حراج قالی ترکمن در بازار مشکلات

به گزارش خبرنگار مهر در گرگان، آری این است لالایی امروز زنان ترکمن که بلند فریاد می کنند "دل خوش سیری چند؟" و لالایی دیروز" دو تا نارنجی یکی زرد به زیر و دو تا قرمز"  دیگر خریداری ندارد.

دستان پرمهر و چشمان 150 هزار بافنده ترکمن در آرزوی یاری دستانی است که رنج رفته بر خود و هنر آبادی اجدادیشان را مرحمی نهند و التیامی بر این زخم کهنه باشد.

مشکلاتی به پیشینه شش هزار سال فرش ترکمن و 811 نقش مایه که اکنون تعداد کمی از آن رونق و رواج دارد، در گذر زمان بر دار فراموشی آویخته شده اند.

اکنون عشق و دلدادگی زنان ترکمن در قالب 9 شرکت تعاونی و 53 کارگاه قالیبافی روایت می شود و سالانه فقط حدود 20 هزار متر مربع از دستبافته این هنرمندان بی نام و نشان خریداری می شود.

"نارگل" دختر جوانی که ساحل آسودگیهایش را درپشت دار قالی به نظاره نشسته در آرزوی فروش دستبافت چند ساله اش همچنان روز شماری می کند تا با فروش دسترنجش علاوه بر تامین جهیزیه، خرج زندگی مادر و خواهر کوچش را تامین کند و شروع زندگی مشترکش را با "سایه بانی از عشق" آغاز کند نه قرض و وام.

با اینکه از بچگی قالی می بافد، هنوز جایی برای قالیبافی در روستا ندارد و کنج اتاق کوچک و باصفای خانه اش صبح تا شب پشت دار قالی، رویاهایش را نقش می زند.

آرزو دارد در روستایش جایی برای قالی بافی دایر شود تا دختران ترکمن در آن فرش امید ببافند و حاصل دسترنجشان برای خودشان باشد نه دلال و واسطه ای.

نازگل برای تامین مخارج درمان و از ترس بیکار شدن مجبور به فروش حلقه نامزدی اش شد

نارگل، از بیمه فقط شنیده،  اما پارسال که به دلیل درد چشماش به ناز شصت طبیبان دچار شد، نه تنها بیمه نبود بلکه بیم از دست دادن کارش را نیز داشت و برای خرج دوا و بیمارستان مجبور به فروش حلقه نامزدی اش شد.

با اینکه 20 بهار را بیشتر ندیده از بس که پشت دارهای افقی قالی نشست و از اینکه دار قالیش زمینی و ساده است، ناراحت است و می گوید: اگر دارهای عمودی برای ما تهیه کنند، دیگر کمردرد نخواهیم داشت.

نگران این است که وقتی مواد اولیه بافت قالی اش تمام شود تا بخواهد آن را سفارش دهد و از استان دیگر برایش تهیه کنند چند روزی باید بیکار شود، زیرا در استان او کارگاه ریسندگی بزرگ وجود ندارد.

می گوید: هر روز دارهای قالی یکی پس از دیگری در این روستا جمع می شود و بیشتر بافندگان به کارهای دیگری روی آورده اند در حالیکه این هنر می تواند منبع درآمد خوبی باشد و 14 شغل ایجاد کند.

دیگر دستهایش بی رمق شده ولی همچنان می بافد و گره می زند تا با روزی 30 تا 70 هزار ریالی که به عنوان دستمزد می گیرد، نانی برای خانواده اش تامین کند.

به گفته نارگل، بازار فروش قالی راکد شده و مجبوریم تولیدات را به دلالان و اسطه ها بفروشیم و آنها نیز با قیمت پائینی این دستبافته ها را از ما خریداری می کنند و به بهایی گزاف می فروشند.

