به گزارش خبرنگار مهر، با اعلام فهرست نامزدهای رشته‌های 16گانه جشن بزرگ سینمای ایران و تا فرصت دو سه روزی که برای معرفی برگزیدگان باقی است، راه بر تحلیل و ارزیابی همچنان گشوده است.
جشن خانه سینما که به تبع سیاست‌های نهاد برگزارکننده مدعی صنفی و تخصصی بودن در داوری و انتخاب برگزیدگان است، در حالی وارد دوازدهمین سال برگزاری می‌شود که این سیاست را سرلوحه عملکردهای خود کرده است. نگاهی به برگزیدگان هر دوره این جشن در مقایسه با برگزیدگان جشنواره فیلم فجر شاهدی است بر این مدعا.
"صد سال به این سال‌ها"؛ بدون پروانه نمایش نامزد در شش رشته
جشن بزرگ سینمای ایران در این سال‌ها در راه تبدیل شدن به رقیبی قدرتمند برای جشنواره فیلم فجر است که این جشنواره هم به گونه‌ای اجتناب‌ناپذیر سیاست‌های دولت را در انتخاب آثار و معرفی برگزیدگان مورد توجه قرار می‌دهد. امسال در همین مرحله معرفی نامزدها نیز می‌توان مورد توجه قرار گرفتن سیاست‌های رد و قبول آثار در رقابت با جشنواره فجر را در فهرست این جشن مورد توجه قرار داد.
نکته قابل توجه در این دوره جشن خانه سینما در مقایسه با 11 دوره قبل را شاید بتوان نوعی تخطی از سیاست‌های تعیین شده و موکد معاونت سینمایی و اداره کل نظارت و ارزشیابی دانست. هر چند محمود اربابی مدیر کل نظارت و ارزشیابی تأکید کرد فیلم‌های بدون پروانه نمایش به این شرط برای داوران به نمایش درمی‌آیند که در داوری‌ها لحاظ نشوند و امین تارخ دبیر جشن نیز آن را تأیید کرد، اما نتیجه داوری چیزی دیگر بود.
فیلم‌های "خاک آشنا" بهمن فرمان‌آرا، "کتاب قانون" مازیار میری و "صد سال به این سال‌ها" سامان مقدم از جمله آثار بدون پروانه نمایش هستند که به شرط لحاظ نشدن در آرا برای داوران به نمایش درآمدند. اما فیلم فرمان‌آرا در 12 رشته، فیلم میری در هفت رشته و فیلم مقدم در شش رشته نامزد دریافت تندیس خانه سینما شده‌اند.
از آثار به نمایش درنیامده در جشنواره بیست و ششم فجر که اکران عمومی هم نشده ولی با داشتن پروانه نمایش در داوری‌ها لحاظ شده‌اند، می‌توان به "دعوت" ابراهیم حاتمی‌کیا با نامزدی در 11 رشته، "خواب لیلا" مهرداد میرفلاح با نامزدی در دو رشته، "ستاره می‌شود" و "ستاره بود" فریدون جیرانی هر کدام با نامزدی در یک رشته و "زمانی برای دوست داشتن" ابراهیم فروزش با نامزدی در یک رشته اشاره کرد.
بقیه آثار نامزد شده نیز از میان فیلم‌های حاضر در جشنواره بیست و ششم فجر انتخاب شده‌اند که برخی از آنها هنوز به اکران عمومی درنیامده‌اند. "به همین سادگی" رضا میرکریمی، "فرزند خاک" محمدعلی باشه‌آهنگر"، "دیوار" محمدعلی طالبی، "باد در علفزار می‌پیچد" خسرو معصومی، "همیشه پای یک زن در میان است" کمال تبریزی برخی از این آثار هستند.
"آتش سبز" محمدرضا اصلانی، "دایره زنگی" پریسا بخت‌آور، "حس پنهان" مصطفی رزاق‌کریمی، "در میان ابرها" روح‌الله حجازی، "آن مرد آمد" حمید بهمنی، "ریسمان باز" مهرشاد کارخانی، "پرچم‌های قلعه کاوه" محمد نوری‌زاد نیز از فیلم‌های به نمایش درآمده در جشنواره فجر سال گذشته هستند.
در این میان با نگاهی به سیاست اشاره شده در داوری‌های جشن خانه سینما، نکاتی تازه برجسته می‌شود. جشن خانه سینما در داوری‌ها و معرفی برگزیدگان همواره به گونه‌ای مستقیم تلاش می‌کند آثاری را مورد توجه قرار دهد که درد فجر مورد بی‌مهری قرار گرفته‌اند و طبعاً در این میان آثاری هم که به حق در فجر جایزه گرفته‌اند قربانی این برخورد حذفی می‌شوند.
در واقع استخراج آرای "خاک آشنا" و "صد سال به این سال‌ها" در دوازدهمین جشن خانه سینما بیش از هر چیز برآمده از چنین سیاستی است. زیرا این دو فیلم بنا به سیاست‌های معاونت سینمایی ارشاد برای نمایش در جشنواره فجر بیست و ششم مورد قبول قرار نگرفته و اصلاحیه‌های بی‌شمار شامل حالشان شد که سازندگان زیر بار اعمال آنها نرفتند.
در نقطه مقابل هم فیلمی چون "به همین سادگی" که از فجر تا این مقطع بیشترین جوایز معتبر سینمایی را به خود اختصاص داده با نامزد شدن تنها در دو رشته کارگردانی و فیلمنامه و نادیده گرفتن وجوهی چون بازیگری همچنان متأثر از این قانون نانوشته برای داوری و انتخاب آثار در جشن خانه سینما شده است.
