به گزارش خبرگزاري "مهر" قسمت نخست اين گزارش بدين شرح است :
GOV/2004/34
June 2004 اول
شوراي حكام
اجراي موافقتنامه پادمان براساس معاهده NPT در جمهوري اسلامي ايران
گزارش دبيركل
1. در جلسه آژانس در مارس 2004 ، شوراي حكام گزارش تهيه شده توسط مديركل را در مورد اجراي توافقنامه بين جمهوري اسلامي ايران ( از اين به بعد به آن ايران گفته مي شود ) و آژانس براي كاربرد پادمانهاي مربوط به معاهده منع گسترش تسليحات هسته اي (توافقنامه پادمانها ) بررسي كرد. اين گزارش در 24 فوريه 2004 با عنوان GOV/2004/11 منتشر شد كه شامل يك رويدادنگار از نوامبر 2003 ، خلاصه اي از فعاليتهاي وارسي آژانس و برآوردهاي آن و اقدامات بعدي آن مي شد .
2. در روز 13 مارس 2004 شوراي حكام عهدنامه GOV/2004/21 را صادر كرد كه در آن :
- تاييد شده است كه طبق گزارش مديركل ، ايران همكاري فعالانه با آژانس داشته است و اين همكاري عبارت بود از تامين دسترسي به اماكني كه آژانس درخواست كرده بود اما از آنجايي كه همكاري ايران تاكنون كمتر از آنچه مورد نياز بود، بنابراين از ايران خواسته شد كه همكاري خود را ادامه داده و آنرا افزايش دهد به خصوص با تامين فعالانه و سريع اطلاعات درست و مفصل در مورد همه جنبه هاي فعاليتهاي هسته اي گذشته و كنوني اين كشور.
- از امضاي پروتكل الحاقي توسط ايران استقبال شد و تاييد سريع آن خواسته شد و اشاره شده بود كه شورا در ارتباطات خود با مديركل در 10 نوامبر 2003 دريافته است كه ايران داوطلبانه خود را متعهد به عمل مطابق با شرايط پروتكل كه از آن تاريخ به اجرا در آمد ، كرده بود . و بر اهميت پيروي ايران از ضرب الاجل اظهار نامه ها كه در اصل 3 پروتكل مطرح شده است ، تاكيد شد.
- يادآوري شد كه شورا در قطعنامه هاي 26 نوامبر 2003 و 12 سپتامبر 2003 خود از ايران خواسته بود كه همه فعاليتهاي مربوط به غني سازي خود را متوقف سازد و اشاره شده بود كه ايران با تصميمات داوطلبانه خود در روزهاي 29 دسامبر 2003 و 24 فوريه 2004 گامهاي مفيدي در اين زمينه برداشت . و از ايران خواسته شد اجراي اين تعهد را به همه فعاليتهاي خود در سرتاسر ايران گسترش دهد . از مدير كل خواسته شد كه اجراي كامل اين گامها را بررسي كند .
- از اينكه ايران همانگونه كه در گزارش مديركل آمده بود ، در يادداشت 21 اكتبر 2003 خود كه بايد شامل " تمام گستره فعاليتهاي هسته اي ايران " و " گاه شمار يك سانتريفوژ R و D" مي شد، به مالكيت طرحهاي سانتريفوژهاي P2و تحقيقات مربوط و توليد و فعاليتهاي تست مكانيكي كه مدير كل آن را " موضوعي برا ي نگرانيهاي جدي " به خصوص از نظر اهميت و حساسيت آن فعاليتها دانسته است ، اشاره نكرده بود ، ابراز تاسف شد .
- نگراني مدير كل در رابطه با مسئله هدف فعاليتهاي ايران در زمينه آزمايشهاي توليد و استفاده هدفمند از پلوتونيوم 210 و نبود اطلاعاتي براي تاييد اظهارات ايران در اين زمينه، منعكس شد .
- از ايران خواسته شد كه در برداشتن گامهاي مورد نياز براي حل تمام مسائل حل نشده از جمله مسئله آلايش مربوط به آلودگي اورانيوم غني شده سطح پايين (LEU) و اورانيوم غني شده سطح بالا (HEU) در كارگاه شركت كلايه و نطنز ، مسئله ماهيت و گستره تحقيق غني سازي ليزري ايزوتوپ ، مسئله آزمايشهاي توليد پلوتونيوم 210 سريعا و فعالانه اقدام كند .
- با تقدير اشاره شد كه آژانس در حال بررسي ريشه هاي ذخاير و منابع تكنولوژي و تجهيزات مربوط و مواد هسته اي و غير هسته اي يافت شده در ايران است و دوباره تاكيد شده بود كه همكاري كامل و دقيق و سريع كشورهاي جهان سوم با آژانس براي شفاف سازي مسائل حل نشده مربوط به برنامه هسته اي ايران از قبيل آشنايي با تكنولوژي هسته اي از طريق منابع خارجي ضروري است . همچنين از همه همكاريها در اين زمينه كه تا آن زمان با آژانس شده بود، تقدير شد .
