تالاب ‌بین المللی "یادگارلو" در معرض تخریب جدی قرار دارد

به گزارش خبرنگار مهر در ارومیه، تالاب زیبای یادگارلو در گذشته زیستگاه بسیار مناسبی برای زمستان گذرانی و نیز زادآوری پرندگان آبزی همچون قو، فلامینگو، اردک سرسفید و انواع مرغابیها بود اما طی چند سال اخیر با احداث زهکش در مجاورت آن و نیز کاهش آب ورودی و احداث یک جاده که از وسط تالاب می گذرد، موجب شده است حیات این تالاب ارزشمند به طور کامل از بین برود.

یادگارلو یا "خدرحاجی" یک تالاب آب شیرین کم عمق کوچک به وسعت 359 هکتار با باتلاقهای مغذی در اطراف آن است که در جنوب دریاچه ارومیه و 22 کیلومتری شهرستان نقده در ارتفاع 1290 متری از سطح دریا جاخوش کرده است.

منابع تامین کننده آب تالاب، روان آبهای فصلی ناشی از بارندگی در سطح حوضه، جریان های فصلی رودخانه "گدار" از طریق انهار سنتی و نشت آبهای زیرزمینی است که به دلیل کاهش بارندگی های اخیر و بروز پدیده خشکسالی تهدید مضاعفی بر حیات این تالاب به شمار می رود.

این تالاب به لحاظ اهمیت و ویژگی های منحصر به فرد در سال 1354 به عنوان سایت رامسر و مکانی با اهمیت جهت پرندگان تعیین و به ثبت این کنوانسیون رسیده و در زمانی که از شرایط طبیعی برخوردار بود، مکانی مهم برای تولید مثل پرندگان آبزی و زیستگاه مناسبی برای حداقل 40 گونه پرنده آبزی و آبچر با ارزش از جمله "اردک مرمری"، " اکراس سیاه"، "قوی کوچک"، "اردک بلوطی"، "غاز پیشانی سفید بزگ و کوچک"، "لک لک سفید " و... به شمار می رفت اما با به خطر افتادن حیات این تالاب، حیات این گونه از پرندگان نیز با خطرات جدی مواجه شده است.

بر اساس بررسی های انجام شده، 71 گونه گیاهی از 19 خانواده در منطقه تالاب شناسایی شده است که به طور معمول این گونه های گیاهی در دیگر نقاط استان نیز به صورت گسترده یافت می شوند، تعداد قابل توجهی از این گونه های موجود شامل 16 گونه قابل چرای دام و سه گونه نیز از نظر خواص پزشکی دارای ارزش ویژه ای هستند که نابودی حیات تالاب زیست این گونه ها نیز با تهدید مواجه شده است.

مدیرکل اداره کل حفاظت از محیط زیست آذربایجان غربی در این خصوص در گفتگو با خبرنگار مهر از تالابها به عنوان مظلوم ترین زیست بوم ها نام برد و گفت: تالابها از جمله زیست بوم هایی هستند که خیلی زود مورد تهدید و تخریب قرار می گیرند.

کیومرث کلانتری با بیان اینکه در این استان 30 تالاب دایمی و فصلی وجود دارد، وضعیت اکثر این تالابها را به جز تالاب "یادگارلو" که کاملا خشک شده است، مناسب ارزیابی کرد و افزود: وضعیت اکولوژیکی تالابهای استان فعلا مناسب است اما با روند خشکسالی پیش بینی می کنیم که علاوه بر پارک ملی دریاچه ارومیه تالابهای استان نیز امسال به شدت تحت تاثیر پدیده خشکسالی قرار گیرند.

این ارزیابی در حالی صورت می گیرد که تالاب بین المللی و مهم دریاچه ارومیه مرگ را به انتظار نشسته و در معرض نابودی قرار دارد و همچنین به استناد دفترچه حاوی اطلاعات تالابهای استان که توسط اداره کل حفاظت محیط زیست استان در سال 85 منتشر شده است، تالاب  بین المللی "شورگل" نیز با تهدید جدی به دلیل تبدیل این تالاب به سد مخزنی و احداث زهکش و تغییر کاربری آن توسط شرکت سهامی آب منطقه ای مواجه است.

