آیاتی که انسان را همنشین پیامبر(ص) می کند/سوره های «مسبحات»

به گزارش خبرنگار مهر، برخی از سوره‌های قرآن به مناسبتی، نام گذاری شده اند و برای قرائت آنها فضیلت‌هایی نقل شده است.

امام باقر (علیه السلام) می‌فرماید: مَنْ قَرَأَ الْمُسَبِّحَاتِ کُلَّهَا قَبْلَ أَنْ یَنَامَ لَمْ یَمُتْ حَتَّی یُدْرِکَ الْقَائِمَ وَ إِنْ مَاتَ کَانَ فِی جِوَارِ مُحَمَّدٍ النَّبِی (صلی الله علیه و آله).

هرکس مسبّحات (سوره‌هایی که با «سبّح» شروع می‌شود) را قبل از خواب بخواند، تا زمانی‌که امام زمان (علیه السلام) را درک نکند، از دنیا نخواهد رفت و اگر بمیرد، در جوار پیامبر (صلی الله علیه و آله) خواهد بود .[۱]

«مسبحات» اسم فاعل از ماده‌ی «سبح» است و «سبح» در لغت به معنای حمد، ستایش، تقدیس، پاک و منزه دانستن است. مسبحات سوره‌هایی از قرآن که با تسبیح خداوند تبارک و تعالی آغاز می‌شوند. هفت سورهٔ اِسراء، حَدید، حَشْر، صَفْ، جمعه، تَغابُن و اَعْلی سوره‌هایی هستند که با یکی از مشتقات واژه سبح آغاز می‌شوند. البته درباره اینکه مسبحات شامل همه این سوره‌ها می‌شود، اختلاف‌نظر وجود دارد.

در اینکه سور مسبحات کدام سوره‌ها می‌باشد، اختلافاتی وجود دارد. اقوال مختلف در این مورد به شرح زیر است:

هفت سوره

اسرا، حدید، حشر، صف، جمعه، تغابن، اعلی؛

افرادی که قائل به این نظر هستند همه سوره‌هایی که با یکی از مشتقات ریشه (س ب ح) آغاز می‌شود را جز سور مسبحات می‌دانند.

شش سوره

حدید، حشر، صف، جمعه، تغابن، اعلی؛

مرحوم آیت الله سید علی آقای قاضی طبق نقل علامه سید محمدحسین طباطبایی صاحب المیزان، به شاگردان توصیه می‌نمودند مسبحات ست‌ّ را هر شب تلاوت کنند. و علامه طباطبایی می‌فرمایند ما به ایشان عرضه داشتیم که در خبر مسبحات خمس است که سوره اعلی را ندارد ولی ایشان با وجود این، سخت مصر بودند که مسبحات ست قرائت شود زیرا خودش هم چیزهایی می‌دانست که از اساتید سینه به سینه اخذ کرده بود.

آیة الله جوادی آملی از مراجع تقلید و مفسر قرآن کریم نیز از مسبحات ششگانه نام می‌برد.

پنج سوره

حدید، حشر، صف، جمعه، تغابن؛

عده‌ای تنها پنج سوره‌ای که با "سَبَّحَ، یُسَبِّحُ " آغاز می‌شود، مسبحات دانسته، سوره اسرا که با مصدر "سبحان" و سوره اعلی که با فعل امر "سبِّح" آغاز می‌شود را جز مسبحات نمی‌دانند.

علامه مجلسی در مرآة العقول از «تهذیب» شیخ طوسی نقل می‌کند که مسبحات سوره هائی هستند که با "سبح یا یسبح" آغاز می‌شوند.

بسیاری از تفاسیر نیز این پنج سوره را مسبحات خوانده اند. این قول روایت موقوفه‌ای نیز از عرباض بن ساریه دارد که در تفسیر ابوالفتوح رازی چنین آمده است: "عرباض بن ساریه روایت کرد که: رسول- علیه السّلام- هیچ شب بنخفتی تا مسبّحات بنخواندی و گفتی در این سورتها آیتی است که فاضل‌تر است از هزار آیت. گفتند: مسبّحات کدام است؟ گفت: سورة الحدید و الحشر و الصّفّ و الجمعة و التّغابن".

[۱] تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج ۱۶، ص ۲۹۲ و الکافی، ج ۲، ص ۶۲۰/ نورالثقلین / البرهان