به گزارش خبرگزاری مهر، شریف لک زایی، عضو هیئت علمی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی، در نشست علمی «اصول حکمرانی در جامعه چند فرهنگی لبنان در اندیشه سیاسی امام موسی صدر؛ رویکردی قرآنی» در سخنانی با بیان اینکه دو مجموعه مستقل در تفسیر قرآن کریم از امام موسی صدر منتشر شده است که یکی «حدیث سحرگاهان» و دیگری «برای زندگی» است، گفت: مجموعه این مباحث تفسیری در گام به گام با امام در جلد دهم یکجا گردآوری شده است؛ مقصود امام موسی صدر هم این نبوده است که بحث‌های فلسفی و علمی و نظری صرف انجام بدهد بلکه ایده تفسیری ایشان این است که قرآن برای تربیت انسان آمده و هدف اصلی هم تدبر و تأمل در هستی و شگفتی‌های آفرینش است.
وی با بیان اینکه هدف دیگر وی شناخت خداوند و توجه به آثار و پیامدهای چنین شناختی است، اظهار کرد: در بخشی از مباحث ایشان تخلق به اخلاق الهی مطرح شده که موضوع خیلی مهم است و آن را هدف و مسیر زندگی قرار دهد و هدف دیگر هم اینکه انتظار ما از قرآن آن است که راه و روش درست زندگی و زیست را به انسان بدهد تا او به کشف حقایق بپردازد لذا ایشان می‌گوید نگاه ما به قرآن به گونه‌ای است که همانطور که برای انسان‌های صدر اسلام نازل شده است در هر زمانی بشر، مخاطب آن است و طبیعتاً هر آنچه انتظار می‌رود باید به آن توجه کنیم.
لکزایی تصریح کرد: با این مبنا فهم ما در دوره کنونی به همان میزان اهمیت دارد که انسان‌های عصر نزول از قرآن فهم می‌کردند و این سبب می‌شود تا از قرآن در هر زمانی فهمی نو به نو ایجاد شود. امام موسی صدر معتقد است که قرآن نه زیادی دارد و نه نقصان و این تعابیر در شرایطی که مباحث انحرافی چون رؤیای رسولانه مطرح می‌شود، واجد اهمیت است. از منظر ایشان قرآن، دریای بی‌کرانی است که هر کسی به اندازه معرفت خود می‌تواند از آن مرواریدها و صدف‌های معرفتی و اخلاقی و اعتقادی و … صید کند لذا هرقدر تجارب بشر بیشتر شود، فهم ما هم از آموزه‌های قرآنی بیشتر خواهد شد.
عضو هیئت علمی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی با بیان اینکه قرآن به تعبیر امام موسی صدر می‌تواند تمدن ایجاد کند و تأثیر خود را بر جوامع باقی بگذارد، افزود: از دید ایشان در وضعیت فعلی هم قرآن می‌تواند تحول و تمدنی همانند صدر اسلام ایجاد کند؛ اگر ما چنین نگاهی به قرآن کریم داشته باشیم در مسئله‌ای مانند حکمرانی که بحث رایجی است هم قطعاً باید سراغ قرآن برویم؛ البته ایشان بحث مستقلی در مورد حکمرانی با این عنوان ندارد ولی بنده معتقدم که می‌توان از دل مباحث تفسیری ایشان نظریات حکمرانی بیرون بیاوریم.
