نهج البلاغه کتابی به مثابه چراغهای روشن راه

به گزارش خبرنگار مهر، به قول ظریفی نهج البلاغه کتابی است که می توان درخشش های علی(ع) را درآن یافت و بر زمانهای از دست رفته غبطه خورد.

نهج البلاغه کتابی است زیبا و دلنشین که زبانی فراتر از زبان انسان و فروتر از زبان الهی دارد به مثابه چراغ های روشن راه است کتابی که در نزد ما شیعیان پس از قرآن کریم ارجحیت و اهمیت دارد.

نهج البلاغه تاثیرگذار و سند قابل قبول فرهنگ علوی است که می تواند سرفصلی بر برآورده شدن نیازهای ما چه در زندگی و چه در زمامداری و مناسبات اجتماعی باشد .

تاکنون مقالات متعددی در قالب بیش از 105 موضوع از نهج البلاغه به رشته تحریر درآمده است و این کتاب همچنان مورد نظر و تامل اندیشمندان و محققان است.

تنوع موضوعات نهج البلاغه اعجاب برانگیز است، معارف بلند توحیدى، ارزشهاى والاى الهى، پند و اندرز و موعظه، بیان و تحلیل حوادث سیاسى و اجتماعى، دستور کار حکمرانان و توبیخ آنها از جمله مطالب نهج البلاغه است.

محتوای نهج البلاغه به تفکیک از خداوند و آفرینش تا اخلاق، امانتداری، علی، پیامبران، ایمان، رعایت حقوق مردم، قضاوت، حق، مظلوم، بستگان، دنیا و آخرت، برادری و برابری، قانون، مالیات، تدبیر و بی تدبیری، اصلاح امور و چگونه زندگی کردن است که به شیوا و متسدل ترین زبان و بیان مطرح شده است.

نهج البلاغه شامل گفتارها، خطابه ها و نامه های حضرت امیر در دوران امامت و زندگی ایشان است که نسخه کامل آن توسط سید رضی (ره) جمع آوری شده و تاکنون نیز در حیات علمی دنیا حرف های زیادی برای گفتن دارد و مورد تامل اندیشمندان و دانشمندان است.

مؤلّف پس از مقدمه اى کوتاه سخنان امیرمؤمنان علیه السلام را در سه بخشِ خطبه ها (سخنرانیها)، کتب (نامه ها و رساله ها) وقصار الحکم (حکمت هاى کوتاه) تنظیم کرده و در لابلاى سخنان آن حضرت ـ هر جا که لازم بوده ـ توضیحات کوتاه و مفیدى آورده است.

همچنانکه نهج البلاغه در لغت به معناى راه رسا و بلیغ سخن گفتن است هدف سیّد رضى از تهیه این کتاب این بوده که از میان احادیث منقول از امام على علیه السلام، بلیغ ترین و زیباترین آنها را گزینش و در این مجموعه گرد آورد. همین ویژگى راز ماندگارى و جاودانگى این کتاب در حوادث سهمگین و تلخ گذشته تاریخ و موجب شهرت آن در میان گروههاى مختلف مسلمانان و شخصیّت هاى برجسته غیرمسلمان شده است.

نهج البلاغه نقطه تعادل است همه چیز را با هم می بیند، برخى از پژوهشگران بیش از 370 اثر را در شرح و تفسیر و ترجمه و... نهج البلاغه بر شمرده اند و تاکنون نزدیک به 15 ترجمه از نهج البلاغه به چاپ رسیده است. این مسئله اهمیت و ارزش این کتاب را در میان مسلمین تا حدودى روشن مى نماید. ترجمه هاى بسیارى از نهج البلاغه به فارسى در دست است که از معروفترین آنها مى توان به ترجمه سیّد على نقى فیض الاسلام و دکتر سیّد جعفر شهیدى اشاره کرد.

همچنین برخى از دانشمندان کوشیده اند تا سخنان دیگر امام على علیه السلام را که سیّد رضى در نهج البلاغه نیاورده است گردآورى کنند که مهمترین این آثار "نهج السعاده فی مستدرک نهج البلاغه" است. این مجموعه به کوشش شیخ محمّد باقر محمودى گرد آمده است و در هشت جلد منتشر شده است.