- تصميم گرفته شد بررسي پيشرفتها در زمينه بررسي بيانيه هاي ايران و چگونگي پاسخ دادن به موارد قصور ذكر شده در فوق ، به جلسه ماه ژوئن و پس از دريافت گزارش بعدي مدير كل موكول مي شود.
- تصميم گرفته شد موضوع بسته نشود .
3. در قطعنامه GOV/2004/21 شورا همچنين از مدير كل درخواست كرد كه پيش از پايان ماه مي و يا در صورت امكان زودتر از اين تاريخ مسائل فوق را همچنين اجراي قطعنامه هاي قبلي و فعلي در مورد ايران را براي بررسي شوراي حكام در ماه ژوئن گزارش دهد . اين گزارش كه يك گاه شمار از ماه مارس 2004 و مسائل حل نشده و گامهاي بعدي و خلاصه اي از برآورد فعلي آژانس را ارائه مي كند همراه با يك ضميمه در مورد فعاليتهاي بررسي آژانس در پاسخ به اين درخواست صادر مي شود .
A
- گاه شمار از ماه مارس 20044. در روز 3 مارس 2004 آژانس به ايران در مورد قصد آژانس براي وارسي واحد نيمه صنعتي غني سازي سوخت (PFEP) در نطنز و ديگر بازديدها از مناطق ديگر در ايران و بحثها در مورد برنامه هسته اي ايران در فاصله زماني 13 تا 18 مارس 2004 اطلاع داد . در روز 12 مارس 2004 ايران به اين اظهاريه آژانس پاسخ داد ؛ با بيان اينكه " به دلايل عملي از جمله آماده نبودن پرسنل ايران نياز دارد براي اين بازرسي كه مطابق برنامه پيشنهاد شده بايد انجام مي شد ، آماده شود . مطابق برنامه اين بازرسي بايد درآخرين هفته سال نو ايراني انجام مي شده ، كه به نيمه دوم ماه آوريل سال 2004 به تعويق انداخته شد . " آژانس در همان روز از ايران خواست درمورد به تعويق انداختن بازرسيها و نظارت فورا تجديد نظر كند .
5. روز 5 مارس 2004 آژانس يك توضيح شفاهي به همراه ضميمه " توضيحات و نكات توضيحي توسط ايران در زمينه گزارش مديركل آژانس بين المللي انرژي هسته اي GOV/2004/11 " از جانب ايران دريافت كرد . كه به درخواست ايران بوسيله دبيرخانه با عنوان INfcir/628 (روز 5 مارس 2004 ) منتشر شد . روز 30 مارس 2004 دبيرخانه پاسخي به آن توضيحات و نكات توضيحي در سند 2004/Note 17 صادر كرد .
6. در روز 15 مارس 2004 آژانس توضيح شفاهي از ايران دريافت كرد كه در آن بيان شده بود : دستور براي اجراي تصميماتي كه روز 24 فوريه داوطلبانه توسط ايران اتخاذ شد ، صادر شده است و برنامه ريزي براي اجراي اين دستور آغاز شده است اما به دليل اينكه به تعطيلات سال نوي ايراني نزديك مي شويم ... وارسي تعليق اين اقدامات مي تواند از 10 آوريل 2004 آغاز شود. ايران همچنين به آژانس اطلاع داد كه بازرسي PFEPمي تواند در روز 29 مارس 2004 انجام شود . بازرسي در آن تاريخ انجام شد .
7- روز 6 آوريل 2004 ، مدير كل و مقامات عالي رتبه آژانس در تهران با رئيس جمهور ايران آقاي خاتمي ، آقاي آقازاده معاون رئيس جمهور ايران و رئيس سازمان انرژي اتمي ايران و دكتر روحاني رئيس شوراي عالي امنيت ملي ايران و آقاي خرازي وزير امور خارجه ايران براي بحث در مورد اجراي تعهدات ديدار كردند . طي اين بحثها مقامات ايراني پذيرفتند تا با آژانس در زمينه تعدادي از مسائل حل نشده با هدف رسيدن به پيشرفتهايي در زمينه حل چنين مسائلي تا پيش از اجلاس ماه ژوئن 2004 شوراي حكام همكاري كنند .
