طنز مرادی کرمانی واکنشی به فقر و محرومیت‌های اجتماعی است

به گزارش خبرنگار مهر، در این مراسم جمال الدین اکرمی - دبیر مراسم - گفت: این نکوداشت از سوی نوجوانان "گروه کتاب" برگزار می شود و نوجوانان میزبان آن هستند. طی صحبت هایی که با هوشنگ مرادی کرمانی داشتم، او از من خواست تا برنامه با حضور نوجوانان و به دور از جار و جنجال باشد و ما هم سعی کردیم این مراسم مطابق آنچه او خواست باشد.

آثار مرادی کرمانی در ردیف آثار نویسنده ای چون عزیز نسین است

بعد از آن باسچی - مترجم آثار مرادی کرمانی به ترکی استانبولی - با اشاره به اینکه ادبیات مدرن کودک و نوجوان در ترکیه به 160 سال پیش برمی گردد یادآور شد: طی سال های متوالی نویسندگان زیادی در عرصه ادبیات کودک ترکیه حضور یافتند که از معروف ترین آنها می توان به عزیز نسین اشاره کرد؛ نویسنده ای که در ایران هم از شهرت فراوانی برخوردار است.

وی افزود: تجربه سال ها در ایران زندگی کردن و داشتن دوستان ایرانی مرا بر آن داشت تا با آثار هوشنگ مرادی کرمانی آشنا شوم. آثار او به واسطه داشتن طنزی ظریف، شباهت های زیادی به داستان های نویسندگانی چون یاشار کمال و عزیز نسین دارد. من سعی کرده ام در ترجمه آثار او، مرزهای جغرافیایی و ذهنی کشور خود و ایران را به هم نزدیک کنم.

وی ادامه داد: بهترین نویسندگان آنهایی هستند که مخاطبان را به تامل و اندیشه وادارند و این ویژگی در کار مرادی کرمانی مشهود است. از آنجا که اعتقاد دارم ادبیات زبان مشترک تمام ملت هاست، امیدوارم با ترجمه برخی آثار او گامی در جهت پیشبرد این زبان بردارم.

در ادامه مراسم فیلمی 30 دقیقه ای درباره زندگی و آثار این نویسنده به نمایش درآمد. حضور مرادی کرمانی در موسسه نابینایان عصای سفید و مدارس روستاهای کرمان، نشست های او با جمعی از کتابداران کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان در سال 1380، نمایی از روستای سیرچ زادگاه این نویسنده، نخل های به یادگار مانده از مادر او، استخدام مرادی کرمانی در وزارت بهداشت و... بخش هایی از این فیلم را تشکیل داده بودند.

داستان های مرادی کرمانی بار آموزشی بالایی دارد

بعد از آن فریدون عموزاده خلیلی - نویسنده کودک و نوجوان - گفت: هوشنگ مرادی کرمانی با خلق آثار خود توانست منشور زیبایی از ادبیات کودک را در اختیار مخاطبانش بگذارد. عنصر جذابیت در آثار او تا حدی است که زمانی که من دانشجوی رشته ریاضیات بودم، در خوابگاه دانشجویی و شب های امتحان هم آثار او به خصوص قصه های مجید را می خواندم. آثار او دارای سبک تازه ای است؛ سبکی که گرچه نویسنده نسبت به خلق آن ادعایی ندارد اما باعث شده تا طیف وسیعی از خوانندگان را به خود جذب کند.

وی افزود: در داستان های مرادی کرمانی همواره نوعی رئالیسم اجتماعی توام با شوخ طبعی به چشم می خورد و از این نظر آثار او به کارهای چخوف نیز پهلو می زند. همچنین برخی آثارش دارای ظرفیت مینی مال و مدرن است؛ به خصوص در "قصه های مجید" ظرافت طنز و همراهی آن با مسائل اجتماعی کاملا مشهود است. مرادی کرمانی اگرچه برای نگارش آثار خود از ونه گات و چخوف تاثیر نپذیرفته اما کارهایش از جهاتی بی شباهت به این دو نویسنده نیست.