وی در خصوص احیا و بهسازی تالاب یادگارلو اظهار داشت: تالاب یادگارلو برای احیا جزو برنامه های این اداره کل قرار دارد و سعی داریم با یک مکانیزیم، بخشی از آب زهکش حسنلو را به سمت تالاب انحراف بدهیم.

به‌گفته کلانتری، به رغم رشد آگاهی مردم نسبت به اهمیت محیطهای طبیعی به ویژه تالاب‌ها، هنوز درک واقعی از اهمیت کارکرد و حساسیت این زیستگاههای حیاتی و متنوع بسیار پایین است.

وی افزود: تالابها را می‌توان شاهکار خلقت به حساب آورد و به‌ جرات می‌توان گفت در مجموعه چهره‌های محیط طبیعی زمین کمتر زیستگاهی می‌توان با این اهمیت پیدا کرد که تا به این حد در مورد آنها غفلت شده باشد.

وی گفت: تالابهای استان از عناوین ثبتی مختلف بین ‌المللی و داخلی برخوردار هستند که سه سایت از ‪ ۲۲سایت تالابی، کنوانسیون رامسر ایران در این استان واقع است.

وی،این سه سایت را تالاب دریاچه ارومیه، تالاب قوپی باباعلی و تالابهای یادگارلو، درگه سنگی و شور گل عنوان کرد که هر سه تالاب یک سایت محسوب می‌شوند.

مدیرکل حفاظت محیط زیست آذربایجان غربی افزود: از تالابهای ملی واقع در این استان می‌توان به تالاب دریاچه ارومیه به‌عنوان پارک ملی و تالابهای "آق گل ماکو" "گرده‌قیط" "ممیند" و "کانی برازان" به‌ عنوان مناطق شکار ممنوع اشاره کرد.

کلانتری یادآور شد: در واقع تالاب‌ها را می‌توان از جمله نظام‌های حیات ‌بخشی به حساب آورد که مطلقا جایگزینی ندارند.

به گفته وی، تالاب‌ها مفیدترین و درعین حال بد بیارترین اکوسیستم‌های طبیعت به شمار می‌روند و هیچ یک از اکوسیستم‌های جهان به اندازه تالاب‌ها صدمات ناشی از کوتاه اندیشی بشر و تمایلات خود خواهانه انسان محوری را تجربه نکرده‌اند.

وی گفت: در لغت عنوان تالاب را می‌توان مترادف باتلاق، آب بندان، مرداب، برکه، دریاچه و سایر آبهای سطحی وسیع در نظر گرفت که برای مدت زیادی از سال دارای آب به نسبت کم عمق باشد.

کارشناس مسئول حیات وحش و آبزیان اداره کل حفاظت محیط زیست استان نیز در این زمینه با ابراز تاسف از وضعیت موجود تالاب یادگارلو اظهار داشت: هم اکنون به دلیل احداث زهکش سد حسنلو در نتیجه از دست دادن ذخیزه آب تالاب به زهکش به دلیل بافت خاک بسته تالاب ونفوذ پذیری بالا، استفاده از بستر تالاب جهت انجام مانورهای نظامی توسط نیروهای نظامی به صورت فصلی به عنوان اردوگاه و تغییر کاربری اراضی تالاب به کشاورزی و همچنین کاهش نزولات آسمانی از مهمترین عوامل خشک شدن این تالاب شده اند.

رامین سلمان زاده انجام مطالعات لازم در خصوص مکانیابی محل مناسب جهت استقرار ایستگاه پمپاژ به منظور آب از زهکش به تالاب را از مهمترین برنامه این اداره کل برای احیای این تالاب عنوان کرد.

به گفته کارشناسان حفاظت محیط زیست، کنترل سیلابها طوفانها، تغذیه و تخلیه آبهای زیرزمینی، کنترل سیلاب، جلوگیری از نفوذ آبهای شور، حفاظت در برابر نیروهای طبیعی و پاکسازی مواد سمی را از جمله کارکردهای اساسی تالابهاست که امید می رود با چاره اندیشی مسئولان استان شاهد تولد دوباره تالاب یادگارلوی نقده باشیم.