رضایت؛ مهم‌ترین اصل در حکمرانی شایسته
لکزایی با بیان اینکه ایده‌ای که بنده از مباحث قرآنی امام موسی صدر استخراج کرده‌ام، این است که حکمرانی در اندیشه وی واجد اصولی است، افزود: امروز بحث حکمرانی خوب مطرح است و یکسری اصولی را برای آن بیان کرده‌اند؛ منظری که امام موسی صدر دارد به حکمرانی خوب خیلی نزدیک است و یکی از مؤلفه‌های مهم در این عرصه، مسئله رضایت است. ایشان به آیات ۲۹ و ۳۰ سوره نساء اشاره کرده است که می‌فرماید: یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا لَا تَأْکُلُوا أَمْوَالَکُمْ بَیْنَکُمْ بِالْبَاطِلِ إِلَّا أَنْ تَکُونَ تِجَارَةً عَنْ تَرَاضٍ مِنْکُمْ ۚ وَلَا تَقْتُلُوا أَنْفُسَکُمْ ۚ إِنَّ اللَّهَ کَانَ بِکُمْ رَحِیمًا؛ وَمَنْ یَفْعَلْ ذَٰلِکَ عُدْوَانًا وَظُلْمًا فَسَوْفَ نُصْلِیهِ نَارًا ۚ وَکَانَ ذَٰلِکَ عَلَی اللَّهِ یَسِیرًا؛ رضایتی که در یک تعامل تجاری و اقتصادی رخ می‌دهد باید در حوزه سیاسی و فرهنگی و مباحث اجتماعی و خانوادگی هم باشد لذا رضایت یک اصل کلیدی است. رضایت، شیوه مهمی برای حکمرانی در تمامی عرصه‌ها از سوی ایشان مطرح است.
این پژوهشگر بیان کرد: ما باید در تعاملات خود بحث اعتماد و اطمینان متقابل داشته باشیم؛ مثلاً در جامعه چند فرهنگی لبنان سلایق مختلف وجود دارد و باید این سلایق براساس احترام و اعتماد و اطمینان متقابل به گفت‌وگو بپردازند. البته بنده بحث ایشان را از رضایت به امنیت و عدالت و آزادی و تواضع و … هم تسری می‌دهم.
لکزایی گفت: امام موسی صدر بحث رضایت را غیر از آیه مطرح شده در مباحث مرتبط با داستان حضرت یوسف (ع) و نحوه حکمرانی ایشان پیش کشیده است و بر موضوع خدمت به مردم تأکید دارد؛ به اعتقاد ایشان کاری که حضرت یوسف (ع) براساس فرمایشات قرآن، خدمت به مردم بود و این خدمت باعث رضایت عمومی و اجتماعی شد. بنابراین هر کسی کاری در کشور انجام دهد که موجب ایجاد رضایت در عموم مردم شود، تقویت‌کننده حکمرانی مطلوب است.
توجه به رفاه و آسایش در حکمرانی
وی افزود: ایجاد موقعیت‌های مناسب برای زندگی هم توقع دیگری از زندگی است یعنی حکمرانی خوب، حکمرانی است که بتواند شرایط شهروندان و زندگی آنان را بهبود ببخشد لذا ایشان از مقاومت در کنار رفاه و آسایش سخن می‌گوید؛ جامعه لبنان دائماً در معرض هجوم رژیم صهیونیستی بوده و امروز هم هست لذا ایشان بر مقوله مقاومت در برابر این رژیم دژخیم خیلی تأکید دارد ولی در عین حال می‌گوید نباید فراموش کنیم براساس آموزه‌های دینی بحث رفاه و تأمین بهره‌مندی مردم از ضروریات زندگی موضوع مهمی است که نباید از آن غفلت شود.
عضو هیئت علمی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی تأکید کرد: بحث مهم دیگر در اندیشه ایشان در کنار بحث رضایت، بحث اعتدال است؛ ایشان اعتدال را برآورده‌سازی نیازها و ضروریات زندگی شهروندان می‌داند نه آن مفهومی که در ذهن ما از اعتدال وجود دارد. بحث مسئولیت اجتماعی هم از اندیشه ایشان قابل اتخاذ است یعنی هر کسی وظیفه‌ای را که بر دوش دارد انجام دهد، به مسئولیت خودش عمل کرده است.
وی تأکید کرد: تمامی این مباحث مانند تواضع، آزادی، اعتدال و مسئولیت اجتماعی و خدمت به مردم و … در نهایت به اصل کلیدی رضایت منتهی خواهد شد که زیربنای حکمرانی شایسته و صالح است. بنده از تعبیر حکمرانی صالح و شایسته استفاده کردم زیرا خود ایشان هم چنین تعابیری را دارند.
نظر شما