عدالت در فلسفه اخلاق جدید فضیلتی نهادی است

به گزارش خبرنگار مهر ، دکتر محسن جوادی در نشست علمی " حکمت و عرفان هنری مکتب شیراز" در مؤسسه پژوهشی حکمت و فلسفه ایران به تشریح مقاله خود با عنوان " نسبت فضلیت عدالت با فضیلتهای اساسی اخلاق" پرداخت.

وی به تعریف عدالت نزد حکمای یونان پرداخت و گفت: در اخلاق یونان چهار فضلیت حکمت، عدالت، عفت و شجاعت وجود دارد که ارسطو دو تعریف از عدالت ارائه می کند یکی اینکه عدالت، فضیلتی حاصل از مجموع فضیلتهای سه گانه قبلی است ( عدالت به حضار عام ) و دیگری عدالت یعنی میل به پول و شهرت در حد اعتدال که مقدار بیشتر را ظلم و مقدار کمترش رو انظلام(عدم تن دادن به ظلم) می خواند.

عضو هیئت علمی دانشگاه قم به تشریح اشکالاتی که بر تعریف ارسطو در باب عدالت وارد است پرداخت و گفت: هر دو تعریف موجب اشکال است از باب ردیف قرار گرفتن فضیلت عدالت در کنار فضیلتهای دیگر ، اشکال تعریف اول این است که خودش هم عرض سه فضیلت دیگر نیست بلکه بر آمده از دیگر فضایل است.

وی افزود: در فلسفه اخلاق جدید آثاری تدوین شد و رویکردشان به عدالت این است که عدالت بیش از آنکه فضیلت شخصی باشد فضیلت نهادی است. مفهوم عدالت این نیست که فردی که عادل است ، میلی در او وجود دارد که آن میل در حال اعتدال است بلکه در عدالت پای یک نهادحقوقی در میان است اگر فردی نسبت به حقوق دیگران مراقبتی داشته باشد عادل است، در غیر این صورت ظالم است.

وی اندیشه دوانی در مورد عدالت را همان تعریف ارسطویی خواند که در کتاب اخلاق جلالی برای رفع اشکال تعریف ارسطویی قائل به چهار نیرو و میل می شود.

دوانی معتقد است که قوه عاقله نظری و عملی است که حتی به کارگیری قوه نظری کار قوه عملی عاقله است و رئیس قوا را عاقله عملی می داند و می گوید عدالت خود فرایند و نیروی دیگری می خواهد که در نهاد انسان وجود دارد.

دکتر جوادی معنای بسیطی که دوانی از عدالت می دهد را قابل تأمل خواند و اشکالات دشتکی به دوانی را وارد ندانست و گفت: دشتکی می گوید محقق دوانی از اصطلاحات قوم خروج کرده است دشتکی می گوید درست است که عدالت ترکیب آن سه قوه است اما از این ترکیب صورت وحدانی جدیدی ایجاد شده که هم عرض سه تای دیگر قرار می گیرد.

وی در پایان با اشاره به اینکه بحث عدالت پس از دوانی ادامه پیدا نکرد ضرورت پرداخت به این مسئله را یاد آور شد.

گردهمایی بزرگ مکتب شیراز که مشتمل بر هشت همایش تخصصی در حوزه های حکمت و عرفان، ادبیات و زبان شناسی، خوشنویسی، نگارگری، موسیقی، هنرهای صناعتی، معماری و شهرسازی، نسخه شناسی است چهارشنبه 13 آذر ماه در تهران آغاز و یکشنبه 17 آذرماه در شیراز به پایان خواهد رسید.