البته هستند در این میان آثاری که از هر دو سو مورد بی‌مهری قرار گرفته‌اند و سیاستگذاری‌های هیچیک از این دو جشن و جشنواره سینمایی شامل حالشان نشده است. "کنعان" مانی حقیقی، "آن جا" عبدالرضا کاهانی و... از جمله این آثار هستند که به مذاق هیئت انتخاب و داوران فجر و خانه سینما خوش نیامده و در واقع حضوری در این دو اتفاق معتبر سینمایی ندارد.
مروری کوتاه داریم بر نامزدهای مهمترین رشته‌ها:
"کتاب قانون"؛ بدون پروانه نمایش نامزد در هفت رشته
بهترین فیلم: "باد در علفزار می‌پیچد"، "دعوت"، "دیوار"، "خاک آشنا" و "فرزند خاک".
جالب اینکه "باد در علفزار می‌پیچد" تنها در رشته صدابرداری نامزد شده و با همین یک عنوان به فهرست بهترین فیلم راه یافته که می‌تواند مورد سئوال قرار بگیرد. "خاک آشنا" هم که حضوری سئوال‌برانگیز دارد و در این میان شاید برجسته‌ترین نامزد را مطابق با قوانین تعریف شده و اصول حرفه‌ای "فرزند خاک" دانست. "دیوار" در رده بعدی و البته فیلم دیده نشده حاتمی‌کیا نیز دیگر نامزدهای رشته بهترین فیلم هستند.
بهترین کارگردانی: رضا میرکریمی "به همین سادگی"، ابراهیم حاتمی‌کیا "دعوت"، محمدعلی طالبی "دیوار"، بهمن فرمان‌آرا "خاک آشنا" و محمدعلی باشه‌آهنگر "فرزند خاک".
با توجه به دیده نشدن دو فیلم "دعوت" و "خاک آشنا" و صبغه حرفه‌ای کارگردانان آنها و البته حضور سه فیلمساز برجسته چون میرکریمی، طالبی و باشه‌آهنگر که آثارشان در جشنواره فجر هم مورد توجه قرار گرفته، می‌توان این فهرست را بدون در نظر گرفتن تخطی "خاک آشنا" از قانون جشن، معقول و موجه دانست.
بهترین فیلمنامه: رضا میرکریمی و شادمهر راستین "به همین سادگی"، ابراهیم حاتمی‌کیا و چیستا یثربی "دعوت"، اصغر فرهادی "دایره زنگی"، بهمن فرمان‌آرا "خاک آشنا"، محمدعلی باشه‌آهنگر و محمدرضا گوهری "فرزند خاک".
گزینه‌های این فهرست با در نظر گرفتن فیلمنامه‌های قابل دفاع "به همین سادگی" و "فرزند خاک"، فیلمنامه بهتر از فیلم "دایره زنگی" و حضور کارگردانان فیلمنامه‌نویس در "دعوت" و "خاک آشنا" که حضور یک نویسنده مستقل هم مکمل نویسندگی یک کارگردان شده این فهرست را واجد اعتباری حرفه‌ای می‌کند.
بهترین بازیگر نقش اول مرد: صابر ابر "دایره زنگی"، عزت‌الله انتظامی"ستاره می‌شود"، پرویز پرستویی "کتاب قانون"، علی شادمان "زمانی برای دوست داشتن" و خسرو شکیبایی "ستاره بود".
در این فهرست حضور جمعی از بازیگران حرفه‌ای چون انتظامی، زنده‌یاد شکیبایی و پرستویی (با توجه به دیده نشدن "کتاب قانون")، حضور ابر و شادمان را سئوال‌برانگیز جلوه می‌دهد. هر چند ابر در دوره قبل جشن خانه سینما برای "مینای شهر خاموش" جایزه برد، اما حضورش با "دایره زنگی" در این فهرست دور از ذهن بود. همچنین حضور بازیگر خردسال فیلم "میم مثل مادر" با فیلم دیده نشده "زمانی برای دوست داشتن".
بهترین بازیگر نقش اول زن: دارین حمسه برای "کتاب قانون"، گوهر خیراندیش برای "دعوت"، مریلا زارعی برای "دعوت"، الناز شاکردوست برای "در میان ابرها" و فاطمه معتمد‌آریا برای "صد سال به این سال‌ها".
حضور یک بازیگر عرب در فهرست یک جشن صنفی خود از نکات جالب است. باقی نامزدهای این بخش از فیلم‌های به نمایش درنیامده هستند که قضاوت درباره آنها به پس از نمایش موکول می‌شود. غایب بزرگ این فهرست هنگامه قاضیانی بازیگر "به همین سادگی" است که نقش‌آفرینی وی مورد توجه جشنواره فجر، مسکو، وارنا بلغارستان و ... قرار گرفته است.
"خاک آشنا"؛ بدون پروانه نمایش نامزد در 12 رشته
در این میان ناگفته می‌توان به تحلیل و ارزیابی‌های پس از معرفی برگزیدگان هم نزدیک شد. اما یک نکته را نباید از نظر دور داشت که صرف نظر از تخطی چند فیلم از قانون جشن، در نهایت برگزیدگان انتخاب این هیئت داوری خاص و سلیقه نزدیک به نگاه تخصصی آنهاست نه بیشتر.
دوازدهمین جشن بزرگ سینمای ایران دوشنبه 25 شهریورماه در فضای باز برج میلاد و با اهدای تندیس طلایی خانه سینما به برگزیدگان برگزار می‌شود.
نظر شما