«چمچکه گلین» آیین دیرینه طلب باران در دیار گروس

خبرگزاری مهر؛ گروه استان‌ها: آب اصلی ترین عنصر حیات بشر است و زندگی هر انسان و موجودی به این ماده حیاتی بستگی دارد.

با شروع فصل تابستان یکی از دغدغه‌های مهم مردم داشتن آب پایدار است در واقع پیش‌بینی‌ها نشان می‌دهد که تابستانی گرم‌تر از حد نرمال را در پیش داریم، این یعنی مصرف بیشتر آب و تبخیر بالاتر، بنابراین برای گذر از این مرحله باید مصرف را کنترل و منابع آبی را به درستی مدیریت کنیم.

یکی از آئین‌های سنتی و دیرینه در دیار گروس چمچکه گلین یا همان دعای باران است که زمانی که نزولات آسمانی کاهش پیدا می‌کند در بسیاری از روستاهای اجرا می‌شود.

دعای طلب باران

هر بخش از ایران عزیز آداب و رسوم خاص خود را دارد، یکی از این آئین‌ها، آئین باران خواهی است، از مطالعه اساطیر و آئین‌ها و مناسک و رسوم مختلف مردم در سراسر جهان برمی‌آید که آب همواره به‌عنوان بن‌مایه آفرینش و بارور کننده و زاینده مورد تقدیس و ستایش بوده است و همواره اقوام گوناگون برای آن سرشتی جادویی قائل بوده‌اند.

آئین باران خواهی (طلب باران) در مواقع کاهش نزولات آسمانی مرسوم بوده است در این آئین سنتی زمانی که نزولات آسمانی کاهش پیدا می‌کرد مردم روستا به خانه‌هایی که در آن دختران جوان و نوجوان وجود داشت اطلاع می‌دادند که مراسم چمچکه گلین اجرا می‌شود.

دختران هم باید لباس‌های زیبای خود را بر تن می‌کردند و یک کاسه و یک چمچکه را به دست می‌گرفتند و بر سر مزارع و مراتع گندم می‌رفتند.

درواقع چمچکه یک قاشق بزرگ چوبی بود که از ملاقه کمی کوچک‌تر بود و الان هم در بسیاری از منازل وجود دارد در این مراسم دختران زمانی که آفتاب طلوع می‌کرد لباس‌های زیبای خود را بر تن می‌کردند و خود را می‌آراستند و منتظر می‌شدند تا همگی جمع شوند و سپس به دور هم حلقه می‌زدند و کاسه را در دست چپ و چمچکه را در دست راست خود قرار می‌دادند و شعری را می‌خواندند.

چمچکه گلین چه خوازی / له خودا وشن دخوازی / گندم له ژیر خاکه / رأی مشتی آو هلاکه / امروژ له لای خواو وشن دواری / وشن دواری وشن دواری

چند باری این شعر را می‌خواندند و در کاسه‌های خود ضربه می‌زدند و صدای باران را اجرا می‌کردند سپس نگاه خود را به آسمان می‌دوختند و از خدای مهربان طلب باران می‌کردند.

در واقع بیشتر مراسم مربوط به تمنای باران رنگ و بوی مذهبی دارد و با راز و نیاز به پیشگاه خداوند برگزار می‌شود.

می‌توان گفت مردم در این آئین‌ها، واسطه‌ای بین خود و خدا قرار می‌دهند تا از این طریق رحمت خداوند شامل حالشان شود.

چمچکه گلین رسمی که رو به فراموشی است

یکی از اهالی روستای خسرو آباد بیجار نیز در گفت‌وگو با خبرنگار مهر اظهار کرد: آئین چمچکه گلین یکی از رسوم دیرینه و قدیمی در دیار گروس است که سبقه دیرینه ای دارد اما متأسفانه آئین امروزه در حال از بین رفتن است و جوانان از این آئین و چرایی برگزاری آن اطلاعاتی ندارند.

محمد سرفرازی گفت: از جمله افرادی که با این آئین آشنایی دارند افراد مسن هستند که و از دنیا رفتن افراد مسن ساکن در روستاها خطر فراموشی این آئین را در پی دارد.

وی افزود: مراسم چمچکه گلین در هنگام خشکسالی و بی آبی اجرا می‌شود و در سال‌هایی که از عید نوروز تا نیمه دوم اردیبهشت ماه بارندگی کم بود این مراسم به شکل خاصی توسط دختران و کودکان بر سر مزارع گندم به اجرا در می‌آمد و دعای طلب باران خوانده می‌شد.

وی به اهمیت ثبت این آثار اشاره کرد و بیان داشت: آئین‌های سنتی غنای فرهنگی این دیار را نشان می‌دهند که ثبت این آئین‌ها در فهرست آثار ناملموس کشور و همچنین برگزاری رویدادهایی برای حفظ و احیا چنین آیین‌هایی یک ضرورت مهم است.

اکنون که در اوج گرمای هوا قرار داریم لازم است تا با مدیریت بهتر مصرف آب تلاش کنیم تا با قطعی و کمبود آب مواجه نشویم آب شیرین یک منبع کمیاب است و باید رفتار ما با آن نیز به عنوان منبعی کمیاب باشد.