خبرگزاری مهر، گروه مجله - فاطمه برزویی: روز گذشته چهارم دی‌ماه ۱۴۰۳، روزی که خبر رفع فیلترینگ «گوگل پلی» و «واتساپ» به صفحات اول روزنامه‌ها رسید و انگار جهان نو شده بود. روزنامه‌ها تیتر زده بودند: «سد فیلترینگ شکست!» طوری که انگار همین دو برنامه بودند که سال‌ها تمام بار سانسور و محدودیت را به دوش می‌کشیدند و حالا با آزادی‌شان، دنیا باید گل و بلبل شود.
واتساپ، این پیام‌رسان سبزرنگ که حتی در روزهای فیلتر نبودنش، از نظر تعداد کاربران، پشت سر دیگر شبکه‌های اجتماعی محبوب داخلی و خارجی قرار داشت، امروز بار دیگر بدون محدودیت در دسترس کاربران قرار گرفته است. همان پیام‌رسانی که احتمالاً آخرین بار در یک گروه خانوادگی، عمو پرویز ۵۰ استیکر از گل و بلبل فرستاده بود، حالا دوباره بازگشته است. همان واتساپی که زمانی خبر ترور «اسماعیل هنیه» و ارتباط آن با هک شدنش حتی در زمان فیلترینگ، جنجال زیادی به پا کرد.
واتساپ، پیام‌رسانی که در سال ۱۴۰۱ همراه با اینستاگرام، در جریان اعتراضات و حوادث اجتماعی فیلتر شد، حالا به تنهایی از بند رهایی یافته است. این ماجرا بیشتر شبیه به دوستی است که نیمه‌راه آزاد شده و رفیق در بند خود را جا گذاشته است. البته شاید نباید واتساپ را چندان به بی‌وفایی متهم کرد؛ چرا که این رفع فیلترینگ نه تصمیم او، بلکه تصمیماتی فراتر از او بوده است. در این میان، گوگل پلی نیز داستانی مشابه دارد. پلتفرمی که همواره به‌عنوان دریچه‌ای برای دسترسی به اپلیکیشن‌ها و خدمات جهانی شناخته می‌شد، در همان سال قربانی محدودیت‌ها شد. اما اکنون، او و واتساپ با هم آزاد شده‌اند؛ گویی دو هم‌سفر که پس از مدتی جدایی، دوباره به مسیر برگشته‌اند.
رفع فیلترینگ؛ نشانه تغییرات یا حرکتی نمادین؟
ماجرا رفع فیلترینگ بسترهای متفاوت پس از چند هفته از آنجا جدی‌تر شد که دوشنبه همین هفته، شایعاتی درباره جلسه شورای عالی فضای مجازی منتشر شد. گفته می‌شد قرار است سه‌شنبه، چهارم دی ماه، درباره برخی از پلتفرم‌های فیلتر شده تصمیم‌گیری شود. خبری که از همان ابتدا هم موجی از گمانه‌زنی‌ها و تحلیل‌ها را به همراه داشت و حدس‌ها بیشتر به سمت تلگرام، یوتیوب یا اینستاگرام می‌رفت.
اکنون که این دو برنامه رفع فیلتر شده سوالات زیادی در ذهن مردم باقی گذاشته‌اند. آیا این رفع فیلترینگ، نشانه‌ای از تغییرات بنیادی در سیاست‌های مدیریت فضای مجازی است یا صرفاً اقدامی محدود و نمادین؟ آیا می‌توان امیدوار بود که سایر برنامه‌های محبوب نیز به تدریج به دسترسی آزاد بازگردند؟ و از همه مهم‌تر، آیا این تصمیم‌ها می‌توانند شکاف ایجادشده میان کاربران و سیاست‌گذاران را ترمیم کنند؟ برای یافتن پاسخ به این سوالات، شاید بهترین راه، رجوع به واکنش‌های مردم در فضای مجازی باشد. جایی که کاربران با زبان طنز، نقد، یا حتی خوش‌بینی، دیدگاه‌های خود را به اشتراک گذاشته‌اند.