8- بازديدها ابتدا براي اواسط ماه مارس برنامه ريزي شد كه شامل بحثهاي مربوط به برنامه هسته اي ايران مي شد كه سرانجام نيز در روزهاي بين 12 تا 23 آوريل 2004 انجام شد . ماموريت همچنين شامل بازديد متخصصان تكنولوژي سانتريفوژ آژانس از تعدادي از اماكن مربوط به فعاليتهاي غني سازي سانتريفوژ P2 ايران مي شد . آنها همچنين تعدادي از كارگاههاي خصوصي را براي بررسي توقف مونتاژ سانتريفوژ و توليد داخلي اجزاي سانتريفوژ در آن اماكن ، مورد بازديد قرار دادند . تا آن زمان هيچ توافقي در مورد شرايط دسترسي به كارگاههاي توليد اجزا در سايتهاي متعلق به سازمان صنايع دفاعي (DIO) حاصل نشد و آژانس قادر به انجام هيچ فعاليت وارسي در آن اماكن نبود.
9. در روز 15 آوريل معاون مدير كل در زمينه پادمانها (DDG-SG) در وين با آقاي امير حسين زماني نيا مديركل سياسي و بين المللي وزارت امور خارجه ديدار كرد تا در مورد شرايط دسترسي آژانس به سايتهاي متعلق به (DIO) بحث كند . اما در آن زمان هيچ توافقي حاصل نشد .
10 . در روزهاي 20 و 21 آوريل 2004 آژانس با يك هيئت ايراني به سرپرستي آقاي سيروس ناصري مشاور ويژه دولت ايران ديدار كرد تا در زمينه مسائلي كه در جلسه 6 آوريل 2004 در ايران به آنها اشاره شد از جمله دسترسي به سايتهاي DIO بحث كنند .
11. در دوره بين 24 آوريل تا 5 مي 2004 آژانس بازرسيهايي را از رآكتور تحقيقاتي تهران (TRR) ،آزمايشگاههاي چندمنظوره جابربن حيان( JHL ) ، كارخانه تبديل اورانيوم (UCF) و آزمايشگاه توليد سوخت (FEL) انجام داد . علاوه بر بازديدها، بحثهايي در زمينه آزمايشهاي تبديل اورانيوم قبلي ايران صورت گرفت .
12. در روز 26 آوريل ، آژانس به ايران در مورد درخواستهايش براي بازرسيهاي مستقل از تعليق داوطلبانه توليد داخلي اجزاي غني سازي سانتريفوژ در سايتهاي DIO اطلاع داد و اشاره كرد كه پيش از چنين بازرسيهايي آژانس بايد از ايران تعهد بگيرد كه ايران با اقداماتي كه بوسيله آژانس تعيين شده اند موافقت خواهد كرد .
13. در روز 27 آوريل 2004 ، آژانس نتايج تحليل خود را از نمونه هاي محيطي كه پيش از آن در مركز تحقيقات هسته اي ايران (TNRC) و مركز تكنولوژي هسته اي اصفهان (ENTC) جمع آوري شده بود همچنين نتايج تحليل نمونه هاي محيطي كه در ژانويه 2004 از برخي از كارگاههاي توليد كننده اجزاي سانتريفوژ P2 , P1 جمع آوري شده بود را به اطلاع ايران رساند . آژانس همچنين توضيحاتي در مورد اطلاعات تهيه شده توسط ايران در مورد آزمايشهاي جداسازي پلوتونيوم اين كشور تهيه كرد .
14. در يادداشتي در تاريخ 29 آوريل 2004 ايران به آژانس اطلاع داد كه قصد دارد تستهاي گرم در خط توليد UF6 دركارخانه تبديل اورانيوم (UCF)انجام دهد . در روز 7 مي 2004 ، آژانس به ايران نامه اي نوشت كه در آن آمده بود با توجه به ميزان مواد هسته اي مورد نياز در اين پروسه از نظر دبيرخانه تست گرم UCF باگاز UF6 به طور تكنيكي توليد مواد تغذيه كننده براي پروسه هاي غني سازي به شمار مي آيد و مغاير با تعهد اين كشور براي توقف فعاليتهاي غني سازي است . در نامه اي در 18 مي 2004 ايران به آژانس اطلاع داد كه اين كشور در هيچ زماني تعهدي مبني بر عدم توليد مواد مغذي براي پروسه هاي غني سازي نداده است و تصميم اين كشور براي توقف موقت و داوطلبانه ، حوزه دقيقا تعريف شده اي دارد كه شامل توقف توليد (UF6) نيست .
15. از روز 8 مي تا روز 12 مي 2004 متخصصان غني سازي ليزري آژانس با هدف اصلي بررسي گاه شمار برنامه غني سازي ليزري و برآورد صحت و ميزان كامل بودن اظهارات ايران در مورد اين برنامه ، از ايران ديداركردند .
