اگر مکتب مالک اشتر زنده بود در بسیاری از مسائل حکمرانی جلو بودیم

به گزارش خبرنگار مهر، حجت الاسلام حمیدرضا مهدوی ارفع کارشناس مسائل دینی و پژوهشگر نهج البلاغه در مراسمی به مناسبت شهادت حجت الاسلام رئیسی و همراهانش که در دانشگاه امیرکبیر برگزار شد به صفات یاران امیرالمومنین (ع) و ویژگی‌های آنان پرداخت و گفت: امیرالمومنین (ع) در نهج البلاغه چندین توصیف از یاران خود دارند. برخی مثل سلمان را به طور خاصی توصیف کردند که در نهایت انسان را به اینجا می‌رساند، سلمان شخصیتی بود که نهایت تلاشش را در مراقبت از نفس در همه دوران زندگی کرد. شخصیت سلمان در خطبه کوتاهی از نهج البلاغ بیان شده و امیرالمومنین (ع) بیشتر به شخصیت فردی ممتاز ایشان پرداخته و اشاره کرده است که سلمان با کمترین خطا از دنیا رفت.

وی تصریح کرد: حضرت برخی از یاران را با چارچوبشان نسبت به ولایت، دین و مکتب توصیف کرده‌اند. «خباب بن ارت» که شخصیتی بسیار قابل مطالعه است و نوشته‌اند چهارمین یا ششمین یا حداکثر بیستمین کسی است که به پیامبر ایمان آورد و حتی در برخی منابع بعد از خدیجه و امیرالمومنین (ع) اولین مسلمان بوده است، دوران پر فراز و نشیب دوران پیامبر و بعد از پیامبر و اوایل دوران امیرالمومنین را زندگی کرده و کامل در خط بوده. شخصیت او را می‌توان در مقایسه با زبیر سنجید.

پژوهشگر نهج البلاغه تصریح کرد: این شخصیت چه در دوران پیامبر کامل تابع ایشان و در دوران خلفای دیگر تابع امیرالمومنین (ع) است و چیزی نداشته است که برای اسلام نداده باشد. این اولین مسلمان تاریخ تا آخر عمر مستأجر بود و خانه نداشت و هیج حاشیه‌ای برای پیامبر و امیرالمومنین (ع) ایجاد نکرد. امیرالمومنین (ع) درباره او می‌گوید «رحمت بر خباب؛ در روزی که برخی به خاطر ترس از جانشان به اسلام پناه آوردند او با رغبت به اسلام روی آورد.» کسی که نق نزد و شرط نگذاشت. همه دار و ندارش را رها کرد و تا آخر عمر یک بار آه نکشید. از این دنیای مادی نیز به کفاف زندگی راضی بود. همیشه آماده جهاد زندگی کرد و لفظ زندگی جهادی را اولین بار امیرالمومنین (ع) در اشاره به خباب می‌گویند. کسی همه مقدرات الهی را برای خودش راضی بود.

وی در ادامه با اشاره به یکی دیگر از یاران امیرالمومنین (ع) گفت: محمد بن ابی بکر یکی دو ساله بود که پدرش از دنیا رفت و حضرت امیر با مادرش و زن ابوبکر که زن بسیار بزرگی است ازدواج کرد. این پسر در دامن امیرالمومنین (ع) تربیت یافت و ستاره‌ای کم نظیر شد. ابی بکر حاکم مصر از طرف امیر بود که در نهایت به دست معاویه شهید شد. وقتی خبر شهادتش را به امیرالمومنین (ع) دادند ایشان گفت غم و غصه ما برای از دست دادن ابی بکر به اندازه شادی شامیان برای شهادت او است. همانقدری ما غصه داریم که آنان شاد هستند با این تفاوت که از ما یک دوست و برای آنان یک دشمن از دست رفت.

نمونه منحصر به فرد آئین نامه حکومت داری در نامه امیرالمومنین (ع) به مالک اشتر

مهدوی ارفع مالک اشتر و نامه حضرت امیر (ع) به ایشان را نمونه منحصر به فردی از آئین نامه حکومت داری بیان کرد و گفت: درباره مالک اشتر در نهج البلاغه توضیحات مفصلی داریم. کسی که در مسیر چهار سال و چند ماه حکومت امیرالمومنین (ع) همه مشکلات به دست او حل و قله‌ها به دست مالک فتح شد. مالک اشتر هم یک شهید و فرمانده است اما عظمتی دارد که امیرالمومنین (ع) در نامه مفصلش به او که معروف به عهدنامه مالک اشتر است صحبت‌های مهمی می‌گوید. حجت الاسلام رئیسی وقتی به عنوان رئیس جمهور اولین بار به خدمت رهبر انقلاب رسید ایشان سفارش به خواندن و جدی گرفتن نامه کردند که به حق شهید رئیسی این کار را انجام داد.

وی با اشاره به ویژگی‌های نامه امیرالمومنین (ع) به مالک اشتر بیان کرد: این نامه، نامه اداری است و از اول تا آخرش را سید رضی آورده است. تمام این نامه طولانی خشک و رسمی آئین نامه‌ای است که با سربازان و قاضیان و منشیان چگونه رفتار کن اما آخرش بسیار عاشقانه می‌شود و این اختصاصی برای مالک اشتر است. امیرالمومنین (ع) می‌گوید «من در خلوت خودم از خدا خواستم با وسعت رحمت و قدرتش پایان کار من و تو را به شهادت ختم کند. از خدا خواستم با وسعت رحمتش جوری حکومت داری کنیم که بعد ما ذکر خیر در جامعه و آثار خوب بماند. خدا و خلق خدا را راضی کرده و از این دنیا رفته باشیم.» این دعا خیلی سریع مستجاب شد و مالک اشتر در دومین دوره حکومتش در مصر به شهادت رسید و مدتی بعد امیرالمومنین (ع) به ایشان ملحق شد.

