هوای پاک بودجه ندارد!/ آلودگی هوا سالانه ۳۰ هزار نفر را می‌کشد

خبرگزاری مهر - گروه سلامت: با کاهش گرمای هوا شاهد هشدارهای شرکت کنترل کیفیت هوا هستیم، هشدارهایی که نشان می‌دهد این روزها شاخص کیفیت هوا در وضعیت مناسبی نیست و برای گروه‌های حساس جامعه خطرناک است.

قانون هوای پاک سال ۱۳۹۳ به تصویب رسید اما با اینکه ۱۰ سال از تصویب قانون گذشته، آلودگی هوا نه تنها کم نشده بلکه بیشتر هم شده است و به اعتقاد کارشناسان سازمان‌های متولی هر کدام بنا به دلایلی وظایف خود را به درستی انجام نداده‌اند و این شهروندان هستند که با سرد شدن هوا باید بیشتر مراقب سلامت خود باشند تا با افزایش غلظت آلاینده‌های هوا کارشان به بیمارستان نکشد!

به اعتقاد کارشناسان اجرایی نشدن قانون هوای پاک عوامل متعددی دارد که مهمترین آنها عبارتند از کمبود منابع مالی، در اولویت نبودن مسئله آلودگی هوا، عدم وجود نظارت کافی و مؤثر، ناهماهنگی بین دستگاه‌های مجری و عملکرد جزیره‌ای دستگاه‌ها.

پیدا شدن سر و کله هوای آلوده باعث شد تا برای بررسی آخرین اقدامات وزارت بهداشت با عباس شاهسونی رئیس گروه سلامت هوا و تغییر اقلیم وزارت بهداشت به گفتگو بنشینیم.

وی با انتقاد از اینکه دستگاه‌های متولی اقدام تأثیرگذاری در زمینه کاهش آلودگی هوا نداشته‌اند توضیح می‌دهد: نکته اولیه این بحث اینجاست که از سال ۱۳۹۶ که قانون هوای پاک ابلاغ شده و تا سال ۱۴۰۲ غلظت ذرات معلق هوا PM۲.۵ (ذراتی معلق به اندازه‌ی ۲.۵ میکرومتر یا کمتر از آن) را اگر به عنوان شاخص قرار دهیم، باید گفت از سال ۱۳۹۶، این عدد ۳۰ میکروگرم بوده و در سال ۱۴۰۲ نیز همان ۳۰ میکروگرم بر متر مکعب باقی مانده و هیچ تغییری نکرده است! این عدد در واقع نشان می‌دهد که عملاً در این سال‌ها غلظت آلودگی هوا ثابت بوده است. البته در سال‌هایی نیز بالاتر و در برخی سال‌ها پایین‌تر بوده است.

مصرف شدید بنزین در کشور

وی ادامه می‌دهد: این شاخص بدان معنا است که اقدامات انجام شده فقط توانسته شرایط موجود را حفظ کند. در این سال‌ها ما با افزایش مصرف سوخت مواجه بوده‌ایم؛ که در سال ۱۳۹۶ میزان مصرف روزانه سوخت در کشور ما ۸۰ میلیون لیتر بود و در حال حاضر به ۱۲۰ میلیون لیتر رسیده است.

به گفته شاهسونی روند افزایشی خودروهای فرسوده می‌تواند مشکل آفرین باشد زیرا که اسقاط خودروهای ما کاهش یافته و عملاً اقداماتی که انجام شده، نتوانسته روند کاهشی در زمینه آلودگی هوا داشته باشد بلکه سازمان‌های دخیل در کنترل آلودگی هوا فقط توانسته‌اند وضع موجود را مدیریت کند و ثابت نگه دارند.

رئیس گروه سلامت هوا و تغییر اقلیم وزارت بهداشت با بیان اینکه روزهای پاک و قابل قبول ما در سال ۱۴۰۲ به نسبت سال ۱۴۰۱ پنج درصد کاهش داشته و روند کاهشی داشته است می‌گوید: اما این نکته را هم باید در نظر بگیریم که نقاط شکست محاسبه شاخص کیفیت هوا نسبت به سال قبل یعنی ۱۴۰۱ سختگیرانه تر بوده است. اما روزهای قابل قبول افزایشی بوده است.