16. بين روزهاي 14 و 23 مي 2004 ، بازرسان آژانس فعاليتهاي بازرسي و بستن مربوط به اجزاي سانتريفوژ در نطنز را در ارتباط بامسئله تعليق انجام دادند نمونه هايي در رابطه با UF6 وارد شده جمع آوري كردند و از كارخانه توليد آب سنگين در اراك بازديد كردند .
17 . از روز 15 تا روز 17 مي 2004 به دنبال درخواست ايران آژانس 2 كارمند تكنيكي را از بخش ضمانتها به ايران فرستاد تا توضيحاتي در مورد راهنماييها و صفحه بنديهاي تهيه و صدور اظهارنامه ها مطابق با اصول 2 و 3 پروتكل الحاقي به "توافقنامه هاي ضمانتها" ارائه دهند .
18 . در روز 21 مي 2004 ، يك هيئت ايراني به سرپرستي آقاي ناصري با آژانس در وين ديدار كرد تا در مورد وضعيت مسائلي كه با مدير كل در جلسه اي در روز 6 آوريل 2004 در تهران بحث شد ، بحث و گفتگو كند . در نتيجه اين جلسه ايران و آژانس توانستند فرداي آن روز به طرحي در زمينه دوره بازديدها در 12 ماه آينده براي بررسي توقف توليد اجزاي غني سازي گاز در 9 سايتي كه ايران اعلام كرده بود به چنين فعاليتهايي پرداخته بودند ، دست يابند .
19. در روز 21 مي 2004 ، ايران يك اظهارنامه مقدماتي مطابق با پروتكل الحاقي صادر كرد . در توضيح شفاهي پيش از اظهارنامه ، ايران به آژانس اطلاع داد ، همانگونه كه ايران در روز 18 دسامبر 2003 پروتكل الحاقي را امضا كرده و تصميم گرفته بود داوطلبانه به عنوان اقدامي در جهت جلب اعتماد اين پروتكل را اجرا كند ، اين اظهار نامه پيش از تاريخ مقرر يعني 18 ژوئن 2004 و به دنبال درخواست مدير كل در ديدار ماه آوريل 2004 وي از ايران ، صادر شد . توضيح شفاهي همچنين بيان كرد كه در مقدمه اين اظهار نامه " در اين زمان محدود هر تلاش منطقي براي تامين اطلاعات در سطح مربوط و هماهنگ با قوانين پروتكل براي آژانس صورت گرفته است و اظهار نامه براي توضيحات بيشتر در صورت نياز باز است .
20 . در روز 28 مي 2004 مدير كل آژانس دوباره با يك هيئت ايراني به سرپرستي ناصري ديدار كرد تا در مورد مسائل مهم حل نشده گفتگو كند .
21. در روز 29 مي 2004 در ابتداي يك سفر 5 روزه به ايران ، بازرسان آژانس بحثهايي را با مقامات ايراني در زمينه برنامه سانتريفوژ P2 و فعاليتهاي انجام شده مربوط به وارسي تعليق در كارگاههاي DIO و نطنز انجام داد .
B.مسائل حل نشده و گامهاي آتي
وارد كردن و ساخت اجزاي سانتريفوژ P2
22. همانگونه كه در گزارش قبلي مديركل به شورا (GOV/2004/11 پاراگراف 44 تا 45 ) اشاره شده است ، مقامات ايراني پيش از اين اعلام كردند ايران به هيچ سانتريفوژ P2 و يا اجزاي مربوط به آن از خارج دسترسي پيدا نكرده بود اما همه اجزا را از جمله چرخه هاي مركب را در كارگاههاي يك شركت خصوصي در تهران توليد كرده بود . ايران هم اكنون اعتراف كرده است كه برخلاف اين اظهارات پيشين ، تعدادي مغناطيس هاي مربوط به سانتريفوژهاي P2 را از تامين كننده هاي آسيايي وارد كرده است و علاوه براين چرخه هاي مركبي كه در ايران توليد شده بودند در حقيقت در كارگاه ديگري در يك سايت DIO توليد شدند.در روز 30 مي 2004 ، ايران اطلاعاتي را در مورد كميتها و منابع مغناطيسهاي وارد شده ، مواد خام و تجهيزات مربوط را به آژانس ارائه كرد .اين اطلاعات هم اكنون بوسيله آژانس در حال بررسي است .
23. در پاسخ به سوالات بيشتري كه توسط آژانس مطرح شد ، ايران همچنين اظهار داشته است كه شركت خصوصي از يك واسطه اروپايي در مورد تهيه مغناطيسهاي 4000 با خصوصيتهاي مناسب براي استفاده در سانتريفوژهاي P2 درخواستهايي داده بود. ايران همچنين اظهار داشت كه عملا هيچ مغناطيسي توسط شركت خارجي به ايران آورده نشد به علاوه در بحثهايي كه با آژانس در روز 30 مي 2004 صورت گرفت ، مالك شركت خصوصي اعتراف كرد كه از واسطه در خواست تعداد بيشتري مغناطيسهاي بالاي 4000 را براي سانتريفوژهاي P2 كرده بود .وي اظهار داشت كه به تعداد بيشتري مغناطيسها براي جذب كردن واسطه به اينكه سفارشات بيشتري در راه خواهد بود ، اشاره شده بود.