نویسنده کتاب "دو خرمای نارس" ادامه داد: داستان های او در ساده ترین فضاها شکل گرفته و بار آموزشی بالایی دارد. به هرحال مرادی کرمانی دارای سبک ویژه ای در نوشتن است که متاسفانه یا خوشبختانه نویسنده دیگری تاکنون به این سبک دست نیافته است.

زن در آثار مرادی کرمانی دارای شخصیت اجتماعی است

معصومه انصاریان - نویسنده و پژوهشگر ادبیات کودک - نیز با موضوع نقش زنان در آثار مرادی کرمانی به سخنرانی پرداخت و گفت: در آثاری چون "بچه های قالیباف خانه"، "قصه های مجید"، "نخل" و "ماه شب چهارده" زن نقش اساسی ایفا می کند. در قصه های مجید، شخصیت بی بی نماینده زنان سنتی است و شخصیتی دوست داشتنی دارد. او زنی است که به فراخور شرایط معترض می شود و بر خلاف دیگر زنان سنتی دارای شخصیتی اجتماعی است. "خاور" در داستان "خمره" هم از متن زنانی در روستا برمی خیزد که قصد دارد برای تامین آب یک مدرسه تمام تلاش خود را انجام دهد. حتی "ننه اناری" در داستان "لبخند انار" نشانگر زنی است که منتظر قضاوت های مردم نمی ماند و به فعالیت های اجتماعی اش ادامه می دهد. مرادی کرمانی در قصه "بچه های قالیباف خانه" نیز زنان را در فقر نشان می دهد. زن در آثار او به طور کلی نماینده انسان هایی است که با ظلم می جنگند، زنانی که هرگز پایین تر از سطح اجتماعی مرد قرار نداشته و به خودی خود دارای شخصیتی مستقل اند.

طنز آثار او واکنشی به فقر و محرومیت های اجتماعی است

سپس شهرام اقبال زاده - نویسنده و مترجم - درباره ویژگی های ادبیات کودک و مرادی کرمانی گفت: طنز ژرف و تلخ موجود در آثار مرادی کرمانی مهم ترین مولفه آثار این نویسنده به شمار می رود. گوستاو فلوبر می گوید "سبک یعنی نوع زندگی انسان ها" و این چیزی است که در قصه های مرادی کرمانی مشاهده می شود؛ به این معنی که سبک و تکنیک وی اکتسابی نبوده بلکه برخاسته از زندگی شخصی اوست.

وی خاطرنشان کرد: مرادی کرمانی قصد دارد ضمن حفظ هویت فردی، محرومیت های اجتماعی را نیز به تصویر بکشد. این ویژگی در کتاب "شما که غریبه نیستید" مشخص تر است. به نظرم زندگی او شباهت هایی به زندگی ماکسیم گورکی دارد زیرا گورکی هم از جمله نویسندگانی بود که در کودکی دچار محرومیت های زیادی بود. مرادی کرمانی به واسطه تنگناهای اقتصادی و اجتماعی توانست به تخیل خود پناه ببرد و به درستی از آن کار بکشد.

اقبال زاده اضافه کرد: نویسنده اگر نتواند در درجه اول بومی باشد، نمی تواند برد جهانی نیز داشته باشد. هگل هم معتقد است اولین شرط داشتن هنر بزرگ، اصالت و صمیمیت است. در کتاب "َشما که غریبه نیستید" هوشو به عنوان نماینده کودکان محروم، در برابر فقر و رنج واکنشی طنزگونه نشان می دهد. مرادی کرمانی در این کتاب در واقع از رنج خود و همسالانش می نویسد. کارهای او بدون شک دربردارنده نقد اجتماعی است.

