کتاب مدیریت گونه های بیگانه مهاجم رونمایی شد

به گزارش خبر گزاری مهر به نقل از روابط عمومی سازمان حفاظت محیط‌زیست، در مراسمی که با حضور علی سلاجقه معاون رئیس جمهور و رئیس سازمان حفاظت محیط زیست، حسن اکبری معاون محیط زیست طبیعی و تنوع زیستی و جمعی از مدیران ستادی و استانی، متخصصان و اعضای هیأت علمی دانشگاه در سالن سرو سازمان حفاظت محیط زیست برگزار شد، از کتاب "ارزیابی ریسک و مدیریت گونه‌های بیگانه مهاجم" که با همت معاونت محیط زیست طبیعی و تنوع زیستی با سرپرستی محمدرضا اشرف زاده، مدیر کل دفتر موزه ملی تاریخ طبیعی و ذخایر ژنتیکی و همکاری رسول خسروی و علی اصغر نقی پور از اعضای هیأت علمی دانشگاه‌های شهرکرد و شیراز تألیف شده است رونمایی شد.

اشرف زاده گفت: این کتاب در یازده فصل دربرگیرنده مفاهیم و تعاریف، سیاست‌ها و قوانین، تجربه اطلاعاتی، اثرات گونه‌های بیگانه مهاجم، رویه‌های ارزیابی اثرات و ریسک گونه‌های بیگانه مهاجم، مدل‌سازی پراکنش گونه‌ها، تغییر اقلیم و اثرات آن بر تهاجم گونه‌های بیگانه، مدیریت گونه‌های بیگانه مهاجم، مدیریت گونه‌های بیگانه مهاجم در مناطق حفاظت شده، آموزش و مشارکت ذی‌نفعان در مدیریت گونه‌های بیگانه مهاجم و گونه‌های بیگانه مهاجم در ایران به منظور استفاده دانشجویان، محققان و کارشناسان علاقمند در زمینه‌های تحقیقاتی نظیر بوم‌شناسی تهاجم‌های زیستی، مدیریت تهاجم‌های زیستی و ارزیابی ریسک گونه‌های بیگانه مهاجم تنظیم شده است.

وی گفت: در حالی که گسترش گونه‌های بیگانه مهاجم، از مشکلات مهم جهانی و یکی از پنج عامل اصلی نابودی تنوع زیستی به شمار می‌رود، کشورهای در حال توسعه، دریافت کننده اصلی این گونه‌های مهاجم هستند. بر اساس آخرین برآوردها، هزینه تهاجم زیستی از سال ۱۹۷۰ تاکنون، در هر دهه حدود ۴۰۰ درصد افزایش یافته است و گونه‌های بیگانه مهاجم، هر ساله، بیش از ۴۲۰ میلیارد دلار برای جهان هزینه تحمیل می‌کنند. بر اساس داده‌های دو پایگاه داده گونه‌های مهاجم یعنی پایگاه داده جهانی گونه‌های مهاجم (GISD) و مرکز بین‌المللی کشاورزی و علوم زیستی (CABI)، تعداد ۱۵۱۷ گونه در خارج از گستره بومی خود در سراسر جهان به تنوع زیستی، بهداشت و سلامت، منافع اقتصادی و امنیت غذایی کشورها آسیب‌های جدی وارد می‌کنند. برآوردهای علمی نشان می‌دهد بیش از ۴۲ درصد انقراض‌های مهره داران فقط به دلیل مهاجمان زیستی رخ داده است.

وی افزود: در سال‌های اخیر، متأسفانه، ورود بسیاری از گونه‌های بیگانه عمدتاً به عنوان حیوان خانگی مشکلاتی را ایجاد نموده است. اکنون این نکته نیازمند تأمل است که سرنوشت این گونه‌های وارد شده پس از چند روز تفریح توسط خریداران چه می‌شود؟ آنها به کجا می‌روند؟ شاید وارد زیستگاه‌های حیات وحش می‌شوند. متأسفانه بسیاری از آنها به راحتی به نزدیک‌ترین زیستگاه می‌رسند، مانند ماهی‌ها و مارها و لاک‌پشت‌هایی که به فاضلاب‌ها سپرده می‌شوند و در نهایت به اکوسیستم‌های آبی وارد می‌شوند. از آنجایی که معمولاً این گونه‌ها مقاوم هستند، اندک اندک به گونه‌های بومی فشار وارد کرده و گاهی اوقات جایگزین آنها می‌شوند.

اشرف زاده گفت: با توجه به افزایش شتابنده تعداد گونه‌های بیگانه مهاجم که به مناطق جدید وارد می‌شوند، ضروری است از رویکردهای قدرتمندی برای ارزیابی اثرات و ریسک ناشی از حضور این گونه‌های مهاجم استفاده کرد. ارزیابی ریسک برای پایه‌ریزی اجزای سیاسی مدیریت و کنترل گونه‌های بیگانه مهاجم، تصمیم‌گیری درباره پیشگیری، تشخیص زودهنگام (هشدار) و واکنش سریع و کنترل طولانی‌مدت این گونه‌های مهاجم ضروری است.

وی گفت: در این کتاب فهرستی از ۱۱۸ گونه بیگانه مهاجم از گیاهان، جانوران مهره دار و بی مهره، قارچ‌ها، باکتری و ویروس‌هایی که در ایران گزارش شده اند ارائه شده است که از آن جمله می‌توان به عَرعَر، آزولا یا سرخس آبی، کنوکارپوس، سنبل آبی یا شیطان سبز، کهور پاکستانی، ماهی حوض یا ماهی قرمز، ماهی آمور، کپور معمولی، قزل‌آلای رنگین‌کمان، تیلاپیای نیل، تیلاپیای زیلی، جونده نوتریا، راکون، طوطی طوق صورتی، شاه طوطی و لاک‌پشت گوش قرمز اشاره داشت.

گفتنی است: گونه‌های بیگانه مهاجم، موجوداتی هستند که به طور تصادفی یا عمدی، به محیط طبیعی جدید که در محدوده پراکنش تاریخی آنها نبوده است، وارد می‌شوند. این گونه‌ها، می‌توانند پیامدهای منفی در بخش‌های اقتصادی، محیط‌زیستی، ایمنی و سلامت جامعه به همراه داشته باشند که می‌توان به انقراض گونه‌های بومی، انتقال عوامل بیماری زا، ایجاد اختلال در خدمات اکوسیستم، چرخه غذایی، هیدرولوژی و امنیت غذایی کشورها اشاره داشت.