24. آژانس درخواست اطلاعات بيشتر و مفصلتر در مورد واردات آيتمهاي سانتريفوژهاي P2 و توضيحي در مورد اينكه چگونه چنين تلاشهايي براي تهيه كه در پاراگراف 23 به آنها اشاره شد با تحقيق كم دامنه سانتريفوژ P2 بيان شده توسط ايران و برنامه توسعه R&D تطابق دارد ، در خواست كرده است .
25. نمونه هاي محيطي كه در كارگاه شركت خصوصي كه گفته مي شود درآن اجزاي سانتريفوژ P2 توليد و آزمايش شده اند جمع آوري شدند . نتايج اين نمونه ها بايد بررسي شوند .از كارگاهي كه چرخه هاي مركب در آن توليد شدند در روز 30 مي 2004 بازديد به عمل آمد .
26 . در پرتو تحقيقات صورت گرفته براي دستيابي به طرحهاي سانتريفوژ P2 و تواناييهاي تكنيكي كه در ايران در آن زمان وجود داشت ، متخصصان غني سازي سانتريفوژ سوالاتي در مورد اين بيانيه ايران مبني بر اينكه : اگرچه طرحها در سال 1995 تهيه شده بودند تا سال 2001 هيچ عملي بر روي سانتريفوژهاي P2 انجام نشده است و تست مكانيكي چرخه هاي مركب P2 در سال 2002 آغاز شد . متخصصان همچنين در مورد صحت داشتن انجام تستهاي سانتريفوژ براساس طرحهاي P2 كه به تهيه قطعه هايي از خارج و توليد پوششها و اجزاي سانتريفوژ نياز داشت ، در دوره اي كمتر از يك سال ابراز ترديد كردند .
منبع آلودگي
27. همانگونه كه در گزارشهاي قبلي مدير كل اشاره شد ايران ثابت كرده است كه ذرات LEU و HEU كه در نطنز ، شركت الكتريكي كلايه و تكنيك فرآيند يافت شدند به دليل آلودگي نشات گرفته از اجزاي سانتريفوژهاي P1 وارد شده هستند . ايران اخيرا اطلاعات تكميلي در مورد مكانهايي در ايران كه تجهيزات سانتريفوژ P1 و اجزاي آن بدانها منتقل شدند ارائه كرده است . اين كشور همچنين اطلاعاتي در مورد دوره هاي زماني مربوط به اين انتقال ارائه كرده است . متخصصان آژانس با توجه به پيچيدگي اطلاعات ارائه شده توسط ايران در مورد انتقال اجزا ، پيش بيني نمي كنند كه اين اطلاعات در حل مسئله تهيه ، كمك بيشتري بكند مگر اينكه اطلاعات بيشتري در مورد منبع اين اجزا ارائه شود . آژانس در ابتدا در آگوست 2003 از ايران اطلاعاتي در مورد منبع اين اجزا و اطلاعاتي در مورد ماهيت تمام واسطه هاي درگير در اين مسئله ، خواست . درحاليكه ايران ادعا مي كند اطلاعي از منبع تجهيزات ندارد ،اما اين كشور تعدادي از واسطه هاي درگير را معرفي كرده است.
28. آژانس به بحثهاي خود با دولتي كه باور دارد منبع بيشتر اجزاي غني سازي سانتريفوژ مي باشد و با برخي واسطه هاي احتمالي ادامه داده است اطلاعاتي كه در جريان اين بحثها به دست آمد احتمالا در حل برخي از مسائل آلودگي مفيد خواهند بود . به هر حال ، اگرچه اطلاعات اضافي درخواست شده است و نمونه گيري براي بررسي اين اطلاعات مورد نياز خواهد بود ، براساس اطلاعاتي كه تاكنون به دست آمده است ، بعيد است كه آژانس بتواند به اين نتيجه برسد كه 36 درصد از آلودگي اورانيوم 235 يافت شده در كلايه و فرآيند به دليل اجزاي تهيه شده ازدولت مورد بحث است . توضيحات ممكن ديگر براي آلودگي تحت بررسي آژانس در تماس با كشورهاي ديگر است.
29. آژانس همچنين در تلاش براي حل مسائلي ازقبيل اينكه چرا آلودگي در سانتريفوژهاي داخلي و وارد شده متفاوت است و چرا آلودگيها در نطنز با آلودگيهاي كارگاه شركت الكتريكي كلايه و تكنيك فرآيند متفاوت است ، در حال تحليل نتايجي است كه اخيرا از نمونه هاي برداشته شده تكميلي به دست آمده اند .