وی افزود: مرادی کرمانی از جمله نویسندگانی است که در نوشتن هرگز به تقلید نپرداخت. او نویسنده ای چیره دست است که از تلخی های اجتماعی هم شیرین می نویسد و مسلما اگر بخواهیم تمام زوایای کاری او را بررسی کنیم، در این مقال نمی گنجد و احتیاج به برگزاری یک همایش دارد.

مرادی کرمانی دین خود را به ادبیات کودک ادا کرد

در ادامه مراسم، نوش آفرین انصاری - دبیر شورای کتاب کودک - با موضوع "دلایل معرفی مرادی کرمانی برای جایزه آسترید لیندگرن در سال 2008 " گفت: در حال حاضر دو جایزه معروف هانس کریستین اندرسن و آلما وجود دارد که شواری کتاب کودک کارنامه کاری مرادی کرمانی را به جایزه آلما فرستاده است. همه افرادی که در شورای کتاب کودک کار می کنند معتقدند که مرادی کرمانی به واسطه نثر زیبایش توانسته دین خود را به ادبیات کودک ادا کند.

وی افزود: در سال 2008 شورای کتاب کودک بعد از انتشار دو اثر "شما که غریبه نیستید" و "نه تر و نه خشک" تصمیم گرفت مرادی کرمانی را به جایزه آسترید لیندگرن معرفی کند.

دبیر شورای کتاب کودک ادامه داد: تاکنون آثار خمره، قصه های مجید و... بارها از سوی نشر معین تجدید چاپ شده است. کتاب های او این قابلیت را هم داشته تا به شکل کتاب گویا در دسترس قرار گیرد. محبوبیت مرادی کرمانی در مطبوعات، انجام پژوهش های مستقل درباره آثار او، توجه جامعه علمی کشور به مرادی کرمانی، عضویت او در فرهنگستان زبان و ادب فارسی، تبدیل آثارش به فیلم، انیمیشن و نمایشنامه و اهمیت جامعه دانشگاهی به آثار او نشان از این دارد که مرادی کرمانی طی این سال ها خوب کار کرده است. ورود داستان هایش به کتاب های درسی، ترجمه "مهمان مامان" در سال 2007 در فرانسه و کسب جوایز متعدد دیگر مصداق های موفقیت او هستند.

هرگز مخاطبانم را تقسیم بندی نکرده ام 

هوشنگ مرادی کرمانی آخرین سخنران این برنامه بود که روی سن آمد و گفت: آرزو می کردم در این سالن دارای هزار صندلی بودم تا آنها را به کسانی که سراپا ایستاده اند اهدا کنم و شرمنده آنها نباشم. داستان من حکایت آن کودک مریض و کوچکی است که به او دارو می دادند تا بزرگ شود اما متاسفانه من با وجود این نکوداشت ها و الطاف بزرگ نمی شوم.

وی از ناشر کتاب های خود یاد کرد و افزود: خوشحالم که امروز کتاب های من به خوبی در دسترس قرار می گیرد. خوشحالم که با کتاب هایم توانسته ام دل ها را بلرزانم و خواب ها را بگیرم تا کتاب خوانده شود. نوجوانی به من می گفت "چرا این قدر از فقر می نویسی؟ دیگر تکراری شده است" و من در پاسخ گفتم "حرف تو مثل این است که به شخصی بگویی چقدر قدت کوتاه است." از فقر نوشتن یکی از دلمشغولی هایم بوده است.

وی تصریح کرد: من هرگز در حین نگارش مخاطبانم را تقسیم بندی نکرده ام و این نوجوانان بودند که به سراغ کتاب های من می آمدند.

مخاطب شناسی آثار مرادی کرمانی توسط نوجوانان گروه کتاب، شعرخوانی نوجوانان و اجرای نمایش "هنرمند" بر اساس داستان "پلوخورش" مرادی کرمانی توسط نوجوانان از دیگر برنامه های نکوداشت این نویسنده بود.

در ابتدای مراسم نیز گروه موسیقی ارکستر زهی "پارس" به سرپرستی پوریا نظری نسب به اجرای موسیقی پرداختند.