بی‌احترامی به شهدا تابویی شکستنی نیست؛ حتی در دموکراسی غربی

خبرگزاری مهر، گروه مجله: سربازان همیشه نماد ایثار بوده‌اند. آن‌ها کسانی هستند که وقتی صدای خطر به گوش می‌رسد، نه به عقب که به سمت میدان نبرد قدم برمی‌دارند. سربازانی که جان خود را به دست گرفته و برای دفاع از وطن، از خانواده، از آینده مردمشان، دل به میدان می‌زنند. آن‌ها می‌دانند که شاید هیچ‌وقت بازنگردند، شاید هیچ‌کس حتی نامشان را به خاطر نیاورد اما باز هم می‌روند. نه برای شهرت، نه برای پاداش، بلکه برای ارزشی که از جانشان عزیزتر است؛ برای وطن.

حالا تصور کنید این قهرمانان، پس از مرگ آرامگاهی داشته باشند که مردم به احترامشان سکوت می‌کنند و هر چند وقت یک‌بار به آنجا سر می‌زنند. جایی که هر سنگ آن، یادآور داستانی از فداکاری و مقاومت است. حتی اگر نام برخی از آن‌ها هرگز شناخته نشده باشد، این سنگ‌ها تنها نشانی از گمنامی قهرمانانی باشند که جان خود را برای دیگران فدا کردند اما چه می‌شود اگر این احترام شکسته شود؟ اگر کسانی بی‌توجه به این ارزش‌ها، به این مکان قدم بگذارند و رفتارشان نه تنها حرمت را از بین ببرد، بلکه زخم تازه‌ای بر دل کسانی بگذارد که هنوز داغ عزیزانشان را فراموش نکرده‌اند چه می‌شود؟

ماجرای اخیر دو دختر ایرانی که بر مزار شهدای گمنام رقصیدند، دقیقاً چنین احساساتی را تحریک کرد. در جایی که هر قدم باید با احترام برداشته شود، این دو نفر تصمیم گرفتند ویدئویی ضبط کنند و در آن برقصند و در فضای مجازی به نمایش بگذارند. شاید آن‌ها نمی‌دانستند چه می‌کنند، شاید برایشان فقط یک شوخی یا سرگرمی بود، اما برای میلیون‌ها نفری که این ویدئو را دیدند، چیزی جز توهین نبود. این رفتار، عملی که نه تنها مردم ایران، بلکه هر کسی که معنای احترام را می‌فهمد، نمی‌توانست آن را بپذیرد.

اما ماجرا وقتی پیچیده‌تر شد که رسانه‌های خارجی امثال بی‌بی‌سی این حادثه را دستاویزی برای روایت‌های خود کردند. آن‌ها به جای تأکید بر اهمیت احترام به شهدا و ارزش‌های انسانی، با تیترهایی نظیر «رقص دو دختر بر مزار کشته‌های ناشناس جنگ»، تلاش کردند این موضوع را کوچک جلوه دهند. انگار که این شهدای گمنام، چیزی بیشتر از نام‌هایی بی‌اهمیت نیستند. انگار که این احترام، فقط بخشی از یک بازی سیاسی است. در حالی‌که شهدای ما هویت اصیل ما به حساب می‌آیند.

قهرمانان جنگ، فراتر از سیاست‌ها و مرزها

سال ۲۰۲۳ است. اینجا اوکراین است و حادثه‌ای مشابه اتفاق افتاده. در روز استقلال این کشور، دو خواهر جوان در قبرستانی که محل دفن سربازهای کشته‌شده در جنگ با روسیه بود، تصمیم گرفتند با حرکات رقص، ویدئویی از خود ضبط و در فضای مجازی منتشر کنند.

پلیس اوکراین بلافاصله وارد عمل شد. در کمتر از یک ساعت، محل اقامت این دو خواهر شناسایی کردند و آن‌ها دستگیر شدند. اتهامی که به آن‌ها وارد شد «هتک حرمت به مزار سربازان» بود و طبق قوانین اوکراین، این اتهام می‌توانست به مجازاتی تا پنج سال زندان منجر شود. مقامات اوکراینی این اقدام را نه تنها توهین به کشته‌شدگان جنگ، بلکه بی‌احترامی به ملت اوکراین دانستند که هنوز با زخم‌های ناشی از جنگ دست‌وپنجه نرم می‌کنند.