آلودگی هوا ۳۰ هزار نفر را کُشت

وی ادامه می‌دهد که تعداد مرگ‌های ما منتسب به ذرات معلق و آلودگی هوا طبق آخرین آمار وزارت بهداشت در سال ۱۴۰۱، ۲۶ هزار مرگ بوده و در سال ۱۴۰۲ این رقم به ۳۰ هزار و ۶۰۰ نفر رسیده است. در سال ۱۴۰۱ این بررسی در جمعیت ۳۸ میلیونی و ۳۳ شهر و در سال ۱۴۰۲ این عدد به ۵۷ شهر و جمعیت ۴۸ میلیونی انجام شده است که با افزایش جمعیت آمار نیز رشد داشته است اما مرگ منتسب نیز ۱.۵ درصد کاهش پیدا کرده است. غلظت ذرات معلق هوا نیز روند کاهشی به دنبال داشته است؛ از ۳۵ میکروگرم به ۳۰ میکروگرم کاهش پیدا کرده است.

خسارت ۱۲ میلیارد دلاری به کشور

رئیس گروه سلامت هوا و تغییر اقلیم وزارت بهداشت تصریح می‌کند: خسارات اقتصادی ما در سال ۱۴۰۲ در کشور به ۱۲ میلیارد دلار رسیده که این خود عدد بالایی است و سال قبل این عدد ۱۰ میلیارد دلار بود و افزایش یافته است. این رقم حدود ۶۰۰ همت است.

شاهسونی با بیان اینکه اقدامات انجام شده وضع موجود را ثابت نگهداشته است تاکید می‌کند: ما در مبحث مصرف سوخت روند افزایشی داشته‌ایم که باید فکری به حال آن کنیم و سازمان محیط زیست باید دقت زیادی روی کیفیت سوخت مصرفی داشته باشد.

وی در پاسخ به این پرسش که چند دستگاه در این بحث دخیل هستند و آیا دستگاه‌ها به وظایف خود به درستی عمل کرده‌اند یا خیر می‌گوید: ۱۷ الی ۲۰ دستگاه در موضوع کنترل آلودگی هوا نقش دارند و اگر هر یک از این دستگاه‌ها وظایف خود را به نحو احسنت انجام داده بودند ذرات معلق باید در این سال‌ها یک روند کاهشی را در پی می‌داشت.

رئیس گروه سلامت هوا و تغییر اقلیم وزارت بهداشت توضیح می‌دهد: در سال ۱۳۹۷ به دلیل بارش زیاد شاهد غلظت ذرات معلق ۲۷ میکروگرم بود؛ اما این به دلیل شرایط آب‌وهوا بوده است، و اقدامات دستگاه‌های مسئول در این روند دخالتی نداشته است.

تحریم در آلودگی هوا هم نقش دارد

شاهسونی با اشاره به اینکه دستگاه‌ها نتوانستند وظایف خود را به درستی انجام دهند خاطرنشان می‌کند: یکی از این دلایل که جلوی روند کاهش آلودگی هوا را گرفته است، تحریم‌ها است، عنوان کرد: ما امکان ورود تکنولوژی‌های جدید را نداریم.

وی با اشاره به وظایفی که بر دوش وزارت بهداشت است توضیح می‌دهد: محاسبه مرگ‌های منتسب برعهده وزارت بهداشت است، و از سال ۱۳۹۶ به طور کامل و شفاف این آمار منتشر شده است. آخرین نسخه آن برای سال ۱۴۰۲ است، که در هفته آینده گزارش کامل آن در ۵۷ شهر منتشر خواهد شد.

سنندج پاک‌ترین شهر

رئیس گروه سلامت هوا و تغییر اقلیم وزارت بهداشت با بیان اینکه در زمینه کاهش آلودگی هوا شهر سنندج از نظر کم بودن غلظت آلودگی هوا در جایگاه نخست قرار دارد می‌گوید: بدترین کیفیت هوا به شهر زابل اختصاص دارد که غلظت هوای آن در سال ۱۴۰۲، ۳۳ برابر رهنمود سازمان جهانی بهداشت بوده است. در خصوص این شهر خیلی باید تأمل کنیم و اقدامی عاجل شود شهرهایی مانند زابل، ایرانشهر، بهبهان و اهواز شهرهایی هستند که غلظت آلاینده ذرات معلق بسیار بالا را دارند.