گروهی از کاربران خوشحال و امیدوار از رفع فیلتر واتساپ و گوگل پلی، این خبر را به‌عنوان نشانه‌ای مثبت از تغییرات آینده تلقی کردند و احساس امیدواری خود را با پیام‌هایی در فضای مجازی به اشتراک گذاشتند. «وحید حاجی‌پور» در توییتی نوشت: «واتساپ بعد آزادی از چاردیواری فیلترینگ: انشالله آزادی قسمت همه.» کاربری دیگر با نگاهی مثبت نوشت: «خبر آمد و این حرف‌ها رو ولش کن. ظاهراً قضیه رفع فیلتر واتساپ تمام شده است. این را می‌شود اولین قدم برای کارهای بزرگ قلمداد کرد. تا دیروز می‌گفتن نمی‌شود ولی با این کار معلوم شد می‌شود اگر بخواهند.»
«رامین نفس‌پور» این گونه خبر رفع فیلترینگ را در صفحه شخصی خود اعلام کرد: «شنودگان عزیز، توجه فرمایید… توجه فرمایید… واتساپ آزاد شد…» و کاربر دیگری با ابراز امیدواری به آینده نوشت:
«خدا رو شکر فعلاً این دو برنامه رفع فیلتر می‌شود. در اینکه حق ما استفاده آزاد از اینترنت است شکی نیست، ولی سفرهای بزرگ با اولین قدم شروع می‌شود. همگی شاهد هستیم که همین اندازه کار سخت و طاقت‌فرسایی بوده، ان‌شاءالله تا بعدی‌ها.»
رفع فیلتر، قفل معیشت را باز نکرد!
برخی کاربران، رفع فیلترینگ را اقدامی نمادین تلقی کردند و گلایه‌های خود از وضعیت اقتصادی و افزایش قیمت دلار را با بیانی کنایه‌آمیز بیان کردند. سارا در واکنش به این خبر نوشت: «به‌نظر می‌رسد رفع فیلترینگ به نوعی گروکشی با مردم بدل شده است. دلار ۸۰ هزار تومان: رفع فیلتر گوگل پلی و واتساپ. دلار ۱۰۰ هزار تومان: رفع فیلتر یوتیوب و تلگرام. دلار ۱۵۰ هزار تومان: رفع فیلتر توئیتر و اینستاگرام.»
«علیرضا مطیعی» نیز با لحنی طنز آمیخته به کنایه گفت: «وقتی وارد واتساپ شدم، انتظار داشتم پیامی دریافت کنم که چنین بگوید: مشترک گرامی، به دلیل عملکرد دولت کشور شما برای رفع فیلتر، دیگر نگران معیشت خود نباشید! آیا ممکن است این پیام ارسال شده باشد و به دست من نرسیده باشد؟»
کاربری دیگر، همراه با تصویری از یک کارگر، نوشت: «بلند شو مرد! واتساپ رفع فیلتر شد، دیگر چه می‌خواهی؟» روستایی نیز در توصیف واکنش یک مغازه‌دار کوچک نوشت: «برای من، به‌عنوان مغازه‌داری کوچک، تفاوتی ندارد که عکس چک برگشتی‌ام از طریق واتساپ بیاید یا روش دیگری. آنچه مهم است، اقتصاد و معیشت است، نه اینترنت و رفع فیلتر.»
برخی کاربران با لحنی طنزآمیز و انتقادی به رفع فیلتر واتساپ واکنش نشان دادند و آن را کم‌اهمیت تلقی کردند. به اعتقاد این کاربران، واتساپ پیش از این نیز مخاطبان زیادی نداشت و رفع فیلتر آن تغییری جدی در وضعیت استفاده از فضای مجازی ایجاد نمی‌کند. کاربری با لحنی کنایه‌آمیز نوشت: «ما منتظر رفع فیلتر تلگرام، اینستاگرام و توئیتر بودیم، اما به جای آن واتساپ و گوگل پلی رفع فیلتر شدند!» «احسان علی‌نژاد» نیز در واکنش به این خبر نوشت: «تنها قابلیت واتساپ این است که به دوستت پیام بدهی و بگویی: بیا تلگرام کارت دارم.»
کاربر دیگری با نگاهی انتقادی گفت: «واتساپ رفع فیلتر شده، اما تنها کاربردش این است که قطع و وصل بودن اینترنت را چک کنی! شخص دیگری نیز با لحنی طعنه‌آمیز گفت: «واتساپ خودش هم باورش نمی‌شود که رفع فیلتر شده! گوگل پلی هم رفع فیلتر شده تا ملت بتوانند راحت‌تر فیلترشکن دانلود کنند.»
نظر شما