اگر مکتب مالک اشتر زنده بود در بسیاری از مسائل حکمرانی جلو بودیم

این کارشناس مسائل دینی با بیان این پرسش که چرا نگاه امیرالمومنین (ع) به مالک اشتر متفاوت است؟ بیان کرد: خبر شهادت هر یک از شهدا را که دادند امیرالمومنین (ع) عبارات کوتاهی گفتند. اما وقتی خبر شهادت مالک را دادند حضرت فرمود مالک و ما مالک، مالک را اگر به کوه تشبیه کنیم قله غیرقابل دسترسی بود اگر به صخره تشبیه کنیم غیرقابل نفوذ بود. اگر پژوهشگران ما مالک اشتر را به عنوان مکتب زنده نگه می‌داشتن امروز در بسیاری از مسائل حکمرانی جلو بودیم، برعکس ما غربی‌ها در این موارد خوب کار می‌کنند و بسیار جلوتر هستند.

وی تاکید کرد: از لحظه‎ای که خبر شهادت شهید رئیسی پخش شد مراسم و محافل برگزار شد اما هرکس از ظن خود این شخصیت را توصیف کرد که این عیب دارد. اگر فردی در قد و قامت یک مکتب است نباید شخصیت او را با توصیفات خود حیف کنیم. رهبر انقلاب حاج قاسم را مکتب می‌دید اما ما با او چه کردیم. در پی شهادت او رهبر انقلاب نوشته بودند که وی نمونه برجسته ای از تربیت یافتگان اسلام و مکتب امام بود. این یک نمونه یعنی اگرچه قله بود ولی امکان رسیدن افراد دیگر به مقام وی وجود دارد.

مهدوی ارفع همچنین بیان کرد: آیا می‌توانیم ادعا کنیم مکتب رئیسی داریم؟ اگر این مکتب وجود دارد در چه مقامی در چه مقیاسی است؟ مردم دنباله رو بزرگان خود هستند و این همیشه تاریخ وجود داشته است. الناس به امراهم اشبه من آباءهم.

امیرالمومنین (ع) اولین کار خود را احیای ادبیات اصیل حکمرانی دانست

وی با تاکید بر اینکه یکی از خیانت‌ها در تاریخ و در اسلام تغییر ادبیات حکمرانی اصیل اسلامی است افزود: پیامبر اسلام اصولی در زندگی به عنوان حاکم داشت که یکی از آنان ساده زیستی بود. خلیفه اول و دوم هم این اصل را رعایت کردند. امیرالمومنین (ع) اولین کار خود را احیای ادبیات اصیل حکمرانی دانست ولو اگر دوستان دیروز دشمنان امروز شوند. و این یکی از امتیازات انسان‌های بزرگ است که اگر نتوانند تمام الگو را بسازند ادبیات آن را احیا می‌کنند.

کارشناس مسائل مذهبی گفت: شهید رئیسی در تمام مسوولیت‌هایی که داشت احیای نگاهی را کرد که تا قبل از آن انجام نمی‌شد. یک شب برفی در زمان تولیت شهید رئیسی در آستان قدس حرم بودم و برف سختی می‌آمد که ایشان را در گوشه یکی از صحن‌ها مشغول پارو کردن برف دیدم. ایشان نگاه سلطنتی در این مقام را شکست و انتظارات را بالا برد. به آزاد کردن منابع حبس شده آستان قدس ورود کرد. ادبیات اسلام ناب را در اداره حکومت احیا می‌کرد و چون اعتقاد قلبی نیز داشت، پابرجا شد. در الگوی حکمرانی اصیل اسلامی نمی‌شود اسم اسلامی یدک کشید و اصول را از جای دیگری برداشت. از اولین مبانی حکمرانی این است که به وعده‌های الهی ایمان داشته و همه امورات کشور را با چهارچوب سنت‌های الهی تنظیم شود. همه بدبختی ما این است به سنتهای الهی یا آگاه نیستیم و یا پایبند نیستیم.

شهید رئیسی می‌تواند یک مکتب در طراز اداره جامعه باشد

وی افزود: سکان دار امروز کشور گفتند رئیسی می‌تواند یک مکتب در طراز اداره جامعه باشد. چرا که او باور به سنت الهی و وعده‌های الهی و حرکت در دل این سنت‌ها را ایجاد کرد. در ابتدای دولت، ایشان به تیمی که وزرا را بررسی می‌کردند گفت توصیه از جایی قبول نکنید. کسی که در نماینده مجلس است را در دولت نیاورید. به همین دلیل به وزرایش حرف می‌زنند. شهید امیرعبداللهیان انگلیسی اش خوب نبود ولی زبان انگلیس را بلد بود، او اهل باج دادن نبود. ما امام جمعه طراز از دست دادیم که در دوره‌ای که انتخابات کم رنگ شد ۷۰۰ هزار نفر به ایشان رأی دادند چون با مردم زندگی می‌کرد و مردمی بود. شخصیت استاندار آذربایجان باید بررسی شود که ۲ سال قائم مقام آقای رئیسی در آستان روی بود و گلچین شده رفت.