این بافنده افزود: اگر از بافندگان این هنر قدیمی حمایت نشود، آینده فرش ترکمن به خطر می افتد و نقش مایه های به جا مانده از این هنر نیز همانند دیگر نقش مایه ها فراموش می شود.

وی از حراج دسترنج هنرمندان این رشته به بهای کم در بازارها گله کرد و خواستار توجه و حمایت متولیان امر شد.

تولید فرش بر اساس نیاز و سلیقه بازار از مشکلات قالیبافان می کاهد

معاون برنامه ریزی استانداری گلستان در این زمینه معتقد است که برای افزایش تولید باید بازارهای هدف را بشناسیم و باتوجه به نیاز و سلیقه و خواسته مشتریان تولید فرش کنیم.

عباس نیاوند با تاکید بر مشکلات فرش در میان قالیبافان و ضرورت حل آنها افزود: گلستان در زمینه فرش ترکمن مطرح است و باید تلاش کنیم آن را در سطح جهان توسعه دهیم و توسعه و تقویت تعاونیهای فرش دستباف از نظر ارائه تسهیلات و اعتبارات از جمله راهکارهاست.

وی توسعه مراکز آموزشی دانشگاهی در زمنیه فرش دستباف و نظارت و کنترل تولیدات را از دیگر برنامه ها برای توسعه هنر صنعت فرش در استان برشمرد.

رئیس سازمان بازرگانی گلستان نیز از حل مشکلات بافندگان فرش در استان خبر داد.

وی خاطرنشان کرد: صادرات فرش دستباف استان در سال گذشته رشد چشمگیری یافته است و برای توسعه بیشتر صنعت فرش، سلیقه یابی کشورهای مختلف توسط مرکز ملی فرش انجام شده که در اختیار بافندگان قرار می گیرد تا آنان با سلیقه و علاقمندی مشتریان خارج از کشور آگاه شوند و بر همان اساس تولید داشته باشند.

خوشه صادراتی فرش دستباف عامل رونق صادرات فرش ترکمن

نادعلی کهنسال از تشکیل خوشه صادراتی فرش دستباف در استان خبر داد و افزود: برای توسعه و رونق بیشتر صادرات فرش خوشه صادراتی فرش دستباف در استان تشکیل شد.
 
وی خاطر نشان کرد: سال گذشته 352 نفر از بافندگان فرش به بیمه تامین اجتماعی معرفی شدند و صدور 23 فقره پروانه تولید متمرکز، 32 فقره پروانه تولید غیرمتمرکز، برگزاری 43 دوره آموزش با حضور هزار و 505 نفر بافنده جهت ارتقاء سطح دانش و آگاهی بافندگان از جمله اقدامات در زمینه فرش در استان است.

به گفته کهنسال، آموزش به بافی و ایجاد نمایشگاههای دائمی فرش با همکاری دستگاههای اجرایی مرتبط در سه نقطه از استان  از جمله برنامه های سال جاری است.

وی بیان داشت: افزایش سطح رفاه قالیبافان افزایش تولیدات با کیفیت و قیمت مناسب برای صادرات، افزایش سطح دانش و آگاهی بافندگان از جمله اهداف این سازمان است.

فرش ترکمن در سراشیبی سقوط

مواد اولیه نامرغوب، نبود حمایت مالی، ساماندهی نشدن، بی توجهی به آموزش، آشنا ننودن به نیازهای بازار و برنامه نداشتن موجب شده تا فرش اصیل ترکمن رو به فراموشی رود و جایگاه واقعی‌اش را از دست بدهد.

برپایی کارگاه‌های آموزشی، خرید تضمینی، بالا بردن کیفیت، شناسنامه‌دار کردن قالی، ترویج آموزش و اصول سنتی فرشبافی در احیای دوباره قالی ترکمن ضروری است.

علاوه بر بازارهای داخلی، امیرنشینان خلیج فارس، کشورهای حاشیه خزر و برخی کشورهای اروپایی، خریداران فرش اصیل ترکمن را تشکیل می‌دهند.