رمان «بشکوچ»وجه تمایزی چندگانه‌ باسایر کارهای ادبیات پایداری دارد

به گزارش خبرگزاری مهر، داستان «بشکوچ» نوشته سلمان کرمی از نویسندگان زنجانی در زمان محاصره ۳۴ روزه خرمشهر رخ می‌دهد.

این رمان روایت سی و چهار روز از زندگی یکی از تکاوران پایگاه دریایی بوشهر است که برای دفاع در مقابل تجاوز دشمن به خرمشهر اعزام می‌شود؛ شخصیتی مقاوم که نظامی‌گری برایش از همه چیز مهم‌تر است.

هنگام ورود به خرمشهر عاشق می‌شود و روایت عشق و جنگ تا آخر رمان، همسو با هم پیش می‌رود.

قهرمان اصلی داستان، کیارش پوراحمدی است که خانواده‌اش ساکن زنجان هستند، دلبستگی‌هایی در این شهر دارد و مادرش در تدارک انتخاب همسری از اقوام برای پسرش است؛ دختری به نام «سلدا» که دختر دایی کیارش است و از کودکی با هم بزرگ شده‌اند.

این موضوع در حالی رقم می خورد که کیارش در حال و هوای دیگری است و دیدن یکی از دختران خرمشهری که به عنوان یکی از مدافعان شهر در حال مقاومت است، شور عشق و تحسین در بحبوبه میدان رزم و مقاومت را در وجود کیارش به جریان می‌اندازد.

اگرچه موضوع این رمان، جنگ است اما عشق در محور اصلی داستان قرار دارد و نوسانات در روابط عاشقانه در طول رمان با رخدادهای جنگ همسو است و حس ترحم، تنفر، دلسوزی و شگفتی که خواننده با آن درگیر می‌شود همزمان به جنگ و عشق ربط دارد و گویی هر دو در آنِ واحد حسی مشترک القا می‌کنند.

سلمان کریمی متولد سال ۱۳۵۵ و دارای مدرک کارشناسی حقوق قضایی از نویسندگان زنجانی و از اعضای مؤسس خانه داستان زنجان است.

کریمی تاکنون چندین مجموعه داستان گروهی و کودک تألیف کرده و علاوه برآن ۲ رمان «رویاهای رنگی یک کور مادرزاد» و «بشکوچ» نیز از این نویسنده به چاپ رسیده است.

جلسه نقد و بررسی این اثر روز شنبه با حضور «مردعلی مرادی» و «علی الله سلیمی» از نویسندگان و چهره های ادبی کشور در موزه کارخانه کبریت شهر زنجان برگزار شد.

«بشکوچ»، تاباندن نور به جاهای کمتر دیده شده جنگ تحمیلی

یکی از نویسندگان و چهره های ادبی کشور در این جلسه در سخنانی به تحولات حوزه ادبیات دفاع مقدس اشاره کرد و گفت: ادبیات جنگ در کشور ما چند مرحله دارد و مرحله به مرحله نویسندگان سعی کرده اند متناسب با نیاز روز پیش بروند.

علی الله سلیمی گفت: در دهه ۶۰ داستان نویسانی داشتیم که آثاری منتشر کردند که بیشتر جنبه تهییجی داشت که البته اقتضای آن زمان بود؛ برخی از این داستان ها اگر امروز تجدید چاپ شوند شاید دیگر با اقبال مخاطبان مواجه نشوند؛ بعد از اتمام جنگ، قصه های بعد از جنگ شکل دیگری گرفته و فضای متفاوتی پیدا کردند.

وی ادامه داد: رمان «بشکوچ» جزو کارهایی است که با فاصله طولانی از جنگ نوشته شده و نویسنده در آن سعی کرده است خود را فارغ از جریان های درگیر و یا مدعی نشان دهد و بخش های نادیده از جنگ را روایت کند، اینکه قهرمان این رمان یک تکاور ارتشی است، قبلاً در آثار داستانی معمولاً کمتر سابقه داشته است.