30 . آژانس همچنين اطلاعات بيشتري در مورد آلودگي UF6 در ساختمان TNRC وTRR درخواست كرده است .
طرح UCF
31- همانگونه كه در GOV/2004/11 (پاراگراف 14 ) اشاره شد ، ايران بيان كرده بود كه UCF براساس مجموعه مفصلي از سند طراحي ديگري كه بوسيله يك منبع خارجي در اوايل دهه 1990 به دست آمد ، ساخته شد . براي برآورد اعتبار اين بيانيه ، متخصصان آژانس اين اسناد را با اجزاي مشابه UCF مقايسه كردند . متخصصان نتيجه گرفته اند كه اسنادي كه عموما ارائه شده اند اساسي براي طرح UCF تشكيل مي دهند كه در اين زمينه دو استثنا وجود دارد : براي پروسه خالص سازي غليظ كاني اورانيوم و پروسه توليد فلز اورانيوم . AEOI در اين نمونه ها سند طراحي را استفاده نكرده بود بلكه از پروسه هايي كه در TNRC توسعه و آزمايش شد ، استفاده كرد .
آزمايشهاي تبديل اورانيوم
32 - متخصصان آژانس به تلاشهاي خود براي تاييد اظهارنامه ايران مبني براينكه علاوه بر آزمايشهاي آزمايشگاهي ، آزمايشهاي تبديل اورانيوم نيمه كاره وجود نداشته ، ادامه دادند . در حمايت از اين بيانيه ، ايران ماهيت همه مواد هسته اي موجود در JHL را تكميل كرده و در گزارشهاي مربوط به موجودي مواد هسته اي تجديد نظر كرد . به هرحال ، آژانس اطلاعات تكميلي را از سوابق همزمان آزمايشها درخواست كرده است كه به تاييد بيانيه هاي ايران در مورد ميزان مواد هسته اي توليد شده و به دور ريخته شده كمك خواهد كرد . برآورد نهايي از اين مسئله به تحليل نمونه هاي تكميلي نياز دارد .
تواناييهاي AVLIS
33. ايران پيش از اين بيان كرده بود كه تواناييهاي توليد تجهيزات AVLIS ( جداسازي اتمي ايزوتوپ ليزري گاز ) را كه در آزمايشگاه جداسازي گسترده (CSL) در دهه 90 استفاده مي شد ، درحد تعداد كمي ميلي گرم در روز مورد استفاده قرار مي گرفت و تجهيزات قادر بودند اورانيوم را بيش از سطح مورد قرار داد يعني 3 درصد U235 غني سازد و حتي كمي بيش از (GOV/2003/75.پاراگراف 59 ) غني سازي كنند . با همكاري ايران ، متخصصان غني سازي ليزري آژانس توانستند بيانيه ايران را در مورد توانايي توليد تاييد كنند . به هر حال در طول ديدار متخصصان آژانس در ماه مي 2004 ايران گزارشهاي آزمايشگاهي ارائه كرد كه اشاره مي كرد كه متوسط سطوح غني سازي ليزري رسيده شده در اين كميتهاي كوچك 8 درصد تا 9 درصد بودند و تعدادي از نمونه ها تقريبا بيش از 15 درصد را نشان مي دادند . اين گزارشهاي آزمايشگاهي هم اكنون با جزئيات بيشتري برآورد مي شوند .
34 . متخصصان آژانس نتيجه گرفته اند كه ظرفيت تاسيسات AVLISدر لشكر آباد حدود يك گرم هر ساعت بود اما قادر به فعاليت مداوم نبود . با همكاري ايران ، آژانس توانست تعدادي از قطعات داخلي تجهيزات را خارج سازد كه تحليل و بررسي خواهند شد تا بيانيه هاي مربوط به AVLIS كه توسط ايران در اظهار نامه 21 اكتبر 2003 ارائه شد ، سنجيده شود .
طرحهاي سلولهاي گرم در IR-40
35. همانگونه كه در گزارش قبلي مديركل (GOV/2004/11 پاراگراف 57 و GOV2003/75 پاراگراف 73 و 75 ) بحث شد، آژانس سوالي در مورد نبود طرحهاي سلولهاي گرم در طرحهاي تهيه شده براي رآكتور تحقيقات هسته اي ايران (IR-40 ) مطرح كرده است . ايران در گزارش 13 مي 2004 در مورد اطلاعات به روز شده طرح IR-40 بيان كرد كه به دليل مشكلات مربوط به رسيدن به اطلاعات تكنيكي و خريد متعاقب دستگاه دست ورزي از دور و پنجره هاي سپري ، از ساخت سلولهاي گرم براي راديو ايزوتوپهاي طولاني العمر صرف نظر كرد .
