جای خالی گردشگری، صنایع‌دستی و میراث‌ فرهنگی در برنامه نامزدها

‌خبرگزاری مهر_ گروه جامعه؛ انتخابات ریاست جمهوری به دور دوم کشیده شد و رقابت بین مسعود پزشکیان و سعید جلیلی به مرحله دیگری رسیده است. در این مدت دو نامزد ریاست جمهوری صحبت‌های مختلفی درباره مسائل کلان کشوری داشتند که بیشتر آنها در حوزه سیاست و اقتصاد و روابط بین الملل بود.

در روزهای اخیر هر یک از کاندیدا تلاش کردند تا دیدگاه‌های خود را در خصوص مسائل مختلف فرهنگی و می‌زیستی هم بیان کنند آنها درباره همه مسائل صحبت کردند به جز گردشگری، میراث فرهنگی و صنایع دستی. بررسی صحبت‌های ارائه شده توسط این دو کاندید نشان می‌دهد که هر دو تقریباً بی توجه به این سه مسئله بوده‌اند و کمترین نظر را در این ارتباط داده‌اند. اما چرا؟

چرا برنامه کاندیدا درباره گردشگری مهم است؟

چرا هم کاندیدای ریاست جمهوری درباره گردشگری و مسائل میراثی و صنایع دستی صحبتی ندارند و هم فعالان این حوزه در برابر عدم توجه آنها سکوت کرده‌اند؟ سوال مهمتر اینکه اساساً چرا باید نامزدهای ریاست جمهوری درباره این مسائل در کنار تمام مسائل کشور در حوزه اقتصادی، اجتماعی، سیاسی، بین الملل، فرهنگ و … درباره مشکلات گردشگری، حفظ مواریث کشور و لزوم توجه به صنایع دستی صحبت کنند؟

سالهاست مدیران دولتی در سطح مقامات ارشد کشوری در صحبت‌های خود اعلام کرده‌اند که باید در انتقال فرهنگ از طریق گردشگری به مردم کشورهای دیگر، زدودن تصاویر نادرست از ایران با گشایش درهای سفر به کشور، معرفی درست به جامعه بین المللی و از همه پرتکرارتر، جایگزینی نفت و سوخت‌های فسیلی با گردشگری تلاش کرد.

گردشگری از جمله صنایعی است که فعالانی که به صورت مستقیم در این صنعت کار می‌کنند شاید کم باشند، اما گستردگی منافع حاصل از آن، افراد زیادی را در برمی گیرد به عنوان مثال شاید یک رستوران دار خود را فعال مستقیم در حوزه گردشگری نداند، اما او کسی است که از محل ورود گردشگر به استان و شهرش می‌تواند درآمد خوبی داشته باشد بنابراین وقتی یک رستوران میزبان گردشگران داخلی و خارجی باشد او هم از گردشگری منفعت کسب کرده است.

از سویی، کشورهایی که بیش از حد، اقتصادشان را به صادرات نفت و گاز وابسته کرده‌اند با کاهش شدید منابع روبرو هستند که این اتفاق کاهش تقاضا را نیز به‌دنبال خواهد داشت. در میان کشورهایی با چاه‌های غنی نفت و گاز، ایران نه تنها با دغدغه پایان ذخایر نفتی دست‌وپنجه نرم می‌کند که قادر به فروش منابع موجود هم نیست. هشدارها حاکی از آن هستند که کشورها بایستی برای صادرات نفت به‌دنبال جایگزین باشند.

صنعت گردشگری فواید بی‌شماری برای اقتصاد یک کشور داشته و گردشگران بر درآمد ارزی، افزایش درآمد دولت، ایجاد اشتغال، جذب سرمایه‌گذاری بر روی زیرساخت‌ها، رشد کسب‌وکارهای محلی و حفظ و بهبود تراز تجاری کشورها نقش پررنگی دارند. این صنعت از طریق اثر بر تولید ناخالص ملی (GDP) و اشتغال در اقتصاد کشورها نقش مهمی ایفا می‌کند.

کارشناسان گردشگری معتقد هستند که این صنعت می‌تواند از لحاظ فرهنگی هم نگرش افراد را درباره ایران در سطح جهانی تغییر دهد چرا که همیشه گردشگران قبل از سفر به ایران تردید داشته‌اند اما در هنگام خروج از کشور، با دیدی دیگری ایران را ترک کرده‌اند.

همچنین با توجه به اختلاف قابل تأمل نرخ دلار و یورو با ریال، می‌توان امیدوار بود که گردشگران خارجی، ایران را به عنوان مقصد ارزان دانسته و به این کشور سفر کنند و از طریق سفر آنها حوزه صنایع دستی نیز رونقی بگیرد چرا که هر گردشگر با خود سوغات به خارج از کشور می‌برد و وقتی گردشگری رونق پیدا می‌کند، صنایع دستی هم فروش خوبی دارد.

از طرفی وقتی این دو حوزه رونق داشته باشند، منفعت آن به حوزه میراث فرهنگی نیز می‌رسد چون میراث فرهنگی ایران مقصدی برای گردشگران خواهد بود و برای این منظور توجه بیشتری به حفظ آنها می‌شود. بنابراین این سه حوزه بی ارتباط با هم نیستند و می‌توانند در خلال صحبت‌ها و برنامه‌های کاندیدای ریاست جمهوری باشند به خصوص که مناظرات آنها توسط همه ایرانیان شنیده می‌شود. اما در روزهای اخیر شاهد بودیم که آنها کمترین اظهار نظر را در این حوزه داشته‌اند.

