بحث اصلی بوردیو مناسبات قدرت است

به گزارش خبرنگار مهر، عصر دیروز در مراسم شب پیر بوردیو که در مرکز هنرهای پژوهش های نقش جهان برگزار شد، دکتر ناصر فکوهی، عضو هیئت علمی دانشگاه تهران به بحث از جامعه‌شناسی سیاسی پیربودریو، جامعه‌شناس و مردم‌شناس فرانسوی پرداخت.

ناصر فکوهی که آخرین سخنران این نشست بود سخن خود را با این نقل قول از بوردیو آغاز کرد که : به نظر من مسئله اجتماعی یعنی سلطه و کار جامعه‌شناس شناخت اشکال مختلف سلطه و مکانیسمهای آن است. به عبارتی دیگرتمام کارهای من این بوده که نشان دهم چطور سلطه خودش را بازتولید می‌کند. مکانیزمهای اجتماعی، مکانیزمهای تولید و بازتولید سلطه هستند.

رئیس گروه انسان‌شناسی هنر نسبت بوردیو با جامعه‌شناسی را با نسبت فوکو و فلسفه مقایسه کرد و گفت: فوکو نیز متأثر از سنتی نیچه‌ای، مسئله اصلی‌اش قدرت در جامعه است، بوردیو نیز بحث اصلی‌اش قدرت است.

وی سپس  نگاه بوردیو به مقوله قدرت پرداخت و گفت: بوردیو خودش همواره در زندگی در موقعیتهایی که بود، خودش را مورد انتقاد قرار می‌داد و البته گروهی از شاگردانش که بزرگترین منتقدانش نیز بودند، معتقد بودند که بوردیو به قدرت حمله می‌کند، تا قدرت بیشتری داشته باشد. او آکادمی را زیر سوال می برد تا جایگاهش در آکادمی تثبیتتر شود، به روزنامه‌ها می‌تازد برای آن که در آنها بیشتر حاضر شود.

دکتر فکوهی سپس به چرخش تدریجی بوردیو در زندگی روشنفکری اش پرداخت و گفت: بوردیوی جوان وقتی از مسئله روشنفکری حرف می‌زند، به استراوس روی می‌آورد و درحالی‌که پیشتر، مدل سارتری روشنفکری در فضای فرانسه حاکم بود و همه از حمایت از سارتر در برابر آرون سخن می‌گفتند، بوردیو به مدل استراوسی روی می‌آورد و از الگوهای ساختارگرایی برای تحلیل روابط اجتماعی بهره می‌گیرد.

وی گفت: او معتقد است این مدل روشنفکری مؤثرتر از مدل سارتر است که وزنه کاریزماتیک خود را در حوزه سیاست وارد می‌آورد. بوردیو که در آغاز منتقد رویکرد روشنفکری سارتری است، هر چه پیرتر می‌شود بیشتر سارتری می‌شود.

فکوهی تأکید کرد: در اینجا تناقض بوردیو را می‌بینیم، ضمن آنکه او علیرغم این شکست، به کار خود ادامه می‌دهد.

وی دشوار نویسی بوردیو را یکی دیگر از نقاط انتقاد به او دانست و گفت: بوردیو به تصریح خود، از زمانی که از شهرستان به پاریس آمده بود، به قدرت زبان واقف بود و با این زبان غیر قابل دسترس، انگار می‌خواست سلطه خود را تثبیت کند. این غیرقابل دسترس بودن البته در حوزه آکادمیک او را ضربه‌پذیر می‌کند.
 
فکوهی در پایان تأکید کرد: بوردیو در عین حال که مسئله کلیدی قدرت را طرح کرد، اما از همین نقطه هم آسیب‌پذیر بود.