خواهران اوکراینی پس از دستگیری، در بیانیه‌ای رسمی عذرخواهی کردند و گفتند که قصد توهین نداشته‌اند. با این حال، قانون اوکراین برای آن‌ها مجازات در نظر گرفت، و هیچ رسانه‌ای این برخورد را به سیاست‌های اوکراین یا حکومت آن ربط نداد.

رسانه‌های بین‌المللی نیز به این حادثه واکنش نشان دادند. وب‌سایت‌های خبری مانند «RT» و «نیویورک پست» این کار را پوشش خبری دادند و آن را نمونه‌ای از بی‌احترامی به سربازانی دانستند که جانشان را برای کشورشان فدا کرده‌اند. RT در گزارشی، دستگیری این دو خواهر را نشانه‌ای از تعهد اوکراین به حفظ احترام به کشته‌شدگان جنگ دانست و گفت که چنین رفتارهایی نمی‌تواند در هیچ جامعه‌ای قابل پذیرش باشد. نیویورک پست نیز در مقاله‌ای با عنوان «خواهران اوکراینی به دلیل رقص بر روی قبر سربازان کشته‌شده دستگیر شدند»، به اهمیت احترام به سربازان کشته‌شده و ضرورت برخورد با چنین بی‌احترامی‌هایی اشاره کرد. در این مقاله آمده بود که این رفتار ارزش‌های انسانی را زیر سوال می‌برد.

در اوکراین، هیچ رسانه‌ای تلاش نکرد این دو خواهر را به عنوان قربانی معرفی کند. هیچ‌کس سعی نکرد رفتار آن‌ها را مثبت جلوه دهد یا توجیه کند. همه بر این نکته تأکید داشتند که احترام به سربازان کشته‌شده، یک ارزش اخلاقی است که باید در تمام جوامع رعایت شود. اما وقتی همین ماجرا در ایران اتفاق افتاد، روایت رسانه‌های غربی تغییر کرد. رسانه‌هایی مانند «بی‌بی‌سی»، به جای محکوم کردن بی‌احترامی به مزار شهدا، تلاش کردند موضوع را به گونه‌ای روایت کنند که انگار این دو دختر ایرانی قربانی هستند و کاری که کردن کاملاً عادی است.

همه «شهدا» محترمند

تیترهایی مانند «رقص بر مزار کشته‌های ناشناس جنگ» به وضوح نشان می‌داد که این رسانه‌ها نه تنها به اهمیت شهدا و ارزش‌های جهانی احترام نمی‌گذارند، بلکه سعی دارند این ارزش‌ها را به ابزاری برای حمله به ایران تبدیل کنند. ماجرای اوکراین و برخورد رسانه‌ها با آن نشان می‌دهد که احترام به شهدا، یک ارزش جهانی است. اما وقتی پای ایران به میان می‌آید، این ارزش‌ها به راحتی زیر سوال می‌رود.

شهدای یا سربازان جنگی، چه در ایران و چه در هر کشور دیگری، نمادی از مقاومت، ایثار و ارزش‌های انسانی هستند. این احترام به هیچ حکومتی وابسته نیست؛ یک اصل جهانی است که مردم، فارغ از سیاست‌ها و مرزها، به آن پایبندند. رسانه‌هایی که تلاش می‌کنند این ارزش‌ها را به ابزاری برای سیاست‌بازی تبدیل کنند، نه تنها به مردم آن کشور، بلکه به مفهوم احترام و انسانیت خیانت می‌کنند.

ماجرای اخیر، فراتر از یک حادثه محلی است. این داستان، بازتابی از چگونگی برخورد برخی رسانه‌ها با ارزش‌های جهانی است. آیا آن‌ها واقعاً به حقیقت و انصاف پایبندند؟ یا اینکه هر حادثه‌ای را فرصتی برای پیشبرد روایت‌های خود می‌بینند؟ مردم ایران، همانند مردم هر کشور دیگری، می‌دانند که احترام به شهدا، بخشی از هویت انسانی است و رسانه‌ای نمی‌تواند آن را تحریف کند.