تنها اظهار نظر جلیلی درباره سفر

سعید جلیلی وعده سه روز سفر رایگان را داده بود. جلیلی با انتشار یادداشتی در شبکه اجتماعی ایکس نوشت:

۳ روز سفر رایگان هدیه دولت جلیلی به ملت ایران

‏می‌دونستید دولت با پول مردم کلی محل اقامت گردشگری ساخته؟

با طرح سفر جلیلی، هر ایرانی می‌تونه در سال چند شب اقامت رایگان در اقامت‌گاه‌های دولتی بگیره

‏سفر نباید یه چیز لوکس و غیرقابل دسترسی باشه!

وی در یک مصاحبه تلویزیونی تنها به ظرفیت‌های گردشگری مکران اشاره‌ای کرد و گفت: مکران ظرفیت‌های گردشگری دارد. کوه‌های مریخی که آنجا هست برای ساخت فیلم هم مناسب است اما همچنان بکر مانده است.

این تنها گفته‌های جلیلی درباره گردشگری بود و نقطه نظرات او درباره میراث فرهنگی و صنایع دستی مشخص نشد.

اظهار نظر کوتاه پزشکیان در پی یک انتقاد

مسعود پزشکیان هم نامزد دیگر انتخابات بود که در حاشیه دیدار خود با اقشار مختلف در پاسخ به انتقاد محمد جهانشاهی کارشناس گردشگری درباره نامشخص بودن دیدگاه پزشکیان در خصوص گردشگری، صنایع دستی و میراث فرهنگی گفت: گردشگری که جان بگیرد، شرایط میراث فرهنگی و صنایع دستی هم بهبود پیدا می‌کند. برای توسعه گردشگری و رشد فرش و صنایع دستی کشور، بهبود فضای اقتصادی، روابط بین‌الملل را به عنوان دو پیش نیاز اصلی دنبال خواهیم کرد.

وی گفت: گردشگری را جزو پیشران‌های اقتصادی می‌دانم و در دولت جدید بخش مهمی از دیپلماسی عمومی خواهد بود. هر جا کار کارشناسی خوبی انجام شده باشد ادامه‌اش می‌دهیم. برای توسعه گردشگری تلاش جدی و کارشناسی خواهیم داشت. شرایط بهبود پیدا کند، سودش را گردشگری می‌برد و گردشگری که خوب پیش برود سایر حوزه‌های مرتبط هم شرایط بهتری پیدا می‌کنند.

در این باره جهانشاهی در گفتگو با خبرنگار مهر بیان کرد: گردشگری همانند یک بذر سریع الرشد است که با کمترین شرایط مساعد، رشد می‌کند و به ثمر می‌نشیند. در حال حاضر با توجه به چالش‌هایی که پیش روی کاندیدا نسبت به مسائل کلان کشور هست، به ویژه مسائل اقتصادی و معیشتی یا مباحث بین المللی و مسائلی که در بخش‌های فرهنگی و اجتماعی، مورد مناقشه قرار دارد؛ عمده گفتگوها به حوزه‌های کلان اختصاص دارد. اگر سطح و اندازه مطالبات را هم که ببینیم، مشخص می‌شود کدام حوزه‌ها و بخش‌ها بیشتر مورد گفتگو قرار می‌گیرد.

وی گفت: یکی از حوزه‌های مغفول شده دیگر که با گردشگری مرتبط است، فرش و صنایع دستی است که جمعیتی حداقل ۳ میلیون نفری دارد و عمدتاً زنان و به ویژه زنان روستایی را شامل می‌شود اما درباره این موضوع هم صحبتی نشد. در مجموع می‌توان این نقد را وارد دانست که با توجه به ظرفیت چند وجهی و ضریب تکاثر قابل تأملی که گردشگری با خود به همراه دارد و اینکه بالفطره قابلیت قرار گرفتن در جمع پیشران‌های اقتصادی کشور را داراست، گسترش نسبتاً خوبی در سطح کشور چه کلانشهرها و چه روستاها دارد، می‌توانست مورد اشاره نامزدهای ریاست جمهوری قرار گیرد.

فعالان غیرفعال

فعالان گردشگری به عنوان فعالان صنعتی که دست به گریبان ده‌ها مشکل جدی در طول زنجیره تأمین است، در یکی از حساس‌ترین شرایط سیاسی کشور که تأثیر بسیاری بر آینده اش دارد، ساکت‌ترین و منفعل‌ترین بخش صاحب حق این روزها هستند و هیچ مطالبه گری از آنها دیده نشد، درست مثل روزهایی که بخش‌ها و تشکل‌های اقتصادی درگیر به سرانجام رساندن تعطیلات دو روزه هفتگی بودند و رؤسای تشکلهای گردشگری کمترین واکنش جمعی و مطالبه گرانه را داشتند.

در روزهای اخیر کارزارها و کمپین‌هایی برای حمایت از پزشکیان در میان اهالی گردشگری ایجاد شده و مشاهده می‌شود که تشکل‌های گردشگری در این ستادها بیشتر فعال هستند تا بتوانند جایگاهی در دولت جدید به دست آورند.

این تشکل‌ها درست در زمانی که می‌بایست از همه کاندیدای ریاست جمهوری می‌خواستند تا نظراتشان را در سطح کشور درباره گردشگری اعلام کنند، هیچ واکنشی نداشتند این درحالی بود که از این فرصت می‌شد برای مطرح کردن مسائل گردشگری در کشور بار دیگر توجهات را به اهمیت پرداختن به آن جلب کرد هم در دوره‌ای که تعداد گردشگران خارجی ایران کم شده و گردشگری داخلی هم با مشکل معیشت مردم گره خورده است. این درحالی است که کشور همچنان در حال ترمیم آسیب‌های وارده به گردشگری است و اتفاقاتی مانند لغو ویزا با چندین کشور در سطح جهانی هنوز نتوانسته ایران را به درستی در جوامع بین المللی مطرح کند.