخورد خوبی نیز دیدم که من و گروه را برای تولیدات آینده سر شوق آورد.
اصغر همت، مجید رحمتی، یلدا عباسی، ایمان سلگی، در نمایش «گنجشک مفرغی» به ایفای نقش می‌پردازند که ساعت ۱۹ در سالن سمندریان تماشاخانه ایران‌شهر روی صحنه می‌رود.
عکس از رضا معطریان است.
نظر شما