چهل شمع روشن در چهل منبر/ گرو نگه داشتن شمع آخر به شرط گرفتن حاجت

خبرگزاری مهر _ گروه جامعه؛ آئین‌های دهه اول محرم بیشتر از آئین‌های آن در روزهای دیگر ماه محرم و صفر است. در جای جای ایران هر روستا و شهری یک مراسمی در سوگواری عزای حسینی برگزار می‌کند.

چهل منبر یکی از آئین‌های عاشورایی در ایران است که مردم خرم آباد، بروجرد، گرگان، اصفهان، لاهیجان به صورت گسترده برگزار می‌کنند. مردم شهرهای دیگر هم به تبعیت از آنها این مراسم را اجرا می‌کنند.

این آئین در میان ایرانی‌ها به عنوان میراث ناملموس شناخته شده و به همین دلیل در فهرست میراث ملی ایران ثبت شده است.

آیین چهل منبر که از زمان قاجار رواج پیدا کرد، در بروجرد مربوط به قبل از اسلام و در زمانی بود که از آتشکده جامع بروجرد در میدان جعفری فعلی که هنوز وجود دارد تا به آتشگاه چغا در هر ۱۰۰ گام یک منبر گذاشته و در آن آتش روشن می‌کردند برای آمرزیده‌شدن گناهان و چهل مین آن منبر بر تپه چغا بوده به نوعی فاصله چغا تا آتشکده که ۴ کیلومتر است ۴۰ تا آتش روشن می‌کردند.

چهل منبر در بروجرد در نوع خود بی‌سابقه هست. چهل منبر در بروجرد در عصر تاسوعا و تا پاسی از نیمه شب ادامه دارد. مردم بروجرد صورت‌ها را می‌پوشانند و نام خدا را تکرار می‌کنند و به یاد درگذشتگان کربلا، شمع روشن می‌کنند. آنهایی که نذر دارند بعد از این آئین، به نذر شربت، چای می‌پردازند.

این آئین به نام‌های دیگری از جمله «چهل و یک منبر»، «چهل منبری»، «چهل منبران»، «شمع‌زنی»، «شمع‌گذاری» و «پامنبری» هم شناخته می‌شود. به بانیان این آئین و صاحبان منبرهای مخصوص آن «منبردار» و به شرکت کنندگان در آئین «شمع‌گذار» گفته می‌شود.

استجابت دعاها و رفع گرفتاری‌ها از جمله اهداف زنان لر در این آئین معنوی است چرا که اغلب آنان اعتقاد دارند پس از برگزاری هر آئین چهل منبر دعاهایشان برآورده شد و به همین خاطر هرساله به خاطر سپاسگزاری و تشکر از خداوند منان به این اقدام می‌پردازند.

حضور در این محفل با پای برهنه، نگفتن هیچ ذکری جز یا الله، روشن کردن شمع، برداشتن یک حبه قند از هر روضه و مجلس عزای سیدالشهدا (ع) از جمله آئین‌های ویژه چهل منبر در استان لرستان است. چهل منبر در بروجرد در عصر تاسوعا و تا پاسی از نیمه شب ادامه دارد. این آئین معمولاً در محله‌های قدیم بروجرد برگزار می‌شود.

در اصفهان هم عزاداران چهل منبر، به یاد چهل منزلی برگزار می‌شود که حضرت زینب (س) و اهل بیت امام حسین (ع) از کربلا تا شام طی کردند. در این مسیر حضرت زینب (س) و سایر کاروان اسرا بر بلندی می‌رفتند و برای مردم در مورد ظلمی که به آنان رفته بود، سخنرانی می‌کردند. به همین دلیل این مراسم پیاده‌روی در ۴۰ منزلی که منبری به مناسبت شهادت امام حسین (ع) در آنجا دایر است، برگزار می‌شود.

در کاشان نیز مردم ۷۲ شمع به نشانه ۷۲ تن روشن می‌شود و در سایر شهرها بر خلاف اصفهان، ۴۰ شمع روشن می‌شود و شمعی گرو گرفته نمی‌شود.

مردم به صورت گروهی یا کاروانی، با پای پیاده یا بدون کفش، در یک راهپیمایی سوگوارانه، به راه می‌افتند و به نیت برآورده شدن حاجات و آرزوهایشان ۴۰ شمع را در ۴۰ منزل روشن می‌کنند. این ۴۰ منزل شامل تکیه‌ها، منازل شخصی، سقاخانه‌ها، مسجدها می‌شود.

عزاداران چهل و یکمین شمع را به عنوان گرو برای رفع حاجتشان تا سال بعد نگه می‌دارند و سال بعد در صورتی که حاجت خود را گرفته باشند، آن شمع را در این رویداد آئینی روشن می‌کنند.