فرهنگهاى لفظى و موضوعى تهیه شده نهج البلاغه جستجو و مراجعه به آن را آسان کرده است. همچنین تاکنون چند نرم افزار از نهج البلاغه و برخى از شرحهای آن تهیه شده است.

مشهورترین تحقیقهاى نهج البلاغه تحقیق محمد عبده و صبحى صالح است. تحقیق مرحوم فیض الاسلام نیز در میان فارسى زبانان رواج دارد.

امیرالمومنین دنیا را محل خدمت به مردم می داند، در غیر این صورت دنیا را عروس هزار داماد و مایه سیه بختی می خواند.

اگر دنیا را براى مردم بخواهیم نیکوست و اگر براى خودمان زشت و پلید، اگر دنیا را پیش ‏درآمد آخرت بدانیم عزیز است و محبوب و اگر معاد و اخلاق و خداپرستى و مردم‏دوستى و فضائل و برتریهاى انسانى را فداى او کنیم، اهریمنى است ناپاک و اژدهایى است قتال و عجوزه‏اى است که عروس هزار داماد است و هر داماد را در حجله عفن و تاریک خود به گور شقاوت سرنگون ساخته است.

گفتارهای امیرالمومنین در نهج البلاغه چند بعدی است همچنانکه از دنیا و آخرت و اخلاق می گوید از عدالت و رفتار حاکمان با مردم و وظیفه مردم می گوید.

پندها و استدلال های نهج البلاغه، سرفصل هایی برای بخشهای مختلف زندگی شخصی و اجتماعی است.

تامل در نهچ البلاغه آسان نیست و گرچه ترجمه های زیبای فارسی آن همچنان وجود دارد و به زبان های مختلف و زنده دنیا نیز به چاپ رسیده است با این حال فهم آن نیازمند استادی است که زوایای مختلف نهج البلاغه را می داند و از شگفتی ها آن خبر دارد.

اکنون توجه به نهج البلاغه بیش از آنکه اجتماعی شده باشد در اختیار اندیشمندان، متفکرین و نخبگان است و باید برنامه ریزی ای کرد تا علوم نهج البلاغه در جامعه گسترش و نهادینه شود.

استاد مرتضی مطهری در سری کتابهای نهج البلاغه، کلیدی هایی را پیش رو می گذارد که ما را با نهج البلاغه بیشتر آشنا می کند.

باید به نهج البلاغه بیشتر توجه شود

نماینده ولی فقیه در استان مرکزی معتقد است توجه به نهج البلاغه در کشور کافی نیست.

آیت الله احمد محسنی گرکانی با اشاره به اینکه نهج البلاغه پر از پند و اندرزها و راه و روش زندگی و حکومت داری است می گوید: راه اندازی کلاس های نهج البلاغه برای جوانان و نوجوانان زمینه رشد و ترقی آنان را فراهم کند.

دبیر انجمن قرآن و نهج البلاغه استان مرکزی نیز در گفتگو با خبرنگار مهر در اراک گفت: انجمن قرآن و نهج البلاغه استان مرکزی در راستای پیشبرد فرهنگ قرآن و نهج البلاغه در میان افراد جامعه به ویژه نسل جوان تشکیل شده است و با برگزاری برنامه های متنوع با موضوعات قرآن و نهج البلاغه با استقبال چشمگیر مردم به ویژه جوانان و نوجوانان مواجه شده است.

محمد رضا جعفری اضافه کرد: برگزاری دوره آموزشی آشنایی با شرح و تفسیر نهج البلاغه، اعزام اصحاب قرآنی استان مرکزی به کربلای معلا، برگزاری دوره تدبر در قرآن کریم، نشست وهابیت، انحراف از قرآن، نشست تربیت از منظر قرآن و نهج البلاغه و نشست پیرامون شبهات قرآنی ازبرنامه های این انجمن در سال جاری است.

جعفری جامعه را تشنه آشنایی با نهج البلاغه داسنت و خاطر نشان کرد: ما نیازمند توجه بیشتر در این حوزه هستیم و می توانیم با برگزاری برنامه های مناسب به جذب علاقمندان و توسعه فرهنگ دینی و علوی بپردازیم.