آزمايشهاي جداسازي پولوتونيم
36 . در مورد آزمايشهاي جداسازي پولوتونيم آژانس نتيجه گرفته است كه ايران پلوتونيوم توليد شده را كمتر از مقدار واقعي بيان كرد. به هر حال ، مقادير توليد شده تنها در حوزه ميلي گرم بود . آژانس همچنين دريافت كه طول عمر پلوتونيومهاي محلول كمتر از 12 تا 16 سال بود كه توسط ايران ادعا شده بود . مقامات ايراني در مورد بيانيه هاي پيشين در مورد طول عمر اصرار مي كنند؛ اما قبول كرده اند كه تحليلهاي خود را تكرار كنند . آژانس همچنين مقداري اورانيوم تابشي در برخي نمونه ها يافت كه اوپراتور تاسيسات آن را به آزمايشهاي توليد يد 131 نسبت مي دهد كه در سال 2003 به آژانس بيان شده بود . برآورد نهايي اين مسئله همچنان نياز به بررسي دارد .
تهيه اصلاحات مورد درخواست و اطلاعات تجديد نظر شده
37. همانگونه كه توسط آژانس درخواست شده بود ، ايران اطلاعات طراحي تجديد نظر شده را در زمينه تاسيسات اصلي صادر كرده است . ايران همچنين اصلاحاتي در زمينه گزارشهاي تغيير نوآوري ، گزارشهاي توازن مواد و ليستهاي نوآوري فيزيكي كه آژانس درخواست كرده بود را تهيه كرده است . به هرحال همانگونه كه در گزارش مديركل در جلسه مارس شورا (GOV/2004/11 پاراگراف 71 ) اشاره شده است ، تعدادي از اصلاحيه ها هنوز نيازمند بررسي هستند كه اين موضوع تا حدودي به دليل نياز به تخمين مقدار مواد هسته اي از بين برده شده در تجهيزات نطنز است .
پروتكل الحاقي
38 . آژانس در حال بررسي اظهارنامه هاي مقدماتي پروتكل الحاقي است كه بوسيله ايران در روز 21 مي 2004 صادر شد .
تحقيق در مورد منابع و ريشه هاي ذخاير
39. همانگونه كه بوسيله شورا در قطعنامه (GOV/2004/21 ) درخواست شده است ، آژانس به بررسيهاي ريشه و منابع تكنولوژي غني سازي و تبديل و تجهيزات مربوطه و مواد هسته اي و غير هسته اي ادامه مي دهد و به همكاريهايي در اين زمينه از سوي دولتهاي عضو رسيده است . مديركل در حد لزوم اطلاعات بيشتري در مورد نتايج اين تحقيقات به شورا ارائه خواهد كرد .
تعليق
40 . آژانس به انجام فعاليتهاي بازرسي در مورد تعليق غني سازي و بازسازي مربوط به فعاليتهاي TNRC، لشكرآباد ، اراك ، كارگاه شركت الكتريكي كلايه ، نطنز و UCF ادامه داده است و تاكنون فعاليتي در اين اماكن كه با تعهدات ايران مغاير باشد نديده است . ايران همچنين بيان كرده است كه توليد اجزاي سانتريفوژ را از 9 آوريل 2004 متوقف كرده است . آژانس توانسته است اين موضوع را در سه كارگاه تاييد كند اما سه كارگاه متعلق به شركتهاي خصوصي به توليد ادامه داده اند و ادعا مي كنند كه خسارت كافي از AEOI براي توقف و يا خاتمه قراردادها دريافت نكرده اند . در مجموع در 21 مي 2004 آژانس از سه كارگاه DIO بازديد نكرده بود چراكه شرايط دسترسي به اين اماكن هنوز بايد مورد موافقت ايران قرار مي گرفت . هم اكنون توافق در مورد اين شرايط ، حاصل شده است و سه كارگاه DIO در طول هفته از 31 مي مورد بازديد قرار خواهند گرفت . تا زمان نوشتن اين گزارش 2 كارگاه از اين سه كارگاه مورد بازديد قرار گرفته اند .
41. بايد توجه شود كه تعدادي از فعاليتهايي كه شامل تعليق مي شوند از قبيل توليد اجزا ، اساسا مشكل وارسي مي شوند و تضمينهايي كه آژانس مي تواند به منظور ايجاد اعتماد بدهد متفاوت از آنهايي است كه با توجه به كشف تغيير مسير مواد هسته اي به دست آمده اند . بنابراين ، درحاليكه وارسيهاي بيشتر از اماكن بيان شده ممكن است ؛ يك توازن بين هزينه و امتيازات چنين وارسيهايي بايد محاسبه شود .