سلیمی اظهار داشت: روایتگری در این رمان به سمتی برده شده که به نوعی نوری به جاهای کمتر دیده شده جنگ تحمیلی تابانده شده است، در واقع اغلب در ادبیات رسمی جنگ، دفاع مقدس با اقشار بسیج معرفی شود، ولی نویسنده در این اثر نه آن قرائت رسمی را ارائه می دهد و نه موضع ضد جنگ دارد، بلکه موضع و جایگاه تازه ای را انعکاس می دهد.

وی افزود: قهرمان رمان «بشکوچ» در عین اینکه یک تکاور رسمی ارتشی است، ذهن درگیری دارد؛ ظاهر این اثر یک کار اکشن و حادثه‌ای است.

این نویسنده اضافه کرد: قهرمان داستان در بحبوحه جنگ وارد خرمشهر می شود ولی با اتفاقاتی که برایش می افتد بیشتر درگیر مسائل روحی و درونی می شود، در واقع قهرمان داستان یک آدم یک بُعدی نیست، این تکاور در کنار کار و انضباط نظامی، احساسات عاطفی دارد و مدام در حال ارزش گذاری آدم هاست.

سلیمی گفت: یک نکته دیگر اینکه عنصر باورپذیری در این کار بسیار قوی است و البته این قوی کردن باورپذیری و رویکرد گزارشگری در کار، رمان را بیشتر به یک حالت خاطره هم برده است، این وضعیت تا حدی در داستان سنگین هم شده است.

«بشکوچ»، عاشقانه ای سوار بر ماجرای جنگ

یکی دیگر از نویسندگان و چهره های ادبی کشور نیز در این نشست به وضعیت ادبیات دفاع مقدس اشاره کرد و گفت: ادبیات دفاع مقدس انگار در کشور ما مصادره به مطلوب شده و اگر نویسنده موضع نداشته باشد نمی تواند وارد این حوزه شود در حالی که موضع گیری نویسنده بزرگترین آسیب را به نوشتن می زند.

مردعلی مرادی گفت: اگر بتوان داستان نوشت و از این نوع موضع گیری ها در رفت، آن وقت می توان گفت که کار موفقی انجام شده است.

وی اضافه کرد: در خصوص رمان «بشکوچ» هم راز موفقیت نویسنده در این است که توانسته از این نوع مواضع در برود.

مرادی با بیان اینکه رمان «بشکوچ» کار خوبی است و در عین حال قابل نقد هم هست و برخی صحنه های رمان واقعاً فوق العاده است، اظهار داشت: تمایر و تفاوت این رمان نسبت به رمان های دیگر دفاع مقدس هم قابل توجه است؛ این وجه تمایز اثر نسبت به آثار کلیشه ای و قالب بندی شده از همان عنوان کار شروع می شود.

وی گفت: «بشکوچ» بیشتر یادآور ایرانی و ایران باستان بوده در حالیکه دفاع مقدس همواره با اسلامیت ایران و شعائر و مضامین مذهبی عجین است.

مرادی گفت: تایید نیروهای زبده و آموزش دیده ارتش در مقابل نیروهای مردمی متکی بر باورهای مذهبی و انتقاد از اخراج و اعدام افسران ارتش به هر دلیل در ابتدای انقلاب از دیگر تمایزات این اثر نسبت به کارهای دیگر است.

وی با بیان اینکه «بشکوچ»، عاشقانه‌ای سوار بر ماجرای جنگ بوده و این نکته جالب این کار است، گفت: از نقاط قوت این اثر موضوع خوب، صحنه پردازی ها و لحظه پردازی ها درخشان کار است.

مردای خاطرنشان کرد: خاطره وار شدن کار هم بیشتر از این جنبه ناشی می شود که نویسنده از ظرفیت زبان به نحو احسن استفاده نکرده است؛ اگر چنین چیزی با دقت بیشتری انجام می شد، «بشکوچ» را به یک شاهکار تبدیل می کرد ولی سهل انگاری نویسنده مانع این مهم شده است.