همراه همیشگی شهید «هنیه»؛ از خیابان فلسطین تا «طوفان الاقصی»

خبرگزاری مهر، گروه بین الملل: رسانهKHAMENEI.IR پس از شهادت مجاهد بزرگ شهید اسماعیل هنیه، اقدام به تولید و انتشار مستند کوتاه «مهمان خیابان فلسطین» کرد. این مستند شامل روایتی از آخرین مصاحبه شهید اسماعیل هنیه با این رسانه و نیز تصاویری از دیدارهای وی در جایگاه‌های مختلف سیاسی با رهبر انقلاب اسلامی، از سال ۱۳۸۵ تا آخرین دیدار در ۹ مرداد ۱۴۰۳ است که برای نخستین بار منتشر شد.

در اکثر دیدارهای موجود در این مستند، شهید اسماعیل هنیه به همراه هیئتی بلند پایه با رهبر انقلاب اسلامی دیدار و گفت و گو می‌کردند. در دیدار ۲۳ بهمن ۱۳۹۰ نیز که وی در قامت نخست وزیر دولت منتخب فلسطین با رهبر انقلاب اسلامی دیدار می‌کند، چند تن از اسرای فلسطینی که آن زمان به تازگی از بند رژیم صهیونیستی آزاد شده بودند، حضور دارند. در میان این آزادگان، حضور یحیی سنوار بیش از همه به چشم می‌آید.

شهید اسماعیل هنیه هنگامی که نوبت به معرفی سنوار می‌رسد درباره او به امام خامنه ای این چنین می‌گوید: «برادر یحیی سنوار ۲۵ سال از عمرش را در زندان‌های اشغالگران صهیونیست سپری کرد. او به ۴۳۰ سال زندان محکوم شده بود.» یحیی سنوار یکی از آزادگان تبادل مشهور به «تبادل شالیط» در سال ۲۰۱۱ بود که طی آن ۱۰۲۷ اسیر فلسطینی در ازای آزادی یک اسیر صهیونیست به نام گلعاد شالیط، آزاد شدند. در این تبادل بزرگ، تمام زنان اسیر و محکوم به حبس ابد فلسطینی هم آزاد شدند.

گروه‌های مقاومت فلسطین تاکنون ۱۱ عملیات تبادل بزرگ اسرا بین سال‌های ۱۹۶۸ تا ۲۰۲۳ (قبل طوفان الاقصی) با رژیم صهیونیستی داشته اند. در این تبادل‌ها کمتر از ۱۲۰ اسیر اسرائیلی با حداقل ۳۵۰۰ فلسطینی مبادله شدند و مقاومت توانسته است شگفتی‌های بزرگی را رقم بزند. سال ۱۹۸۲، پنج هزار لبنانی و فلسطینی در مقابل ۵ اسیر صهیونیستی، سال ۱۹۸۵، بیش از ۱۱۰۰ فلسطینی و ۶۶ غیر فلسطینی که شیخ احمد یاسین رهبر حماس و کوزو اکاموتو مجاهد ژاپنی جزو آنها بودند در قبال آزادی ۳ اسیر اسرائیلی آزاد شدند.

سال ۱۹۹۷ هم تبادلی ویژه میان اردن، حماس و رژیم صهیونیستی اتفاق افتاد. پس از تلاش ناموفق تل آویو برای ترور خالد مشعل در اردن و دستگیری ۲ جاسوس موساد، ۲ جاسوس با شیخ احمد یاسین رهبر جنبش حماس مبادله شدند و شیخ یاسین بار دیگر از چنگال زندان‌های رژیم صهیونیستی رها شد. سال ۲۰۱۱ بزرگترین تبادل مقاومت فلسطین رقم خورد که یحیی سنوار، یکی از معماران مهم طوفان الاقصی که صهیونیست‌ها را کلافه کرده است، یکی از ۱۰۲۷ اسیر و یکی از ۳۱۰ محکوم به حبس ابدی بود که از زندان‌های رژیم صهیونیستی آزاد شدند.

مردی با ۴۳۰ سال حبس!

یحیی سنوار سال ۱۹۶۲ در اردوگاه خانیونس در جنوب نوارغزه متولد شد. تحصیلاتش را در خان یونس گذراند و سپس به دانشگاه اسلامی غزه که از سوی شیخ احمد یاسین پایه گذاری شده بود، وارد شد تا در رشته پژوهش‌های عربی به تحصل بپردازد. ورودش به دانشگاه غزه، با آشنایی‌اش با شیخ احمد یاسین و اسماعیل هنیه و بعد از آن آغاز انتفاضه اول و اعلام موجودیت حماس همزمان شد. رفت و آمدهای یحیی سنوار و فعالیت‌های او باعث شد یک بار در سال ۱۹۸۲ در دل انتفاضه سنگ از سوی اسرائیلی‌ها دستگیر و به ۴ ماه بازداشت محکوم شود.