وی می‌افزاید: میانگین غلظت هوای تهران در سال ۱۴۰۲؛ ۳۲ میکروگرم در مترمکعب است. که در سال ۱۴۰۱، این عدد ۳۸ میکروگرم بر مترمکعب بوده و در سال ۱۴۰۲ به ۳۲ میکروگرم کاهش یافته است. این نشان می‌دهد غلظت کاهشی بوده اما همین ۳۲ میکروگرم شش برابر رهنمود سازمان جهانی بهداشت و دو و نیم برابر استاندارد ملی کشور است.

رئیس گروه سلامت هوا و تغییر اقلیم وزارت بهداشت می‌گوید: وضعیت آلودگی هوا کلان شهرهایی مانند مشهد، اصفهان، تهران وضعیت نامناسب است و در کلان شهرهایی مانند تبریز و شیراز وضعیت بهتر است.

۱.۲ میلیارد دلار هزینه آلودگی هوا روی دست نظام سلامت

وی ادامه می‌دهد: آلودگی هوا ۱۲ میلیارد دلار به کشور ضرر زده است که از این رقم ۱۰ درصد آن سهم نظام سلامت است و به سیستم سلامت تحمیل می‌شود. این رقم چیزی حدود ۵۰ همت است‌.

شاهسونی می‌گوید: آلودگی هوا به عنوان دومین علت مرگ بعد از فشار خون در دنیا معرفی شده است. دلیل هشت و یک دهم میلیون مرگ در جهان آلودگی هوا است و این رقم فقط محدود به کشور ما نیست، کشورهای دیگر هم از این معضل در امان نیستند.

رئیس گروه سلامت هوا و تغییر اقلیم وزارت بهداشت تصریح می‌کند: آلودگی هوا در کودکان دومین علت مرگ است، در کشورهای در حال توسعه غلظت هوا بیشتراست و مواجهه مردم با این آلودگی بیشتر است. طبق آخرین گزارش سازمان جهانی بهداشت بیش از ۹۹ درصد مردم در نقاطی زندگی می‌کنند که غلظت ذرات معلق PM۲.۵، در آنجا بالاتر از رهنمود سازمان جهانی بهداشت است.

هوای پاک بودجه ندارد!

وی در پاسخ به این پرسش که آیا دولت بودجه لازم را برای مقابله با آلودگی هوا در نظر گرفته است؟ توضیح می‌دهد که بودجه کشور ردیف مجزایی برای هوای پاک ندارد و سال گذشته اعتباری از سمت دستگاه‌ها برای قانون هوای پاک دیده نشد و اگر بتوان بودجه و اعتبار مشخصی را به این بخش اختصاص داد کسری بودجه دستگاه‌ها برای اجرای قانون جبران خواهد شد.

وی با بیان اینکه در وزارت بهداشت هزینه‌ها به دلیل افزایش مراجعین در دوران آلودگی هوا افزایش پیدا می‌کند توضیح می‌دهد که طبق آمار اورژانس در روزهای هوای آلوده مأموریت‌ها دو برابر است. وظیفه وزارت بهداشت و درمان خدمت رسانی است اما هزینه‌هایی که تحمیل می‌شود باید جبران شود. مجلس باید برای همه دستگاه‌ها ردیف بودجه قانون هوای پاک مشخص کند.

رئیس گروه سلامت هوا و تغییر اقلیم وزارت بهداشت در پایان می‌گوید: در سال ۱۳۹۶ که قانون هوای پاک مصوب شد، هشت هزار اتوبوس در تهران داشته‌ایم و امروز این رقم به دو هزار اتوبوس کاهش پیدا کرده که بخشی از آن فرسوده هستند و نیاز است به هر طریق این توسعه پیدا کند. این توسعه می‌تواند روی کاهش آلودگی هوا تأثیر بگذارد. اتوبوس‌های قدیمی را اسقاط کرده‌اند و نتوانسته‌اند اتوبوس‌های جدید جایگزین کنند. در تهران حداقل به چند برابر این تعداد اتوبوس نیاز داریم.

وی گفت: در همه جای دنیا توسعه حمل و نقل عمومی می‌تواند نقش زیادی در کاهش آلودگی هوا داشته باشد، امروز هر تاکسی به طور میانگین ۳۰۰ کیلومتر تردد دارد که اگر بتوانیم مترو و اتوبوس را ارتقا دهیم وضعیت آلودگی هوا بهبود خواهد یافت.