یاد و خاطره حاج قربان سلیمانی زنده شد

به گزارش خبرنگار مهر، مراسم نکوداشت حاج قربان سلیمانی در ادامه برگزاری سلسله گردهمایی های هنرجویان موسیقی ردیف دستگاهی ایران به سرپرستی علی اصغر بیانی و با حضور علیرضا سلیمانی پسر حاج قربان و برخی از هنرمندان ازجمله رامبد صدیف ، داود گنجه ای ، داریوش پیرنیاکان ،مهدی آذرسینا، محمدرضا درویشی ،علی بیانی ، علی اکبر شکارچی و بهمن نامور مطلق دیروزبرگزار شد .

در این ابتدای مراسم قسمتی از آهنگهای موسوم به " پنج برادر" توسط بابک راحتی از شاگردان حاج قربان اجرا شد و پس از آن نماهنگی از زندگی و شیوه نواختن این دوتارنواز نمایش داده شد که بخش کوتاهی از این نماهنگ به اجرای قطعه "نصیحت" به نوازندگی حاج قربان سلیمانی اختصاص داشت.

زمان بخشی گری گذشته است

محمدرضا درویشی پژوهشگر به عنوان نخستین سخنران به روی صحنه آمد و از بخشی و بخشی گری در موسیقی خراسان سخن گفت : این مراسم اولین گردهمایی است که درباره حاج قربان صحبت می کنم بی آنکه خودش حضور داشته باشد، این دوتار نواز خراسانی به اعتباری آخرین حلقه از زنجیره تاریخی و فرهنگی در هنر بخشی گری بود و به اعتبار دیگر این طور نیست چراکه خوشبختانه پسرایشان و برخی دیگر از هنرمندان این منطقه به طور بالقوه بخشی هستند ولی هنر بخشی گری حاج قربان بالفعل بود .

ی در ادامه به جنبه های فنی موسیقی شمال خراسان اشاره کرد و گفت : بخشی گری مجموعه ای از هنرها است که به طور یکپارچه در وجود یک فرد وجود دارد به همین دلیل است که بخشی ها مهمترین شخصیت های فرهنگی به ویژه در هنر موسیقی هستند از همین رو هر دوتار نوازی نمی تواند یک بخشی باشد. 

درویشی در ادامه به چگونگی پدید آمدن بخشی گری اشاره کرد و گفت : زمانی بخشی و بخشی گری در فرهنگ ما به وجود می آید که تقاضا از سوی مردم وجود داشته باشد ولی متاسفانه دوره این عرضه و تقاضا گذشته است چراکه به کرات شاهد بودم با وجود شهرت جهانی هنر بخشی گری اغلب بخشی ها حتی در روستای خودشان در غربت به سر می برند و تا زمانی که تقاضایی وجود نداشته باشد بخشی هم وجود خارجی پیدا نمی کند.

وی در ادامه افزود : یک بخشی مثل حاج قربان فقط یک خواننده و یا نوازنده دوتار نیست اگرچه اینها شرط لازم این هنر است اما یک بخشی باید توانایی گفتن شعر به سه زبان ترکی، فارسی و کردی را داشته باشد و همچنین قادر باشد فی البداهه شعر بگوید و جمعی از مستمعان هنراش را به تسخیر خود درآورد؛ یک بخشی حافظه قوم و مردم منطقه خودش است که داستان های فولکور، ادبیات اساطیری گذشته را منتقل به نسلهای پس از خودش منتقل می کند در واقع آنچه که تمدن یک قوم را می ساخت توسط بخشی ها مطرح می شد و از نسلی به نسل دیگر انتقال پیدا می کرد؛ درست به همین دلیل بود که بخشی جایگاه ویژه ای به لحاظ اجتماعی ، سیاسی، بین المللی در فرهنگ موسیقایی داشت .

این پژوهشگر در ادامه خاطرنشان : حاج قربان یکی از شاخص ترین و البته خوشبخت ترین بخشی های شمال خراسان محسوب می شود چراکه هیچ بخشی در طول حیات و حتی پس از مرگ خود به شهرت حاج قربان سلیمانی نبود و من امیدوارم حاج قربان و آثارش الگویی برای تارنوازان شمال خراسان باشد تا راه او را ادامه دهند اگرچه به اعتقاد من زمان بخشی گری گذشته و به هیچ عنوان جبران پذیر هم نیست.

پس از پایان صحبت های محمدرضا درویشی ،علی اصغر بیانی دبیر برگزاری نکوداشت حاج قربان سلیمانی درخصوص چرایی نفوذ این دوتار نواز خراسان بر روی مخاطب گفت : وقتی صحبت از انسان و انسانیت می شود بحث هویت مطرح می شود مقوله ای که همه ما به نوعی دنبال آن هستیم و همانطور که می دانیم هویت در دو نوع حقیقی و مجازی تعریف می شود و هویت حاج قربان هم تنها در ساز و موسیقی تعریف می شد به این معنا که هیچ عنصری جز موسیقی در شخصیت و ماهیت وجودی او پیدا نمی کنم.

وی در ادامه افزود : حاج قربان از یک هویت مجازی به یک هویت حقیقی دست پیدا کرد هویتی که قادر شد در ماهیت وجودی موسیقی غرق شود یکی شدن حاج قربان با شعور صوت و موسیقی و درک این پیر دوتار نواز از این موضوع موجب شد که او به یک کلی بپیوندد که آن شعور، شعور غیرزمینی است که در همه اصوات به ویژه موسیقی نهفته است؛ حاج قربان از این جهت غرق موسیقی بود که گویی چیزی از خود نداشت و هربار که خواستم از ایشان قطعه ای بیاموزم درهمان پنجه های اول خودش با سازش می رفت و من را تنها می گذاشت.

در ادامه این مراسم پس از استراحتی کوتاه فیلم مستندی از شیوه نوازندگی استاد حاج قربان سلیمانی پخش شد در این فیلم چند نمونه از اثر "شاه ختایی"، آهنگ جعفر قلی (کرمانجی) ،مقام نوایی و آهنگ "بحر طویل" نمایش داده شد.

پس از پایان نمایش فیلم مستند حاج قربان سلیمانی پسر این دوتار نواز علیرضا سلیمانی به روی صحنه آمد و قطعه هایی از موسیقی شمال خراسان را اجرا کرد که با تشویق گرم حاضرین در سالن مواجه شد.