42. ايران به آژانس اطلاع داده است كه در حال حاضر اين كشور تستهاي گرم در UCF اجرا مي كند كه به توليد UF6 در آينده نزديك منجر خواهد شد . ايران بيان كرده است كه تعليق داوطلبانه فعاليتهاي غني سازي اورانيوم شامل تعليق توليدUF6 نمي شود .
C. ارزيابي
43. پيشرفتهاي خوبي در فعاليتهاي مورد توافق در زمان ديدار البرادعي از تهران در اوايل آوريل 2004 صورت گرفته است . آژانس از اقدام اخير ايران در تهيه اظهارنامه هاي مقدماتي مربوط به پروتكل الحاقي استقبال مي كند . ايران با آژانس در تهيه دسترسي به اماكن مورد درخواست آژانس از جمله كارگاههاي موجود در سايتهاي نظامي ، همكاري كرده است . اين مورد استقبال است ؛ همانگونه كه از توافق ايران براي تهيه ويزاهاي چند نفره به مدت يك سال براي بازرسهاي آژانس استقبال مي شود .
44. آژانس توانسته است اجراي تصميم ايران براي تعليق فعاليتهاي غني سازي و بازسازي را مورد وارسي قرار دهد . به هر حال ، اين وارسي در برخي موارد به دليل بحثهاي مربوط به شرايط دسترسي به سايتهاي DIO به تعويق افتاده است و هنوز به دليل توليد مداوم تجهيزات سانتريفوژ بوسيله برخي شركتهاي خصوصي جامع نمي باشد . تصميم ايران براي ادامه دادن با نسل UF6 در UCF از طريق انجام تستهاي گرم با درك قبلي آژانس در مورد گستره تصميم ايران براي تعليق متفاوت است .
45. آژانس به پيشروي در زمينه افزايش درك خود از برنامه هسته اي ايران ادامه مي دهد اما تعدادي از مسائل حل نشده باقي مي ماند . به خصوص 2 مسئله براي درك ميزان و طبيعت برنامه هاي غني سازي ايران كه پيش از اين مخفي بود كليدي هستند .
46. مسئله اول به منبع آلودگي HEU و LEU يافت شده در اماكن مختلف ايران مربوط مي شود . همانگونه كه در پاراگراف 27 بالا بيان شد ، اطلاعاتي كه تاكنون بوسيله ايران تهيه شده اند براي حل اين مسئله پيچيده كافي نبوده اند و ايران بايد تمام تلاش خود را براي تهيه اطلاعات تكميلي در مورد منبع اجزا كه ميتواند به حل مسائل حل نشده كمك كند ، انجام دهد . آژانس اطلاعاتي از ديگر كشورها دريافت كرده است كه مي تواند براي حل تعدادي از مسائل آلودگي مفيد باشد و همزمان به درخواست از اين كشورها براي به كار بردن تمام تلاش خود براي كمك به آژانس در حل اين مسئله ادامه خواهد داد .
47. مسئله دوم ميزان تلاشهاي ايران براي وارد كردن ، ساخت و استفاده از سانتريفوژها در دو طرح P1 و P2 است . آژانس درك كاملتري از گستره برنامه مربوط به سانتريفوژهاي P1 و اماكن به كار بردن آنها به دست آورده است . به هرحال ، اطلاعات مهم در مورد برنامه سانتريفوژ P2 مكررا در خواست شده است و در برخي موارد سيل اطلاعات متناقض و متغير همچنان ادامه دارد .
48. اين مهم است كه ايران با تهيه تمام اطلاعات مربوط و همچنين با تهيه دسترسي سريع به تمام سايتهاي مربوط ، به طور فعالانه تلاش مي كند تا به آژانس اين امكان را بدهد كه درك كاملي از برنامه غني سازي ايران به دست آورد . ايران با به تعويق انداختن بازديدهاي اواسط مارس تا اواسط آوريل (از جمله بازديدهاي متخصصان سانتريفوژ آژانس از تعدادي از اماكن مربوط به برنامه غني ساي سانتريفوژ P2 ايران ) موجب تاخير در جمع آوري نمونه ها و تحليل آنها شد . همچنين مهم است كه همه كشورهاي ديگر كه اطلاعات مربوط را دارند به سرعت چنين اطلاعاتي را به آژانس ارائه كنند . بستن دو مسئله مطرح شده در پاراگرافهاي 46 و 47 پس از حدود دو سال از زمانيكه ايران برنامه هسته اي خود را فاش ساخت اهميت اساسي براي توانايي آژانس براي دادن تضمينهاي لازم به جامعه جهاني در زمينه فعاليتهاي هسته اي ايران دارد .
49 . مديركل به جلسه ماه سپتامبر شورا و يا زودتر از آن گزارش خواهد داد .
نظر شما