رصد ۷۰ شهاب در یک ساعت؛ «بارش شهابی ربعی» مهمان آسمان شب‌های زمستانی در ایران

کاظم کوکرم در گفتگو با خبرنگار مهر، درباره بارش شهابی ربعی و زمان رصد آن در آسمان ایران گفت: ما در فصل زمستان مهم‌ترین بارش شهابی که داریم بارش شهابی ربعی است که در دی ماه به اوج می‌رسد. این بارش شهابی از ۶ تا ۲۷ دی ماه فعال است. علت اینکه نامش ربعی است مربوط می‌شود به یک صورت فلکی قدیمی به نام ربع که در محدوده صورت‌های فلکی عوا، اژدها و دب اکبر در گذشته قرار داشت اما در تقسیم بندی جدید اتحادیه بین المللی نجوم دیگر خبری از آن است اما اسمش باقی مانده است.

این روزنامه نگار حوزه علم افزود: این بارش شهابی ناشی از برخورد ذرات باقی‌مانده از عبور سیارک ۲۰۰۳ EH با جو زمین است که به شکل شهاب‌هایی در بازه ۱۳ و ۱۴ دی ماه به اوج می‌رسد. برخی اخترشناسان نیز منشأ بارش شهابی ربعی را یک دنباله‌دار از میان رفته می‌دانند. هنگام عبور زمین از میان این ذرات، آن‌ها وارد جو شده و در اثر اصطکاک می‌سوزند و شهاب‌هایی زیبا و درخشان ایجاد می‌کنند.از آنجا که دور گردش این سیارک کوتاه است، ما همیشه بارش شهابی ربعی را در وضعیت نسبتاً مناسبی در آسمان شاهد هستیم و به عبارتی بارش پرباری داریم.

این مدرس نجوم ضمن بیان این مطلب که معمولاً هر سال روزهای ۱۳ تا ۱۵ این بارش شهابی به اوج خود می‌رسد، خاطرنشان کرد: تا چند روز پیش سازمان بین المللی شهاب اعلام کرده بود که اوج بارش ۱۳ و ۱۴ دی ماه خواهد بود اما سایت این سازمان به طور دقیق‌تر اعلام کرد که زمان اوج بارش جمعه شب ساعت ۲۱ و ۱۵ دقیقه به وقت ایران است.

کوکرم ادامه داد: بنابراین اگر جمعه شب جایی دور از آلودگی هوا و غبار نوری باشیم و آسمان پر ستاره‌ای هم داشته باشیم، با توجه به اینکه شب سوم ماه قمری هم هست، در نتیجه ممکن است شهاب‌های خوبی از این بارش شهابی ببینیم. نکته نهم درباره این بارش شهابی این است که معمولاً مدت زمان اوج فعالیت آن کوتاه است و در حد ۵ تا ۶ ساعت خواهد بود.

وی افزود: از این رو جمعه شب از هنگام غروب تا نیمه شب بهترین زمان برای دیدن بارش‌های شهابی است. براساس آخرین داده‌های سازمان بین المللی شهاب جمعه شب ایده ال ترین زمان برای رصد این بارش شهابی است.

این مدرس نجوم بیان کرد: از آنجا که این بارش شهابی در شب‌های سرد به اوج می‌رسد و کانون بارش به قطب شمال آسمان نزدیک است و معمولاً در شب‌های دی ماه درصد ابرناکی هوا بیشتر است، به همین دلیل نسبت به بارش شهابی برساووشی که در تابستان رخ می‌دهد، کمتر شناخته شده و ادم ها کمتر به سراغ رصد این بارش رفته‌اند.

کوکرم در ادامه خاطرنشان کرد: بارش شهابی ربعی بارش‌های زیادی دارد و در زمان اوج در یک ساعت می‌توان نزدیک به ۱۰۰ شهاب یا بیشتر را رصد کنیم. این بارش شهابی نسبت به بارش شهابی برساووشی کندتر و با سرعت نزدیک به ۴۰ کیلومتر بر ثانیه در آسمان ظاهر می‌شود و دیدنشان و عکاسی از آنها بسیار جذاب است.

وی در پایان پیشنهاد کرد که علاقه مندان به رصد این بارش شهابی، جمعه شب بعد از تاریک شدن هوا رو به جهت شمال شرق منتظر دیدن بارش‌ها باشند. در شهرهای بزرگ خیلی شانسی نداریم و شاید در یکی دوساعت یکی دو شهاب ببینیم ولی اگر خارج از شهر باشیم و آسمان تاریک باشد، شاید بتوان بیش از ۶۰-۷۰ شهاب در یک ساعت ببینیم.