سنوار نوجوان، از همان ابتدا ذهنیتی امنیتی نظامی داشت. برای همین او به شیخ احمد پیشنهاد داد که برای پیروزی بر دشمن، چاره‌ای جز ایجاد یک تشکیلات امنیتی و ضدجاسوسی قوی نداریم؛ پیشنهادی که منجر به واگذاری وظیفه تأسیس «مجد» یعنی سازمان امنیتی و جذب حماس به او شد. چند ماه پس از تأسیس مجد در سال ۱۹۸۵ دوباره به اتهام تأسیس این سازمان دستگیر شد و این بار ۸ ماه در زندان صهیونیست‌ها بود.

سنوار پس از آزادی دومش شاخه نظامی حماس را با همراهی افرادی چون شهید شحاده و یحیی عیاش پایه گذاری کرد. اما سال ۱۹۸۸ برای سومین بار زندانی شد و این بار به اتهام تشکیل مجد و گردان نظامی حماس به ۴ حبس ابد و ۳۰ سال محکوم شد؛ یعنی ۴۳۰ سال. او در زندان از سوی اسرائیلی‌ها به «معتاد به شبکه‌های عبری» مشهور شده بود؛ اعتیادی که موجب شد در زندان عبری یاد بگیرد، چندین کتاب عبری ترجمه کند و چند کتاب و رمان هم بنویسد و ساعت‌ها با صهیونیست‌ها گفت و گو کند و فرهنگ و فکرشان را بفهمد. سنوار در زندان کتاب‌هایی مثل احزاب اسرائیل و شاباک در همه جا را ترجمه کرد و کتاب‌های دیگری مثل مجد و رصد اطلاعاتی شاباک و یا رمانی از یک مبارز فلسطینی را نوشت. یحیی سنوار در زندان به نوعی رهبری اسرا را هم برعهده داشت و مثلاً چندین اعتصاب غذا طی سال‌های ۱۹۹۲ تا ۲۰۰۴ را برنامه ریزی کرد.

اما نقطه عطف زندگی سنوار که صهیونیست‌ها این روزها به عنوان بزرگترین اشتباه عمرشان از آن یاد می‌کنند، به سال ۲۰۱۱ بازمی گردد؛ سالی که آنها برای آزادی سرباز اسرائیلی «گیلعاد شالیط»، سنوار را در کنار ۱۰۲۶ اسیر دیگر آزاد کردند. یحیی سنوار هنگام آزادی مردی ۵۰ ساله شده بود، با ۲۵ سال تجربه زندان، ۴ سال انفرادی و هزاران ساعت مطالعه و آشنایی با جامعه عبری و البته محبوبیت میان ملت فلسطین و مقاومت نوار غزه.

حدود یک سال بعد از آزادی، یحیی السنوار توسط رفیق دیرینه اش اسماعیل هنیه که در قامت نخست وزیر دولت منتخب فلسطین بود، به به تهران می‌آید. برنامه سفر آنها که همزمان با جشن‌های پیروزی انقلاب اسلامی در ایران بود، متضمن حضور در دفتر رهبر انقلاب اسلامی و دیدار با ایشان بود. حدود ۱۰ سال پس از این دیدار، در سال ۲۰۲۱ حماس با برگزاری انتخابات داخلی، یحیی سنوار را به‌عنوان مسئول این جنبش در نوار غزه انتخاب کرد.

پس از آنکه به واسطه سیف القدس و سپس طوفان الاقصی، یحیی سنوار مورد توجه صهیونیست‌ها قرار گرفت، بازجوهایِ صهیونیست او در زندان اعترافاتی حول شخصیت وی داشتند. مایکل کوبی رئیس سابق شاباک (امنیت داخلی اسرائیل) می‌گوید: من شخصاً بین ۱۵۰ تا ۱۸۰ ساعت از یحیی سنوار بازجویی کردم. یک بار هم‌لبخند نزد. از او در مورد خانواده‌اش و اینکه چرا ازدواج نکرده است، پرسیدم که پاسخ داد: حماس خانواده من است و به من گفت من روزی برای نابودی اسرائیل آزاد می‌شوم! و تو را اسیر می‌گیرم.

یکی از ویژگی‌های دیگر یحیی سنوار همانند شهید هنیه، باور به جهاد و شهادت است. روزنامه آمریکایی وال استریت ژورنال فاش کرد که به گفته میانجی‌های عرب، یحیی سنوار معتقد است که قبلاً در جنگ پیروز شده است، چه شهید شده باشد و چه زنده بماند. همچنین این روزنامه آمریکایی گزارش مفصل پیام‌ها و نامه‌های یحیی سنوار به رهبران حماس برای مذاکرات و مسیر جنگ را افشا کرد که بسیار مورد توجه قرار گرفت: در یکی از نامه‌ها یحیی سنوار می‌نویسد: «باید در مسیری که شروع کرده‌ایم پیش برویم..یا بگذار کربلای جدیدی رخ دهد». شورای مرکزی جنبش مقاومت اسلامی حماس با انتخاب یحیی سنوار به عنوان جانشین شهید اسماعیل هنیه برای ریاست دفتر سیاسی حماس این پیام را مخابره کرد که قدرت مقاومت همچنان به قوت خود باقی خواهد ماند.

لازم به ذکر است که مطلب فوق پیشتر در روزنامه «الوفاق» منتشر شده است.

محسن فائضی؛ کارشناس مسائل غرب آسیا